Owsiki u dzieci – zmora przedszkolaków! Poznaj domowe sposoby na owsiki

Owsikami bardzo łatwo zarazić się w otoczeniu większej liczby ludzi, np. w przedszkolach czy szkołach. Jedna osoba może zainfekować wiele innych oraz przenieść pasożyta na domowników. Dzieci podczas zabawy z rówieśnikami zapominają o myciu rąk oraz higienie osobistej. Dodatkowo nie do końca rozumieją, dlaczego jest tak ważna. Z tego powodu owsiki u dzieci pojawiają się niezwykle często. 

Skąd się biorą owsiki u dzieci?

Owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis) to białe nicienie o niewielkich rozmiarach. Występują tylko u ludzi i pasożytują w przewodzie pokarmowym. Wywołują owsicę, która uznawana jest za chorobę pasożytniczą najczęściej trawiącą organizm człowieka. W szczególności zapadają na nią dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym, ale nie oznacza to, że nie dotyka również osób dorosłych. 

Łatwo się nią zarazić, ponieważ jaja tych pasożytów mogą bytować na wielu przedmiotach. Samice w nocy przedostają się w okolice odbytu, aby tam złożyć jaja. Pojawia się wtedy świąd. Drapiąc się w tym miejscu, osoba zarażona jest w stanie przenosić jaja na dłoniach oraz pod paznokciami, a następnie na wszystkie dotykanie przez siebie przedmioty. Dlatego właśnie tak ważna jest higiena osobista, żeby uniknąć kontaktu z pasożytem. Nie bez powodu owsica potocznie nazywana jest chorobą brudnych rąk. Dowiedz się przy okazji: Jak prawidłowo myć ręce?

Zarazisz się nią poprzez dotykanie dłoni zainfekowanej osoby, ale również poprzez rzeczy, które były przez nią używane, np. zabawki czy artykuły szkolne. Dziecko, kiedy korzysta z zakażonych przedmiotów, a następnie mimowolnie wkłada dłoń do ust, może w szybki sposób zarazić siebie oraz swoich bliskich. Dlatego właśnie należy uświadomić pociechom, jak ważne jest częste mycie rąk po zabawie, po wizycie w toalecie oraz przed każdym posiłkiem. 

Owsiki mogą występować także na pożywieniu, dlatego dokładnie myj owoce i warzywa przed ich spożyciem. Jaja pasożyta są lekkie, mogą więc też unosić się w powietrzu i osadzać w pomieszczeniu wraz z kurzem.

Objawy owsików u dzieci

Pasożyty w organizmie dziecka mogą powodować zmęczenie, bóle głowy, brak koncentracji oraz podenerwowanie. Dodatkowo pojawia się świąd w okolicy krocza i odbytu, który występuje przede wszystkim w nocy. Symptom ten może świadczyć o tym, że pojawiły się owsiki u dzieci. Objawy te są bardzo charakterystyczne dla tej choroby. 

Owsiki powodują również trudności w zasypianiu, zgrzytanie zębami, bezsenność czy odpowiadają za podkrążone oczy. Drapanie się doprowadza do zaczerwienienia, pieczenia i podrażnienia skóry w okolicach odbytu. Dzieci stają się niespokojne, nie mają apetytu, niekiedy pojawiają się biegunki, nudności, utrata masy ciała oraz niekontrolowane oddawanie moczu. 

Dziewczynki mogą odczuwać także świąd w okolicy pochwy ze względu na szybkie przemieszczanie się jaj pasożyta oraz niewielką odległość odbytu do pochwy, co powoduje stany zapalne w drogach rodnych i odpowiada za pieczenie, ból oraz upławy. Objawy u dorosłych są bardzo podobne, lecz mniej nasilone.

Jak rozpoznać owsika u dziecka?

Najważniejsza jest obserwacja Twojej pociechy. W początkowej fazie choroby symptomy mogą być mało zauważalne, ale im dłużej będzie trwało zakażenie, tym będą się one nasilały. Jednym z klasycznych objawów jest świąd w okolicach odbytu, który występuje w godzinach nocnych. Dodatkowo możesz zaobserwować w kale owsiki, które przypominają cienką, poruszającą się, białawą nitkę. Samce co prawda są niewielkie, ale samice osiągają długość nawet 1 cm. Nie czekaj jednak do momentu, w którym choroba będzie rozwinięta. Udaj się do lekarza, aby zlecił badanie kału i potwierdził diagnozę.

Gdy dojdzie do zarażenia przedszkolaka, poinformuj o tym zdarzeniu dyrekcję placówki. Ta następnie zawiadomi pracowników oraz opiekunów innych dzieci. Później przeprowadza się dezynfekcję pomieszczeń. Problem polega na tym, że choroba ta jest bardzo wstydliwa dla rodziców i z tego powodu często nie chcą o niej mówić. Zatajają informacje, przez co dochodzi do zakażenia wielu ludzi.

Innym nieprzyjemnym problemem, występującym bardzo często w przedszkolach, są wszy. Podobnie jak owsiki, łatwo przechodzą zarówno na inne dzieci, jak i na dorosłych. Istnieją jednak skuteczne preparaty na wszy dla dzieci, które pomogą Ci zapobiec zakażeniu. Są to między innymi spraye odstraszające, odżywki czy nawet gumki do włosów. Najczęściej stosuje się jednak szampony. Należy umyć głowę, a następnie usunąć martwe osobniki z głowy. Zabieg warto powtórzyć po kilku dniach, aby nie doszło do ponownego zakażenia.

Owsiki u dzieci - domowe sposoby

Gdy dojdzie do pojawienia się tego pasożyta u Twojego dziecka, lepiej poinformuj o tym przedszkole. Leczenie tej przypadłości w środowisku najbliższym dla Twojej pociechy jest możliwe! Znaczenie ma przede wszystkim higiena osobista. Dzieci powinny odbywać regularne, codzienne kąpiele. Szczególnie zaleca się dokładne mycie okolic odbytu (najlepiej kilka razy dziennie) ciepłą wodą z mydłem. Przypominaj dzieciom o częstym myciu rąk, skupiając się również na czyszczeniu miękką szczoteczką paznokci. Warto byłoby je też skrócić, co ułatwi utrzymanie ich w czystości i pozwoli uniknąć obgryzania końcówek przez dzieci.

Jeżeli chcesz poradzić sobie z owsikami, musisz je usunąć ze swojego otoczenia. Wiąże się to z gruntownym czyszczeniem całego mieszkania w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się tej choroby. Nie powinno się kłaść dziecka do wcześniej używanej pościeli, ponieważ mogą znajdować się już na niej jaja pasożyta. Wypierz ręczniki, pościel, prześcieradło, piżamę, ubrania oraz bieliznę w wysokiej temperaturze (wszystkie te elementy możesz także wygotować) oraz wyprasuj żelazkiem. Często zmieniaj bieliznę oraz pościel, nawet do 8 dni po zakończeniu leczenia. 

Nie zapomnij o zabawkach oraz innych rzeczach osobistych dziecka, które muszą przejść dezynfekcję. Jaja owsika mogą występować też w kurzu domowym, dlatego dokładnie zetrzyj wszystkie powierzchnie w domu. Regularnie odkurzaj i myj podłogę.

Pomocne mogą być także napary z kory dębu lub rumianku. Przygotuj nasiadówkę, jeśli doszło do podrażnienia okolic intymnych. Aby złagodzić pieczenie i przyspieszyć regenerację tych miejsc, użyj zasypki stosowanej m.in. w przypadku odparzeń pieluszkowych u niemowlaków (przeczytaj nasz artykuł: Odparzenia pieluszkowe u niemowląt. Domowe sposoby i nie tylko!).

Jak zapobiec owsikom u dzieci?

Jedną z metod zapobiegania owsicy jest stosowanie diety ubogiej w węglowodany, które tworzą przyjazne środowisko dla rozwoju pasożytów. Twój jadłospis powinien zawierać produkty bogate w błonnik (przeczytaj nasz artykuł: Jakie właściwości ma błonnik? Na odchudzanie najlepszy!), tj. chleb razowy, ryż brązowy, płatki owsiane, owoce (maliny, jabłka, gruszki, owoce suszone) i warzywa (dynia, marchew, papryka, buraki, brokuły). Składniki te poprawią perystaltykę jelit i ułatwią wypróżnianie, co pozwoli Ci na szybsze pozbycie się pasożyta z organizmu. 

Jedz też kiszonki: ogórki i kapustę oraz pij sok z kiszonej kapusty (dowiedz się więcej tutaj: Kuchnia patriotyczna − polskie superfoods! Poznaj skarby z osiedlowego warzywniaka). Spożywanie tych produktów korzystnie wpływa na mikroflorę jelitową i prawidłowe funkcjonowanie jelit. W charakterze pomocniczym włącz do diety czosnek, który ma działanie bakteriobójcze. Dodatkowo odrobaczanie wspomożesz za pomocą ziołowych herbat, np. rumianku, który łagodzi stany zapalne układu pokarmowego. Istnieją również gotowe naturalne preparaty wspomagające odrobaczanie, które zawierają w swoim składzie tymianek, piołun, orzech włoski, szałwię, koper włoski oraz kłącza tataraku. 

Dzieci powinny natomiast spożywać pestki z dyni, które mają działanie alkalizujące (dowiedz się więcej na ten temat z artykułu: Dynia − właściwości zdrowotne jesiennego warzywa!). Zawierają substancję, która niszczy układ nerwowy pasożyta. Używaj ich w formie dodatku do różnego rodzaju potraw, np. zup, musli lub marchewki z jabłkiem.

A gdy domowe sposoby nie wystarczą? Leczenie owsików

Wiele mam zastanawia się, co na owsik u dziecka. Domowe sposoby mogą okazać się niewystarczające. Pamiętaj, że nie wyleczysz owsicy naturalnymi produktami. Najważniejsza jest profilaktyka i edukacja dotycząca higieny osobistej oraz wyrobienie u dziecka nawyku mycia rąk. Skonsultuj się z lekarzem, aby potwierdził obecność pasożyta i wdrożył leczenie farmakologiczne. 

Wszyscy domownicy muszą poddać się terapii, ponieważ istnieje ryzyko ponownego zakażenia. Nie bagatelizuj tej choroby, ponieważ nie lecząc jej, Ty i Twoi bliscy będziecie narażeni na różne powikłania. Owsica jest w stanie doprowadzić do infekcji dróg moczowych oraz stanów zapalnych macicy, jajników, jak i nawet bezpłodności. Oprócz tego może dojść do zapalenia wyrostka robaczkowego (dowiedz się, Jak rozpoznać zapalenie wyrostka robaczkowego? [OBJAWY]) oraz stanów zapalnych przewodu pokarmowego.

Co warto zapamiętać na temat owsików u dzieci?

Owsica to choroba pasożytnicza, którą zarazisz się poprzez kontakt z dłońmi zarażonej osoby, ale również poprzez przedmioty, które były przez nią używane. Owsiki występują zwłaszcza w dużych skupiskach ludzi. To również częsta przypadłość przedszkoli z uwagi na to, że maluchy korzystają z tych samych zabawek i przyborów, a jednocześnie zapominają o podstawowych zasadach higieny. Dlatego to na rodzicach i opiekunach spoczywa obowiązek edukowania swoich pociech na temat dbania o czystość i wpajanie im nawyku częstego mycia rąk. Choroba ta dotyka jednak również i dorosłych.

Owsica u dzieci objawia się przede wszystkim świądem w okolicy odbytu, ale też podenerwowaniem, mdłościami, brakiem apetytu czy biegunką. Chociaż istnieją domowe sposoby na pozbycie się owsików, takie jak przywiązywanie dużej uwagi do higieny, gruntowne i regularne porządki w domu czy wprowadzenie odpowiedniej diety, ostatecznie mogą okazać się one niewystarczające. Nie lekceważ więc owsików i skonsultuj się z lekarzem, który potwierdzi diagnozę i rozpocznie leczenie.

Źródła:

1. Gastroenterologia Praktyczna [online]. Czelej, 1992 [dostęp: 30 lipca 2021]. Miesięcznik. Dostępny w Internecie: www.gastroenterologia-praktyczna.pl.
2. Lennecke, K.; Hagel, K.; Przondziono, K.: Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób. Poradnik dla farmaceutów. II wydanie polskie. Red. B. Filipek. Tłum. A. Orłowska, M. Smolińska. Wrocław, 2012.
3. Pharmindex [online]0. Polska. [dostęp: 30.07.2021]. Dostęp w Internecie:  www.pharmindex.pl.
4. Siekierska, M.; Kot, K.; Łanocha-Arendarczyk, N. i in. Częstość występowania owsika ludzkiego (Enterobius Vermicularis) u dzieci z wybranych przedszkoli województwa wielkopolskiego. Diagnostyka Laboratoryjna. R. 2018, t. 54, nr 1, s. 5–10.
5. Stępień-Rukasz, H.; Rzymowska, J.; Kołodziej, P. i in.: Diagnostyka wybranych inwazji pasożytniczych przewodu pokarmowego człowieka. Wrocław, 2017.