Inulina – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

Poprawa funkcji przewodu pokarmowego, korzystny wpływ na odporność organizmu, a nawet potencjalne wspomaganie procesu odchudzania – obecnie nie ma wątpliwości, że inulina jest zdrowym składnikiem diety. Jakie zastosowanie ma ta substancja i kto najbardziej skorzysta z jej cennych właściwości? Podpowiadamy, co warto wiedzieć na temat inuliny. 

Co to jest inulina?

Inulina jest oligosacharydem, czyli substancją zbudowanych z kilku połączonych ze sobą cukrów prostych. Pod względem dietetycznym zaliczamy ją do frakcji błonnika pokarmowego. Oznacza to, że nie ulega trawieniu ani wchłanianiu pod wpływem enzymów układu pokarmowego. Może natomiast stanowić pożywkę dla korzystnej mikroflory bakteryjnej jelit. Substancję pozyskuje się z wielu różnych produktów roślinnych. Do surowców szczególnie bogatych w ten związek zaliczamy m.in.: 

• korzeniecykorii, 
• korzenie mniszka lekarskiego 
• oraz kłącza słonecznika bulwiastego (topinamburu). 

Mniejsze ilości inuliny znajdziemy w niektórych powszechnie spożywanych produktach – pszenicy, czosnku, cebuli, porze oraz bananach.

Zastosowanie inuliny

Ze względu na liczne właściwości prozdrowotne inulina zdobywa dużą popularność przede wszystkim jako składnik żywności funkcjonalnej oraz suplementów diety. Jej zastosowanie nie ogranicza się jednak do obszaru dietetyki. Inulinę wykorzystuje się również:

• W farmacji – jest używana jako substancja powlekająca, stosuje się ją do produkcji zasypek i pudrów,
• W rolnictwie – wykorzystywana jako dodatek do pasz w celu poprawy stanu zdrowia zwierząt oraz podwyższenia wartości zdrowotnej pozyskiwanych z nich surowców,
• W kosmetyce – stabilizuje detergenty oraz kosmetyki mające postać emulsji, stosuje się ją również jako składnik zasypek i pudrów,
• W przemyśle spożywczym – zdolność inuliny do żelowania i pęcznienia, a także do stabilizacji struktury (np. kremów) wykorzystywana jest m.in. przy produkcji nabiału, deserów, pieczywa, wędlin.

Właściwości zdrowotne inuliny

Inulina od wielu lat przykuwa uwagę naukowców i dietetyków jako składnik o szerokim działaniu prozdrowotnym. Na co może pomagać ta substancja?

Inulina jako prebiotyk

Inulinę zaliczamy do prebiotyków, czyli substancji wspomagających wzrost korzystnej mikroflory bakteryjnej jelit. W badaniach wykazano, że jej przyjmowanie zmniejsza ryzyko występowaniadolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, w tym zaparć u pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Co więcej, inulina jako prebiotyk może korzystnie wpływać na funkcje układu immunologicznego, dlatego wykorzystuje się ją jako składnik suplementów diety mających na celu wspomaganie odporności organizmu (jak np. suplement diety Immunoferyna).

Przyjmowanie inuliny razem z probiotykiem (szczepami korzystnych bakterii) można szczególnie polecić osobom po antybiotykoterapii. Probiotyki dla dorosłych w połączeniu z inuliną znajdziesz m.in. w suplemencie diety Diprolac oraz suplemencie diety Colaxinum.

Inulina a stężenie lipidów i glukozy we krwi

Prowadzenie diety bogatej w błonnik rozpuszczalny w wodzie, którego rodzajem jest również inulina, wiąże się z obniżeniem stężenia cholesterolu, trójglicerydów oraz glukozy we krwi. Ma to działanie korzystne m.in. w kontekście zapobiegania miażdżycy oraz zawałowi serca i udarowi mózgu. 

Osoby przyjmujące tabletki na cholesterol lub cukrzycę przed istotnym zwiększeniem ilości inuliny w diecie powinny skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to skutkować koniecznością doboru innych dawek przyjmowanych leków.

Inulina a odchudzanie

Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne inulina znalazła zastosowanie jako składnik żywności o obniżonej wartości energetycznej. Pełni w nich funkcję substytutu dla cukrów i tłuszczów. Częściowe zastąpienie nią w składzie produktu oleju, margaryny, cukru lub mąki prowadzi do zmniejszenia wartości energetycznej i podwyższenia zawartości błonnika pokarmowego – bez dużego wpływu na smak i konsystencję wyrobu.

Oprócz tego inulina w postaci tabletek lub kapsułek bywa polecana jako suplement na odchudzanie (wykorzystano ją m.in. w składzie suplementu diety Biotyna Pharmovit). Dotychczas przeprowadzono wiele badań oceniających skuteczności suplementu inuliny w kontroli masy ciała zarówno w grupach dorosłych, jak i dzieci. Choć wyniki niektórych z nich są obiecujące, dostępne dane naukowe na razie nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy suplementacja inuliną znacząco przyczynia się do redukcji apetytu, zmniejszenia spożycia kilokalorii i redukcji masy ciała.

Dawkowanie inuliny

Ile inuliny zażywać, żeby móc spodziewać się widocznych efektów jej stosowania? Dotychczas oficjalnie określono dawkę, o której wiadomo, że działa w kontekście zapobiegania zaparciom – jest to ilość co najmniej 12 gramów inuliny dziennie. Określenie dawkowania inuliny wymaganego w celu uzyskania innych korzyści zdrowotnych wymaga przeprowadzenia dalszych badań.

Skutki uboczne stosowania inuliny

 Warto zwrócić uwagę na to, że przekraczanie dawki 50 gramów błonnika dziennie może być szkodliwe ze względu na możliwość występowania nieprzyjemnych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. W tę ilość wlicza się w to wszystkie rodzaje błonnika pokarmowego – zarówno ze spożywanej żywności, jak i suplementów diety. Skutki uboczneprzyjmowania inuliny mogą obejmować:

• Bóle brzucha,
• Wzdęcia i gazy,
• Zaparcia,
• Utrudnienie wchłaniania niektórych składników odżywczych, np. cynku i żelaza.

Występowaniu niektórych z negatywnych efektów spożywania inuliny w pewnym stopniu można zapobiec, dbając o odpowiedni poziom nawodnienia organizmu. Inulina „pochłania” wodę w przewodzie pokarmowym, więc jej duża ilość przy niedobrze płynów może spowodować dolegliwości ze strony jelit. 

Przeciwwskazania do spożywania inuliny

 Podstawowym przeciwwskazaniem do spożywania dużych ilości inuliny oraz inuliny w postaci suplementów diety jest potrzeba stosowania diety o zmniejszonej zawartości błonnika pokarmowego. Zaleca się ją przede wszystkim w przypadku: 

• Chorób zapalnych jelit, np. choroby Leśniowskiego-Crohna (w okresie zaostrzenia objawów),
• Stanów zapalnych trzustki oraz pęcherzyka żółciowego,
• Choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
• Chorób nowotworowych przewodu pokarmowego,
• Okresu po zabiegach operacyjnych.

Zażywanie inuliny w czasie ciąży

Większości suplementów diety z inuliną nie zaleca się przyjmować w czasie ciąży ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa ich stosowania w tej grupie osób. Kobiety ciężarne mogą bez przeciwwskazań przyjmować inulinę występującą w naturalnej postaci w produktach roślinnych, takich jak topinambur, cykoria, pszenica, banany czy warzywa cebulowe.

Inulina – czy warto ją stosować?

Inulina jest jednym z rodzajów błonnika pokarmowego o licznych właściwościach prozdrowotnych. Włączenie do diety większej ilości produktów bogatych w ten składnik (w postaci żywności lub suplementów) może wpłynąć korzystnie m.in. na profilaktykę chorób układu krążenia i cukrzycy oraz na odporność. Wykorzystanie artykułów spożywczych, w których cukry i tłuszcze częściowo zastąpiono inuliną, wspomaga natomiast proces odchudzania.

Źródła:

1. Kiełtyka-Dadasiewicz A., Sawicka B., Krochmal-Marczak B. i wsp. (2014) Inulina jako produkt spożywczy, paszowy, farmaceutyczny, kosmetyczny i energetyczny, Towaroznawcze Problemy Jakości, 38(1): 1-5, http://docplayer.pl/34135327-Inulina-zrodla-metabolizm-i-znaczenie-uzytkowe-inulin-sources-metabolism-and-the-importance-of-utility.html, [dostęp 14.05.2022].
2. Waqas A., Rashid S. (2017) Functional and therapeutic potential of inulin: A comprehensive review, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 59(1): 1-13, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10408398.2017.1355775, [dostęp 14.05.2022].
3. Barboi O.-B., Ciortescu I., Chirila I. i wsp. (2020) Effects of inulin in the treatment of irritable bowel syndrome with constipation (Review), Experimental and Therapeutic Medicine, 20(6): 185, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7579772/#b10-etm-0-0-09315, [dostęp 14.05.2022].
4. Seifert S., Waltz B. (2007) Inulin and Oligofructose: Review of Experimental Data on Immune Modulation, The Journal of Nutrition, 137(11): 2563S-2567S, https://academic.oup.com/jn/article/137/11/2563S/4664506, [dostęp 14.05.2022].
5. Russo F., Riezzo G., Chiloiro M., De Michele G. (2010) Metabolic effects of a diet with inulin-enriched pasta in healthy young volunteers, Current Pharmaceutical Design, 16(7): 825-831, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20388093/, [dostęp 14.05.2022].
6. Liber A., Szajewska H. (2013) Effects of Inulin-Type Fructans on Appetite and Body Weight in Children and Adults: Systematic Review of Randomized Controlled Trials, Annals of Nutrition and Metabolism, 63: 42-54, https://www.karger.com/Article/FullText/350312, [dostęp 14.05.2022].