Lipa – zastosowanie, działanie, właściwości
Lipa to roślina od lat wykorzystywana w medycynie ludowej. Stosuje się ją przy przeziębianiach, problemach żołądkowych. Zioło działa również rozgrzewająco i przeciwzapalnie. Dowiedz się więcej!
Spis treści
Lipa to pospolite drzewo dziko rosnące w Polsce. Jej właściwości lecznicze wykorzystywane są od pokoleń, a napar z kwiatów wykazuje działanie napotne, przeciwgorączkowe i uspokajające. Skutecznie rozprawia się z infekcjami, a do tego jest bardzo smaczny. Poznaj wszystkie właściwości lipy i sprawdź, dlaczego warto po nią sięgać.
Lipa pochodzenie i ciekawostki
Lipa jest długowiecznym drzewem liściastym z rodziny lipowatych (Tiliaceae). Wiele lipowych okazów żyje nawet 300 lat i rośnie na wysokość powyżej 30 metrów. Na całym świecie występuje ponad 40 gatunków tego drzewa, a w Polsce pospolicie rosną dwa z nich lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill) i lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop), z których zbiera się kwiaty wykorzystywane w lecznictwie. Lipa jest gatunkiem o małych wymaganiach, dlatego zazwyczaj można ją spotkać w parkach i przy drogach.
| Podstawowe informacje o lipie | |
| Znany także jako: | Tilia. Lipa wąskolistna (Tilia cordata Mill), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop) |
| Zastosowanie i działanie: | Szerokie zastosowanie wewnętrzne i zewnętrzne. Działa napotnie i moczopędnie, redukuje stany napięcia, przyspiesza trawienie. Łagodzi podrażnienia i świąd skóry, usuwa piegi |
| Lipa a alergia: | Niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji alergicznych |
| Ciąża i karmienie piersią: | Stosowanie lipy jest niewskazane |
Co ciekawe, lipa uznawana jest przez Czechów i Słoweńców za drzewo narodowe, a jej symbol występuje na licznych herbach i flagach. Przez naszych przodków nazywana była drzewem miłości, pod którym zawierano małżeństwa. A jeśli zastanawiasz się, skąd wzięła się nazwa jednego z letnich miesięcy, to spieszę wyjaśnić, że nazwa lipiec pochodzi właśnie od lipy, która w tym czasie zakwita, roztaczając wokół siebie intensywny aromat.
Wygląd lipy zależy od wieku drzewa.
- Młode egzemplarze charakteryzują się gładką korą w zielonkawym kolorze.
- Im drzewo starsze, tym większe zmiany zachodzą w wyglądzie kory. Z wiekiem staje się spękana i przybiera brunatno-szarą barwę.
Kwiaty lipy są złocistożółte, a ich cecha charakterystyczna to miodowy zapach, który skutecznie wabi pszczoły. Jednak nie tylko owady korzystają z dobrodziejstwa lipy, ponieważ jej kwiatostany stanowią cenny surowiec zielarski. Właściwości lecznicze tego drzewa wykorzystuje się od pokoleń, a w medycynie naturalnej docenia się ją za działanie moczopędne, wspomagające trawienie, uspokajające oraz jako naturalne wsparcie w leczeniu przeziębienia. Działanie napotne z kolei pomaga zbić gorączkę.
Poznaj inne, naturalne sposoby na zbicie gorączki oraz zioła na przeziębienie.
Lipa właściwości lecznicze
Kwiatostany lipy zbierane ręcznie lub ścinane z wierzchołków lipowych gałązek to skarbnica wartościowych dla organizmu substancji bioaktywnych. Dzięki nim roślina wykazuje silne właściwości napotne i przeciwzapalne, odkażające i moczopędne. Lipa jest również źródłem miodu, a z białawej warstwy drewna umiejscowionej najbliżej kory produkuje się węgiel leczniczy, stosowany w przypadku biegunek i zaparć. Co istotne, jej lecznicze właściwości możesz wykorzystać w różnorodnej formie. Zarówno jako napar do picia kilka razy na dobę, ale również w formie dodatku do kąpieli. W obu przypadkach należy parzyć kwiat lipy przez ok. 10 minut pod przykryciem. Możesz także wzbogacić ulubioną herbatę sokiem owocowym z ekstraktem z kwiatu lipy, np. sokiem z malin z lipą MalinaVital.
Sprawdź również inne zioła jednoskładnikowe oraz zioła na migrenowy ból głowy.
| Witaminy: | Witamina C i witamina PP (niacyna) |
| Flawonoidy: | Pochodne kwercetyny i tylirozyd |
| Inne: | Fitosterole, garbniki, śluz, olejek eteryczny, sole mineralne, aminokwasy, kwasy organiczne |
Lipa na przeziębienie
W medycynie ludowej napar z kwiatów lipy stosowano jako naturalny lek na przeziębienie i grypę. Nie inaczej jest dzisiaj. Lipa ma potwierdzone licznymi badaniami właściwości, które pomagają w łagodzeniu typowych objawów przeziębienia, czyli kaszlu i gorączki.
- Dzięki wysokiej zawartości witaminy C napar z lipy skutecznie zmniejsza symptomy przeziębienia, a działanie napotne flawonoidów pomaga szybciej uporać się z chorobą i wydalić z organizmu toksyny i szkodliwe drobnoustroje.
- Działanie wykrztuśne łagodzi uciążliwy kaszel. Śluz zawarty w lipie powleka gardło, dzięki czemu łagodzi podrażnienia, nawilża oraz chroni błony śluzowe jamy ustnej.
Szczególnie uciążliwy jest atak kaszlu w nocy u dziecka, powodujący częste wybudzanie, niespokojny sen, a nierzadko również płacz. Zazwyczaj jest on jednym z objawów toczącej się w organizmie infekcji. Doraźnie można wspomóc się preparatami dostępnymi bez recepty, np. suplementem diety Pyrosal Immuno z wyciągiem z kwiatu lipy, czarnego bzu, cynkiem i witaminą C lub suplementem diety Pyrosal Kid przeznaczonym dla maluchów od 3. roku życia. W przypadku uciążliwego, nawracającego kaszlu u dziecka lub nasilania się objawów infekcji należy zgłosić się po pomoc medyczną.
Przeczytaj również, w jaki sposób na przeziębienie pomaga cebula: Cebula na przeziębienie: polska torpeda w walce z chorobą.
Lipa na układ trawienny
Napar z lipy pobudza wydzielanie żółci i soków żołądkowych, a także nieznacznie zmniejsza napięcie mięśni gładkich, dlatego sprawdzi się w przypadku łagodnych zaburzeń trawiennych i metabolicznych. Lipa to naturalnie działający lek na niestrawność ułatwia przesuwanie się treści pokarmowej, w związku z czym filiżanka ziołowego naparu pomoże pozbyć się dokuczliwych wzdęć, zaparć, nudności i zgagi. Ponadto wspomaga leczenie biegunki.
Sprawdź też leki i tabletki na wzdęcia.
Lipa na stres i bezsenność
Lipa to roślina, która wspiera walkę z bezsennością i nadmiarem stresu. Właściwości te zawdzięcza olejkom eterycznym znajdującym się w jej wnętrzu, które rozluźniają, łagodzą napięcie mięśniowe, a także zmniejszają zmęczenie spowodowane przeciążeniem umysłowym. Ziołowy napar to panaceum na chwilowy spadek koncentracji i nadpobudliwość. Kojące i wyciszające działanie olejków eterycznych pomaga na problemy ze snem.
Sprawdź również inne leki na uspokojenie oraz suplement diety dla dzieci wspierający fizjologiczny proces zasypiania Tulleo.
Lipa w kosmetyce
Lipa to bogactwo cennych dla organizmu bioaktywnych związków, które znajdują wielopłaszczyznowe zastosowanie w kosmetyce.
- Witamina C stymuluje produkcję kolagenu oraz uczestniczy w produkcji tkanki łącznej, co przekłada się na poprawę jędrności skóry i zwiększenie jej elastyczności.
- Lipa jako środek o silnym działaniu przeciwzapalnym, antyseptycznym, nawilżającym i osłaniającym znakomicie sprawdzi się do pielęgnacji cery suchej, podrażnionej oraz trądzikowej. Napar z lipy może spotęgować działanie kosmetyków, maści na trądzik oraz innych domowych zabiegów zmniejszających stany zapalne i widoczność nieestetycznych zmian dermatologicznych.
- Wspomniane właściwości lipy sprawdzą się również w pielęgnacji włosów i skóry głowy. Niweluje przetłuszczanie się skalpu, łagodzi łupież i podrażnienia, a do tego nawilża kosmyki i skórę głowy.
- Flawonoidy zawarte w lipie to silne antyoksydanty, które odpowiadają za usuwanie z organizmu wolnych rodników, co ma znaczenie w leczeniu infekcji, ale też w opóźnianiu procesów starzenia się skóry.
- Lipa znajduje też zastosowanie w formie okładów miejscowo łagodzących świąd skóry. Zmniejsza cienie pod oczami, a także działa odświeżająco na oczy, co jest pomocne w przypadku zapalenia spojówek i powiek oraz przy nieprzyjemnym uczuciu piasku pod powiekami.
Lipa zastosowanie w kuchni
Lipa spożywana jest najczęściej w postaci ziołowych naparów. W sprzedaży można kupić kwiaty lipy w połączeniu z innymi ziołami lub solo w formie suszu czy herbatek ekspresowych. Napar można wykorzystać na wiele sposobów do picia, jako dodatek do kąpieli oraz jako okład na miejscowe stany zapalne i podrażnienia skóry.
Jednak z lipy wytwarzany jest także inny, drogocenny surowiec, czyli miód o intensywnym, bardzo słodkim smaku z nutką kwaskowatości. Miód lipowy sprawdzi się w tradycyjnych formach, czyli jako dodatek do herbaty, bezpośrednio na kromkę chleba, ale też do deserów, syropów, dressingów do sałatek czy nalewek. Warto podkreślić, że ten naturalny produkt poddawany obróbce termicznej traci zawarte w nim białka, dlatego niewskazane jest podgrzewanie go do temperatury powyżej 40°C.
Nie wszyscy również wiedzą, że liście są jadalne! Zamiast więc korzystać z ich właściwości w postaci przetworzonej, można dodać je różnych potraw. Świetnie podkręcą smak sałatek i deserów, a lipowe listki zastąpią tradycyjną sałatę. Znakomicie komponują się z oliwą z oliwek, pomidorami oraz jajkiem na twardo.
Lipa a alergia
Lipa jest rośliną o niskim potencjale uczuleniowym. Należy zachować ostrożność w przypadku osób ze skłonnością do alergii. Jeśli po spożyciu pojawią się charakterystyczne objawy, takie jak świąd, rumień, kichanie czy łzawienie oczu, trzeba wstrzymać się od stosowania.
Lipa w ciąży
Właściwości napotne, moczopędne i odwadniające lipy mogą powodować szybkie ukrwienie skóry, wpływać na odpływanie krwi z łożyska, a w konsekwencji doprowadzić do niedotlenienia płodu. Z kolei w okresie laktacji spożywanie lipowych naparów może wpływać negatywnie na produkcję pokarmu. Na ten moment nie ma jednoznacznych badań na temat ewentualnych skutków stosowania lipy przez ciężarne, dlatego ze względu na brak wystarczających danych roślina ta nie jest rekomendowana ciężarnym i matkom karmiącym piersią. Przed włączeniem do diety naparów z lipy należy skonsultować się z ginekologiem lub lekarzem pierwszego kontaktu.
Lipa przeciwwskazania
Wśród najczęstszych przeciwwskazań do spożywania lipy wymienia się:
- Choroby serca,
- Nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego,
- Problemy ze wzrokiem,
- Skłonność do alergii,
- Ciąża i okres laktacji,
- Schorzenia nerek.
Lipa skutki uboczne
Ze względu na swoje właściwości picie naparów z lipy może prowadzić do odwodnienia organizmu. Podczas spożywania należy pamiętać o regularnym nawadnianiu organizmu poprzez zwiększoną ilość wody, lekkich herbatek owocowych lub naparów ziołowych na bazie innych gatunków roślin. Zbyt duże ilości naparu z lipy mogą skutkować dolegliwościami u osób borykających się z chorobami serca, z kolei moczopędne działanie może obciążać nerki.
Podsumowanie
Lipa to miododajne, długowieczne drzewo o licznych, udowodnionych właściwościach zdrowotnych. Napary z lipy od lat stosowane są w leczeniu objawów przeziębienia, a także problemów z układem pokarmowym. Przeciwwskazaniem do spożywania lipowych herbatek są między innymi ciąża i laktacja oraz problemy z nerkami.
Źródła:
- J. Krajewska, Właściwości lecznicze kwiatostanów lipy (Tiliae inflorescentia), https://www.lekwpolsce.pl/download.php?dokid=547c4529c7cbd&preview=1 [dostęp 23.01.2023]
- T. Samojlik, Drzewo wielce użyteczne historia lipy drobnolistnej (Tilia cordata) w Puszczy Białowieskiej, https://info.botany.pl/roczn_dendrol/artykuly/vol53/samojlik.pdf [dostęp 23.01.2023]
- H. Strzelecka J. Kowalski, Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
Najnowsze artykuły
Niedobory magnezu – przyczyny, objawy i skutki. Czym jest hipomagnezemia?
Kurkuma – zastosowanie, działanie, właściwości
Miód na odporność – czy pomaga wzmocnić organizm?
Medyczna marihuana – czym jest i na co pomaga?
Jakie witaminy na przebarwienia?
Kozłek lekarski – właściwości, działanie i zastosowanie waleriany
Jakie witaminy wpływają na stan skóry?
Dziewanna - właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Na co pomaga kwiat dziewanny?
Przeczytaj także
Olej z wiesiołka – zastosowanie, działanie, właściwości
Cebula – zastosowanie, działanie, właściwości
Miłorząb japoński - właściwości lecznicze i zastosowanie w kosmetyce
Lipa – zastosowanie, działanie, właściwości
Dynia − właściwości zdrowotne jesiennego warzywa!
Winogrona − właściwości odżywcze i ich rola w diecie
Różeniec górski (korzeń arktyczny) – zastosowanie, działanie, właściwości
Imbir na przeziębienie i nie tylko! Właściwości imbiru w diecie!
Więcej artykułów na ten temat
Miłorząb japoński - właściwości lecznicze i zastosowanie w kosmetyce
Olejek eukaliptusowy – zastosowanie, działanie, właściwości
Spirulina – zastosowanie, działanie, właściwości