Klaustrofobia − skąd bierze się strach przed zamkniętymi pomieszczeniami?

Klaustrofobia nakłada ograniczenia na Twoje życie i w pewien sposób podważa poczucie wolności. Każdy radzi sobie inaczej ze swoim lękiem − niektórzy próbują go ignorować, inni unikają zamkniętych przestrzeni, tłocznych miejsc. Bez względu na metodę radzenia sobie z lękiem, doświadczenie klaustrofobii może być przerażające. Zobacz, skąd bierze się lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami.

Wprowadzony do literatury medycznej w 1871 r. termin „klaustrofobia” oznacza dosłownie strach przed zamknięciem.

Wczesny, ale wciąż aktualny opis klaustrofobii wskazuje, że jest to chorobliwy strach przed zamkniętymi lub ograniczonymi obszarami, który może prowadzić do ataku paniki lub histerii lękowej (Lewin, 1935). Strach może wiązać się także z niechęcią do zakładania masek, kasku czy innych elementów zasłaniających twarz.

Sprawdź też, skąd bierze się nyktofobia.

Klaustrofobia − przyczyny

Tak naprawdę ludzie cierpiący na klaustrofobię nie boją się zamkniętych przestrzeni jako miejsc samych w sobie. Boją się tego, co może się wydarzyć w ograniczonym obszarze. Reakcje klaustrofobiczne przypominają reakcje obserwowane u osaczonych zwierząt. Jest to jedna z teorii, która próbuje wyjasnić przycznę fobii u człowieka.

Dawni badacze (Jones, Ferenczi) doszukiwali się przyczyn klaustrofobii w dziecięcych snach i wyobrażeniach związanych z koncepcją bycia w łonie matki. Właśnie te pierwotne wyobrażenia miały być źródłem narodzin lęku przed pochowaniem żywcem czy zamknięciem w ograniczonej przestrzeni.

Zgodnie z tokiem myślenia behawiorystów, klaustrofobia może być reakcją wyuczoną czy wpojoną przez obserwację zachowań innych (panika rodzi panikę) lub utrwaloną przez inną traumę. Przykładowo, trzymanie dziecka za karę w ciasnym pomieszczeniu może prowadzić w przyszłości do ataków paniki w zamkniętych przestrzeniach. Podobnie lęk przed pozostaniem samym ze sobą z powodu skłonności samobójczych może sprawić, że w późniejszym stadium u danej osoby pojawią się syndromy klaustrofobii.

Sprawdź też, skąd bierze się lęk przed chorobami.

Klaustrofobia − objawy

Do głównych objawów klaustrofobii zalicza się nieuzasadnione bezpośrednim zagrożeniem poczucie lęku, które pojawia się, gdy dana osoba przebywa w zamkniętej przestrzeni. Objawy towarzyszące to stres, niepokój, spłycony oddech, pocenie się, zawroty głowy czy drżenie rąk. Długie narażenie na sytuację wywołującą dyskomfort prowadzi do ataku paniki i histerii. Dotyczy to nie tylko zamknietych pomieszczeń, tunelu, windy, ale może nastąpić np. w trakcie robienia rezonansu magnetycznego czy podczas koncertu (ze względu na brak możliwości poruszenia się w ścisku).

Jak leczyć klaustrofobię?

W przypadku klaustrofobii lęk jest nieuzasadniony, bo nie jest reakcją na bezspośrednie zagrożenie. Jego kompulsywny charakter oznacza, że przy odpowiedniej pracy nad schematami własnych reakcji istanieje szansa na okiełznanie fobii.

Terapia poznawczo-behawioralna jest chyba najbardziej powszechną metoda leczenia klaustrofobii. Pomaga przyjrzeć się swoim lękom z innej perspektywy i zmniejszyć intensywność nieadekwatnej do zagrożenia reakcji.

W przypadku klaustrofobii, która narodziła się przez traumtyczne przyżycia stosuje się programowanie neurolingwistyczne (NLP). Nie jest to bardzo szeroko stosowane leczenie zaburzeń lękowych, takim jak fobie i jest ono dość podobne do zwykłej hipnozy. Zadaniem NLP jest praca nad wyparciem negatywnych, traumatycznych skojarzeń i powiązanie ich z czymś pozytywnym.

Jedna z najnowszych metod leczenia klaustrofobii ma dać pacjentom szansę zmierzenia się z własnymi obawami w bezpiecznym środowisku. Osoby cierpiące na klaustrofobię mierzą się ze swoimi lękami w świecie wirtualnym. Dzięki temu pacjent ma okazję stopniowo zwalczać fobię. Potwierdzono przypadek 43-letniej kobiety, która przeszła 8 wirtualnych sesji, dzięki czemu przezwyciężyła lęk i poddała się tomografii komputerowej. Istnieje jednak pewne ryzyko niepowodzenia, bo w wirtualnej rzeczywistości jesteś w stanie przekraczać ograniczenia prawdziwego świata, co nie zdarza się w świecie rzeczywistym.

Sprawdź też, jak opanować stres? Przyczyny, objawy i skutki stresu.

Źródła:

1. Mikael Karlsson, The Problem of Claustrophobia with Proposed Solutions, University of Skövde, 2012

2. Bertram D. Lewin, Claustrophobia, The Psychoanalytic Quarterly, Volume 4, 1935 - Issue 2, Pages 227-233