Pigwa pospolita – właściwości lecznicze i zastosowanie w kosmetyce oraz kuchni

Pigwa pospolita (Cydonia oblong) to duży krzew lub drzewo dostarczające twardych, gruszkowatych, ale niezwykle wartościowych owoców. Suszona pigwa, a także sok to cenione dodatki do kompotów i herbat. Przetwory traktuje się jako smaczne przekąski. Opowiadamy, jakie właściwości lecznicze mają owoce pigwy!

Co to jest pigwa pospolita?

Pigwa pospolita w przeciwieństwie do pigwowca jest wciąż mało popularna w Polsce. Jej znaczenie w naszym kraju dopiero rośnie. Wykorzystuje się ją nie tylko jako drzewo (lub krzew) owocowy, lecz również jako roślinę ozdobną. Przybiera atrakcyjny wygląd w czasie kwitnienia i owocowania. Owoce są duże, żółte, mają gruszkowaty lub jabłkowaty kształt.

O zastosowaniu pigwy dużo mówi jej potoczna nazwa, tj. „polska cytryna”. W rzeczywistości gatunek pochodzi z Azji, a do Europy został przywieziony. Uprawiano go już w starożytnym Rzymie. Roślina miała też wpływ na kulturę. Jest prawdopodobnie słynnym „złotym jabłkiem”, które Parys podarował Afrodycie. Pigwę uważano za naturalny afrodyzjak. W Grecji panna młoda przed nocą poślubną musiała skosztować owocu, nazywanego ówcześnie „jabłkiem cydońskim”.

Pigwa a pigwowiec - różnice

Pigwa pospolita jest bardzo często mylona z pigwowcem (japońskim lub innymi gatunkami należącymi do rodzaju). To o tyle dziwne, ponieważ rośliny pod względem wyglądu mają niewiele wspólnych cech. Pigwa to wysoki krzew lub nawet drzewo, pigwowiec zwykle nie przekracza 1-2 m wysokości, ma lekko płożący pokrój. Pędy pigwowca są cieńsze, bardziej zagęszczone, pokryte cierniami. Owoce pigwy osiągają znacznie większy rozmiar, przypominają kształtem gruszkę, są mniej twarde. Pigwowiec posiada bardziej wyrazisty, kwaśny smak i częściej używa się go jako substytut cytryny. Pigwa jest również trudniejsza do uprawy, gdyż ma większe wymagania. Zaleca się ją uprawiać w cieplejszych rejonach Polski, może zostać uszkodzona przez mróz.

Poznaj również zastosowanie cytryny na mdłości.

Pigwa – właściwości lecznicze i potencjalne korzyści płynące z jej wykorzystywania

Pigwa ma m.in. silne właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, bakteriostatyczne, grzybobójcze, przeciwwirusowe oraz immunologiczne. Warto korzystać z owoców dla ogólnej poprawy funkcjonowania organizmu i ograniczenia występowania wielu groźnych chorób. Pigwa na przeziębienie to prawdopodobnie najbardziej znane wykorzystanie, w praktyce wykazuje znacznie szersze spektrum działania. Owoce są zdrowe nie tylko ze względu na skład (zaprezentowany w tabeli), ale także z uwagi na brak tendencji do kumulowania metali ciężkich.

Pigwa – zastosowanie lecznicze

• Pomaga na przeziębienie, grypę i różnorodne infekcje o podłożu bakteryjnym i
• Poprawia ogólną odporność organizmu i dostarcza niezbędnych witamin oraz soli mineralnych.
• Poprawia apetyt i przyśpiesza przemianę materii.
• Odtruwa organizm, przyspieszając usuwanie metali ciężkich i toksyn.
• Chroni jelita. Pomaga zwalczać nieżyty jelit.
• Dzięki zawartości polifenoli opóźnia procesy starzenia i ogranicza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych.
• Obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi.
• Wspomaga pracę wątroby.
• Wspomaga odchudzanie.
• Zapobiega biegunkom i pomaga na wzdęcia.
• Zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii.

Pigwa suszona – właściwości i zastosowanie w kuchni. Jakie inne formy można wykorzystać?

Pigwa pospolita ma twarde, niezbyt smaczne owoce. Przypominają nieco połączenie jabłka i gruszki, lecz są bardziej kwaśne i cierpkie. Dlatego wykorzystuje się je głównie po przetworzeniu. Przy obróbce trzeba usunąć nasiona, które są trujące. Jednocześnie warto pamiętać, że miąższ pigwy ciemnieje. To naturalny proces związany z występowaniem dużych ilości związków polifenolowych. Jednocześnie to jeden z powodów, dla którego gatunek nie jest powszechnie wykorzystywany w polskim przetwórstwie. Najlepszy smak mają owoce po przemrożeniu. 100g owocu zawiera zaledwie 57 kcal.

Wysoka zawartość pektyn sprawia, że pigwa świetnie nadaje się do przyrządzania galaretek, dżemów i konfitur. Od niej wzięło się słowo „marmolada” (nazwa rośliny w języku portugalskim to marmelo). Pigwa do herbaty stanowi podobny dodatek co cytryna oraz owoce pigwowca. Ponadto warto dodawać ją do kompotów, np. z suszu lub gruszek. W tym wypadku często używa się pigwy suszonej. Owoce można również kandyzować. Inne, nie mniej popularne formy przetworów to: soki z pigwy, syropy i nalewki.

Przepis na syrop z pigwy

Składniki: 1 kg owoców pigwy, 1 kg cukru

Przygotowanie: owoce należy podzielić na części i usunąć łupiny nasienne wraz z nasionami. Po dalszym rozdrobnieniu zasypuje się je cukrem (układając cienkie warstwy) i odstawia na kilka dni. Naczyniem trzeba codziennie potrząsać. Po tym czasie syrop należy odcedzić. Wykorzystuje się go na bieżąco, przechowując w lodówce lub pasteryzuje.

Pigwa pospolita w kosmetyce

Pigwę z powodzeniem można stosować jako kosmetyk. Okłady z cienkich plastrów pomagają w pielęgnacji skóry suchej i popękanej. Owoce są wykorzystywane w przemyśle do produkcji kremów przeciwzmarszczkowych i leków oraz kosmetyków na trądzik.

Pigwa - przeciwwskazania

Pigwa nie ma przeciwwskazań do stosowania. Surowy owoc ma niski indeks glikemiczny, więc mogą spożywać go cukrzycy. Należy jednak zwrócić uwagę na formę, w jakiej jest przyjmowany. Syropy i soki z pigwy czy niektóre przetwory ze względu na wysoką zawartość cukru mogą szkodzić diabetykom.

Pigwa w ciąży – czy można ją stosować?

Kobiety w ciąży i matki karmiące mogą spożywać pigwę, ale w rozsądnych ilościach. Najlepiej korzystać z suszonej pigwy dodawanej do herbaty i innych napojów. Nie powinno się jej stosować codziennie i w nadmiarze, gdyż może powodować nieprzyjemne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Jak kwitnie pigwa?

Pigwa pospolita wytwarza duże (do 5 cm średnicy), atrakcyjne, pięciopłatkowe kwiaty. Wyrastają pojedynczo. Mają barwę białą lub bladoróżową. W środku widoczne są liczne pręciki i słupki. Roślina kwitnie na przełomie maja i czerwca, później od większości krajowych drzew i krzewów owocowych. Należy do gatunków miododajnych.

Kiedy pigwa jest dojrzała?

Owoce pigwy dojrzewają od końca września do końca października. Można pozostawić je do przymrozków, wtedy lepiej smakują. Smak po przemrożeniu jest łagodniejszy, mniej cierpki.

Pigwa – jak przechowywać?

Pigwę w chłodnym pomieszczeniu, np. spiżarni, można przechowywać przez kilka tygodni. W temperaturze 0 stopni Celsjusza owoce mogą być magazynowane do grudnia, a nawet stycznia (w zależności od odmiany). Wszelkie przetwory z pigwy, których nie pasteryzowano, należy umieścić w lodówce.

Pigwa pospolita – podsumowanie

Pigwa pospolita to niedoceniany owoc, z którego można czerpać wiele korzyści. Pomimo że nie nadaje się do bezpośredniego spożycia, jest smaczna i zdrowa w formie przetworów lub jako dodatek do herbat. Drzewo (lub krzew) warto uprawiać w ogrodzie dla cennych owoców i jako dekorację.

Źródła:

1. Mazik M.; Zdrowie z ogrodu, Warszawa 2020, Wydawnictwo Egros.
2. Al-Snafi A. E.; The medical importance of Cydonia oblonga - A review; 2/2016; Journal Of Pharmacy; str.: 87-99.
3. Mieszczakowska-Frąc M.; Kruczyńska D.; Skład polifenolowy owoców pigwy; 12/2017. Żywność – żywienie; Tom 71; str.: 4-7.