Dieta lekkostrawna dla osoby starszej – podstawowe zalecenia dietetyka
Spis treści
Osoby powyżej 60 roku życia zaczynają borykać się z wieloma problemami zdrowotnymi, które nie pozwalają im czerpać pełnej satysfakcji ze spożywania pokarmów. Z tego względu warto zastanowić się nad zmianą stylu odżywiania na lekkostrawny. Na czym polega dieta lekkostrawna dla seniora? Jakie produkty powinny się w niej znaleźć, a które należy wyeliminować? Podpowiadam w poniższym artykule!
Dlaczego dieta lekkostrawna dla osób starszych jest tak ważna?
Wraz z postępującymi procesami starzenia w organizmie dochodzi do wielu niekorzystnych zmian, które utrudniają prawidłowe wchłanianie i wykorzystywanie spożywanych składników pokarmowych. U osób starszych zmniejsza się wydajność procesu produkowania śliny oraz enzymów trawiennych, przez co znacznie może spadać przyswajalność niezbędnych składników odżywczych. Dodatkowo pogarsza się perystaltyka jelit oraz przełyku, co z kolei często wiąże się z wystąpieniem niestrawności, zgagi, zaparć albo biegunek. Rozwijają się także problemy z przełykaniem, nierzadko wskutek organicznych zaburzeń natury neurologicznej.
Dowiedz się więcej na temat zaparć u seniorów.
Poza wspomnianymi czynnikami, które utrudniają przyswajanie składników odżywczych, dochodzi też do zmniejszenia liczebności kosmków jelitowych – czyli wypustek w błonie śluzowej jelita cienkiego zwiększających powierzchnię wchłaniania substancji odżywczych z układu pokarmowego. Można zatem wywnioskować, że mniej kosmków jelitowych to dodatkowy czynnik utrudniający osobom starszym wydajne wykorzystywanie zawartych w pokarmie składników odżywczych. Dlaczego te wszystkie kwestie są tak problematyczne i prowadzą do konieczności zmiany diety?
Z uwagi na wspomniane wyżej zaburzenia w organizmie seniora może dochodzić bowiem do pojawienia się albo pogłębienia niedoborów witamin i składników mineralnych, a także makroskładników. Aby temu zapobiec oraz odżywić osłabiony organizm, zaleca się wprowadzenie diety, która jak najmniej będzie obciążała już słabo wydolny układ pokarmowy.
Mianowicie chodzi tu o dietę lekkostrawną – czyli taką, w której znacznie ogranicza się błonnik i preferuje się inne od smażenia sposoby przygotowywania pokarmów. Jest to właściwy sposób odżywiania osób starszych z problemami układu pokarmowego, ponieważ zmniejsza ryzyko podrażniania przewodu pokarmowego i jelit przez niestrawione fragmenty pokarmu (błonnik).
Sprawdź także, jak powinna wyglądać dieta po 80. roku życia.
Podstawowe zasady diety lekkostrawnej dla osób starszych
- Ograniczenie błonnika (o tym, jakie konkretnie produkty należy eliminować, przeczytasz w kolejnym akapicie).
- Spożywanie niewielkich objętościowo posiłków w odstępach co 2,5 - 4 godziny (nawet 6-7 posiłków dziennie).
- Dostosowanie kaloryczności do zapotrzebowania (niejedzenie więcej, niż potrzebuje organizm seniora). Według Instytutu Żywności i Żywienia jest to odpowiednio 1700-2200 kcal/dobę dla mężczyzn i 1500-1900 kcal dla kobiet.
- Poza posiłkami należy uwzględnić w menu duże ilości płynów – pozwala to niwelować ryzyko wystąpienia zaparć i poprawia perystaltykę jelit.
- Jedzenie posiłków w spokojnej atmosferze, na siedząco, bez pośpiechu.
Poznaj także piramidę żywienia dla osób starszych.
Dieta lekkostrawna dla osoby starszej - produkty
Skład diety lekkostrawnej dla seniora nie musi różnić się znacząco od zdrowej, zbilansowanej diety standardowej. Kluczem jest tutaj dobór odpowiednich technik przyrządzania potraw i obróbki produktów.
Dlatego też zaleca się, aby:
- Pełnoziarniste produkty zbożowe, jak razowe pieczywo, ryż brązowy, gruboziarniste kasze, zamienić na ich lekkostrawne odpowiedniki zawierające mniej błonnika – pieczywo graham lub mieszane, ryż basmati czy kasza jaglana, manna, kukurydziana,
- Owoce i warzywa obierać ze skóry i spożywać po podgotowaniu lub przetworzeniu (np. w formie zmiksowanej, przetartej),
- Wykorzystywać chude kawałki mięs – zwłaszcza drobiu, cielęciny, królika, chudych ryb (np. dorsz, mintaj),
- Unikać smażenia, grillowania na ruszcie, pieczenia z dodatkiem tłuszczu i zamienić te techniki na gotowanie na parze, duszenie, pieczenie w rękawie,
- Wybierać nabiał fermentowany, na przykład jogurty naturalne, zsiadłe mleko, kefiry, maślanki – nie tylko są lekkostrawne, ale dodatkowo zawierają dobroczynne dla jelit bakterie probiotyczne (a jeśli senior nie przepada za nabiałem, warto zaopatrzyć się w probiotyk, np. Probiotyk Dr.Max, suplement diety),
- Korzystać z łagodnych przypraw ziołowych (np. pietruszki, koperku, lubczyku, majeranku, rozmarynu, tymianku) zamiast ostrych dodatków (np. ostra papryka, papryka wędzona, chili, ocet, keczup, musztarda).
Dieta lekkostrawna dla seniora – podsumowanie
Dieta lekkostrawna dla osoby starszej może okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem, które przyniesie wiele korzyści zdrowotnych oraz poprawi samopoczucie seniora. Ponadto nie jest ona skomplikowana i kosztowna, co przekłada się na łatwość jej stosowania. Warto natomiast pamiętać, aby na bieżąco monitorować stan zdrowia, by w razie potrzeby móc wprowadzić do menu właściwe modyfikacje.
Źródła:
- Instytut Żywności i Żywienia. Normy żywienia dla populacji Polski: https://ncez.pl/upload/normy-net-1.pdf. [dostęp: 9.02.2021 r.].
- Myszkowska-Ryciak J. i wsp.: Leczenie żywieniowe w wybranych chorobach czynnościowych przewodu pokarmowego u dzieci i dorosłych. Gastroenterologia Praktyczna 2011, 6(13), 42-43.
- Jefferson A.: Diet and digestive health. Primary Health Care. 2005, 15. 29-33.