Stan zapalny skóry – przyczyny, objawy i leczenie

Stan zapalny skóry to ogólne określenie różnego rodzaju dermatoz i problemów skórnych. Dowiedz się, jakie są najczęstsze przyczyny stanu zapalnego skóry i poznaj skuteczne metody, które mogą mu zapobiegać!

Stan zapalny skóry – przyczyny

Istnieje szereg czynników, które mogą przyczyniać się do rozwoju stanu zapalnego skóry, dając nieprzyjemne objawy zaczerwienienia, pieczenia, swędzenia czy łuszczącej się skóry na twarzy. Dermatozy mogą pojawić się w postaci wykwitów, będących wynikiem reakcji alergicznych, chorób autoimmunologicznych czy zakażeń wirusowych i bakteryjnych. Do najczęstszych przyczyn stanów zapalnych skóry należą:

• Reakcje alergiczne, inaczej wyprysk kontaktowy. To miejscowa reakcja skórna pojawiająca się w wyniku nadwrażliwości na określone substancje drażniące. Najczęściej wyzwalaczami stanu zapalnego są substancje chemiczne, konserwanty, przyjmowane leki, sztuczne barwniki w kosmetykach czy składniki pokarmowe, takie jak mleko, czy orzechy. Potocznie wyprysk kontaktowy określa się mianem egzemy, jednak nie są to tożsame pojęcia – pojęcie egzemy jest szersze odnosi się do wielu chorób przebiegających ze stanem zapalnym powierzchownych warstw skóry,
• Zakażenia bakteryjne i wirusowe. Bakterie lub wirusy mogą być przyczyną zapalenia skóry o różnym stopniu nasilenia i odmiennych objawach chorobowych. Do najczęstszych zakażeń o podłożu wirusowym i bakteryjnym zalicza się: zapalenie mieszków włosowych, liszajec, czyrak, różę, grzybicę skóry i opryszczkę oraz półpasiec,
• Przewlekłe choroby skórne o podłożu autoimmunologicznym: atopowe zapalenie skóry (AZS), trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca,
• Ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne UV. Zbyt długie opalanie bez zastosowania ochrony kosmetyków z filtrem SPF może prowadzić do podrażnienia, zaczerwienienia i reakcji zapalnych skóry,
• Nieodpowiednio dobrane kosmetyki: niektóre składniki kosmetyków stosowane w codziennej pielęgnacji mogą podrażniać skórę, prowadząc do stanów zapalnych.

Stan zapalny skóry – objawy

Stan zapalny skóry daje szereg charakterystycznych objawów:

• Zaczerwienienie skóry,
• Nieprzyjemne uczucie ściągnięcia i pieczenia,
• Świąd,
• Miejscowe łuszczenie się skóry,
• Nadmierność szorstkość i suchość,
• Wykwity skórne.

W wyniku zaburzonego funkcjonowania bariery naskórkowej dochodzi do pojawienia się ran na skórze. Zmiany bardzo często krwawią, znacząco zwiększając ryzyko nadkażeń bakteryjnych oraz innego typu infekcji skórnych. Stan zapalny skóry może powodować dyskomfort, spadek samooceny, a także trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Stan zapalny skóry – leczenie

Kiedy zaobserwujemy na skórze objawy wskazujące na stan zapalny, które długo się utrzymują i nie znikają pomimo stosowania domowych metod, powinniśmy jak najszybciej udać się do dermatologa lub lekarza pierwszego kontaktu. Specjalista przeprowadzi wywiad medyczny, uwzględniający objawy, stosowane leki, alergię oraz rodzinne występowanie chorób skóry. Następnie obejrzy zmiany i w razie potrzeby zleci badania dodatkowe, takie jak: badania laboratoryjne krwi, testy alergiczne, badania immunologiczne czy obrazowe (dermatoskopia, płatkowe testy skórne, posiewy mikrobiologiczne itp.). Na podstawie wywiadu i wyników badań specjalista będzie w stanie określić przyczynę stanu zapalnego i zlecić odpowiednie postępowanie.

Leczenie stanów zapalnych skóry ze względu na wiele przyczyn, powinno być zindywidualizowane.

• Najczęściej wdrożona zostaje terapia miejscowa w formie stosowania maści i kremów zawierających glikokortykosteroidy, które zwalczają stan zapalny oraz łagodzą zaczerwienienie i świąd. Leki sterydowe dostępne są wyłącznie na receptę w formie doustnej, wziewnej i do stosowania miejscowego. Ze względu na szereg potencjalnych skutków ubocznych, powinno się stosować te środki pod ścisłą kontrolą lekarską.
• Jeśli zapalenie skóry spowodowane jest infekcją grzybiczą, konieczne może być wdrożenie środków przeciwgrzybiczych w formie maści, kremów lub tabletek.
• Niektóre schorzenia mają tendencję do nawrotów, dlatego istotnym elementem terapii jest właściwa pielęgnacja skóry.
• W przypadku osób zmagających się z chorobami przewlekłymi, takimi jak AZS, podstawą pielęgnacji powinny być kosmetyki na atopowe zapalenie skóry i emolienty. Środki drogeryjne nierzadko nie są w stanie poradzić sobie z niektórymi przypadłościami, dlatego warto sięgać po preparaty apteczne.
• Podstawą w przeciwdziałaniu nawrotom stanu zapalnego skóry jest świadoma pielęgnacja, skupiająca się na doborze właściwych kosmetyków oraz odpowiednich nawykach higienicznych. Warto sięgnąć po delikatne środki, najlepiej z linii dermokosmetyków do ciała.
• Odpowiednia i systematyczna pielęgnacja skóry, a przede wszystkim jej nawilżenie, chroni skórę przed nadmiernym wysuszeniem, łagodzi stany zapalne i redukuje podrażnienia. Ratunkiem dla suchej skóry są emulsje do ciała, zawierające różnego rodzaju składniki łagodzące i nawilżające: aloes, kwas hialuronowy, olej arganowy czy inne wyciągi roślinne.
• Pacjentom ze skórą skłonną do rozwoju atopii zaleca się unikanie długich kąpieli w gorącej wodzie oraz mocnego szorowania skóry. Takie działania mogą doprowadzić do nadmiernego wysuszenia i podrażnienia.
• Należy także zwrócić uwagę na stosowanie chemii domowej pozbawionej czynników uczulających, przede wszystkim dotyczy to proszków do prania oraz płynów do płukania tkanin.

Domowe sposoby na stan zapalny skóry

Delikatne podrażnienia lub łagodny stan zapalny skóry nie zawsze wymagają interwencji lekarskiej. Istnieją naturalne sposoby, które bardzo szybko łagodzą przykre dolegliwości i przynoszą ulgę. Warto sięgnąć po zioła. Wiele z nich wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i łagodzące. Wśród nich można wymienić:

• Aloes – zmniejsza zaczerwienienie i opuchliznę, posiada właściwości przeciwwirusowe, dzięki czemu skutecznie przyśpiesza gojenie się ran. Aloes to domowy sposób na trądzik i zmiany łuszczycowe, Dlatego stanowi cenne uzupełnienie terapii zleconej przez lekarza. Wygodną formą stosowania są olejki i kremy zawierające ekstrakt z aloesu,
• Rumianek – rumianek jako domowy sposób na zapalenie skóry łagodzi uporczywe objawy zaczerwienienia i swędzenia. Roztworem uzyskanym po zaparzeniu rumianku możemy przemyć rejony skóry objęte stanem zapalnym. Dostępne są również gotowe preparaty z rumiankiem w formie maści czy żelu,
• Czarnuszka – posiada silne właściwości antyoksydacyjne i regenerujące. Wspomaga leczenie zmian skórnych. Kilka kropli oleju z czarnuszki warto dodać do kosmetyków stosowanych przy codziennej pielęgnacji. Można także stosować roślinę w formie okładów powstałych z naparu z nasion czarnuszki,
• Nagietek – roślina wzmacnia mechanizmy obronne skóry, działa kojąco i wykazuje właściwości przeciwzapalne. Nagietek można stosować w postaci gotowej maści nagietkowej na skórę lub przygotować okłady.

Równie ważną kwestią przy stanach zapalnych skóry jest prawidłowa dieta, opierająca się na podaży optymalnej ilości wody oraz ograniczeniu przetworzonych produktów.

• Aby wspomagać naturalne procesy oczyszczania organizmu, zalecane jest spożywanie co najmniej8 szklanek wody każdego dnia.
• Codzienny jadłospis powinien obfitować w zbilansowane posiłki, bogate w substancje odżywcze, antyoksydanty i witaminy, takie jak: witamina A oraz witamina E. Warto spożywać dużą ilość warzyw i owoców sezonowych oraz postawić na produkty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe (omega 3, 6 i 9). Znajdziesz je w orzechach i rybach.

Miej na uwadze, że w leczeniu stanów zapalnych skóry istotny jest czas. Skóra nie regeneruje się z dnia na dzień. Pierwsze rezultaty leczenia zazwyczaj widoczne są po kilku tygodniach.

Podsumowanie

Stan zapalny skóry może być jednym z objawów konkretnych chorób skórnych oraz występować jako oddzielne schorzenie. Niezależnie od charakteru, zawsze wiążę się to z dyskomfortem i uporczywymi objawami. Najważniejszym czynnikiem w drodze do wyleczenia skóry jest odpowiednia pielęgnacja, dlatego warto sięgać po maści i kremy na problemy skórne.

Źródła:

1. Zych, E. Górska, U. Jankiewicz i in., Choroby wywołane przez drobnoustroje bytujące na skórze, Medycyna Rodzinna 4/ 2013
2. Narbutt, Najczęstsze dermatozy praktyce lekarza rodzinnego, Edra Urban & Partner. Str. 6-70
3. Jabłońska, T. Chorzelski, Choroby skóry, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2002
4. Świerszczyńska-Krępa, Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59313,atopowe-zapalenie-skory, [dostęp: 06.10.2023 r.]