Depresja osób starszych – jak sobie z nią radzić?
Spis treści
Starzenie się społeczeństwa stanowi ogromne wyzwanie dla wielu dziedzin medycyny – w tym również psychiatrii. Dużym problemem w krajach rozwiniętych i rozwijających się jest obecnie depresja wieku starczego. Seniorzy powyżej 60. roku życia rzadko zgłaszają symptomy rozwijającej się choroby, stąd tak wiele prób samobójczych w tej grupie wiekowej. Jak rozpoznać objawy depresji u osoby starszej?
Depresja osób starszych – jak sobie z nią radzić?
Depresja seniora to poważny problem społeczny, który wzrasta wraz z wydłużaniem się średniej długości życia na świecie. Przybiera na sile również w naszym kraju. Z badań prowadzonych w Krakowie przez Knurowskiego i współpracowników wynika, że aż 15 proc. seniorów ma symptomy ciężkiej depresji, a tyle samo – łagodniejszej postaci choroby. Na tej podstawie można sądzić, że na depresję choruje niemal jedna trzecia całej populacji emerytów.
Co więcej, liczby te wzrastają w zależności od środowiska. Depresja u osób w wieku emerytalnym pojawia się wyjątkowo często w przypadku mieszkańców DPS-ów, a także pacjentów, którzy zmagają się z ciężkimi i przewlekłymi schorzeniami. Na depresję w wieku podeszłym zazwyczaj zapadają także osoby rozwiedzione oraz owdowiałe. Bardziej zagrożeni chorobą są seniorzy samotni, ale też ci, którzy czują się od kogoś zależni.
Sprawdź też, czy wahania nastroju to objaw depresji.
Depresja w starszym wieku - statystyki
Depresja seniora to poważny problem społeczny, który wzrasta wraz z wydłużaniem się średniej długości życia na świecie. Przybiera na sile również w naszym kraju. Z badań prowadzonych w Krakowie przez Knurowskiego i współpracowników wynika, że aż 15 proc. seniorów ma symptomy ciężkiej depresji, a tyle samo – łagodniejszej postaci choroby. Na tej podstawie można sądzić, że na depresję choruje niemal jedna trzecia całej populacji emerytów.
Co więcej, liczby te wzrastają w zależności od środowiska. Depresja u osób w wieku emerytalnym pojawia się wyjątkowo często w przypadku mieszkańców DPS-ów, a także pacjentów, którzy zmagają się z ciężkimi i przewlekłymi schorzeniami. Na depresję w wieku podeszłym zazwyczaj zapadają także osoby rozwiedzione oraz owdowiałe. Bardziej zagrożeni chorobą są seniorzy samotni, ale też ci, którzy czują się od kogoś zależni.
Sprawdź też, czy wahania nastroju to objaw depresji.
Depresja osób starszych - objawy
Depresja u osób w podeszłym wieku jest wyjątkowo podstępna – jej objawy różnią się bowiem od symptomów tej choroby występujących u młodszych pacjentów. Co może sygnalizować początki schorzenia?
Jednym z pierwszych sygnałów bywa spadek sił – zarówno fizycznych, jak i intelektualnych. Szczególnie ten drugi bywa mylony z naturalnymi zmianami w obszarze myślenia i pamięci, które dotykają seniorów. Niekiedy rodzina i pozostali bliscy pacjenta podejrzewają nawet chorobę Alzheimera. Tymczasem kłopoty z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie czegoś, czy z podejmowaniem decyzji, to także charakterystyczne symptomy depresji w wieku starszym. Objawy te powinny ustąpić wraz z efektywnym leczeniem choroby.
Do innych objawów depresji u osób starszych należą między innymi:
- Bóle głowy,
- Bóle brzucha,
- Drażliwość, częsty płacz,
- Kłopoty ze snem – nadmierna senność, bezsenność, rozregulowany rytm dnia i nocy,
- Klasyczne objawy schorzenia: lęk, niepokój, apatia,
- Utrata zainteresowań,
- Utrata apetytu i/lub łaknienia,
- Nudności i zaparcia,
- Ucisk w klatce piersiowej,
- Zaburzenia koncentracji i myślenia,
- Problemy z podejmowaniem decyzji,
- Myśli samobójcze (w efekcie – również próby),
- U starszych seniorów – urojenia i zniekształcenia poznawcze (zwłaszcza związane z poczuciem winy) – depresja psychotyczna.
Depresja osób starszych - leczenie
Depresja u seniora nie jest problemem, który można bagatelizować – dlatego bliscy powinni zwracać szczególną uwagę na spadek formy psychofizycznej emerytów i emerytek. Jej zaniedbanie może prowadzić nie tylko do prób samobójczych, ale i do choroby somatycznej (na przykład w przypadku braku apetytu może dość do nadmiernej utraty tkanki tłuszczowej i odwodnienia organizmu, na które seniorzy są wyjątkowo podatni).
Dowiedz się, jak wspomagać mózg seniora treningami pamięci.
Leczenie depresji u osób starszych wygląda podobnie, jak u młodszych pacjentów: wdrażane są farmako- i psychoterapia lub jedynie jedna z tych metod, jeśli stan chorego na to pozwala. W przypadku farmakoterapii psychiatra musi uwzględnić naturalne zmiany zachodzące w układzie nerwowym po 65. roku życia i dobrać preparaty tak, by zniwelować potencjalne skutki uboczne; stąd warto pomyśleć o wyborze eksperta specjalizującego się właśnie w depresji seniorów.
Wbrew utartym stereotypom, również psychoterapia osób starszych jest efektywna w leczeniu depresji. Zostawia też trwałe rezultaty, które pomogą zapobiec nawrotom choroby. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu psychoterapię poznawczo-behawioralną, czasami również psychodynamiczną lub połączenie podejść – w zależności od sytuacji, osobowości, przyczyn choroby i bieżących potrzeb pacjenta lub pacjentki. W przypadku schorzeń o wieloczynnikowym podłożu – a takim jest depresja u starszych ludzi – połączenie dwóch metod terapeutycznych przynosi korzyści w postaci szybkiej poprawy stanu chorego.
Sprawdź też, czym jest depresja zimowa.
Zapobieganie depresji u osób starszych
Depresja u starszych osób staje się wielkim wyzwaniem, zarówno dla cierpiącego na nią seniora, jak i jego bliskich. Warto więc do niej nie dopuścić, eliminując czynniki, które mogą wpływać negatywnie na samopoczucie starszej osoby. Ważnym działaniem profilaktycznym jest aktywizacja – zarówno fizyczna, intelektualna, jak i społeczna. Ruch, czytanie książek, a także nawiązywanie relacji i ich podtrzymywanie mogą okazać się zbawienne w skutkach.
Na depresję w wieku starszym częściej zapadają osoby samotne – wskazane jest zatem, by młodsza część rodziny pamiętała o stałym kontakcie oraz częstych odwiedzinach u emerytów. To także sposób na szybkie wyłapanie sygnałów zbliżającej się choroby i wdrożenie efektywnego leczenia.
Źródła:
- Babiarczyk, B., Schlegel-Zawadzka, M., & Turbiarz, A. Ocena częstości występowania objawów depresji w populacji osób powyżej 65. roku życia. [w] Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu19 (4/2013, s. 453-457).
- Grzanka-Tykwińska, A., & Kędziora-Kornatowska, K. Znaczenie wybranych form aktywności w życiu osób w podeszłym wieku. [w] Gerontologia Polska, 18(1)/2010, s. 29-32.
- Knurowski T, Lazić D, van Dijk JP, Madarasova A, Tobiasz-Adamczyk B, van den Heuvel WJA. Survey of health status and quality of life of the elderly in Poland and Croatia. [w] Croat Med J, 45/2004, s. 750–756.
- Pacian, A., Kulik, T. B., Chruściel, P., Mazurek-Sitarz, M., Sitarz, K., & Derewiecki, T. Jakość życia a ryzyko depresji wśród osób starszych. [w] Hygeia Public Health, 49(4)/2014, s. 820-824.