Długotrwała chrypka – co może oznaczać?

Chrypka to objaw, który wskazuje, że Twoje fałdy głosowe nie działają poprawnie. Przyczyny chrypki mogą być bardzo różne − od często występujących infekcji, aż po nowotwory. Długotrwała chrypka, która trwa powyżej 2−3 tygodni, nie powinna być lekceważona. Zobacz, jakie inne objawy mogą towarzyszyć uporczywej chrypce i na które z nich zwrócić szczególną uwagę. 

Co to jest chrypka?

Trudno znaleźć osobę, która nie miałaby jej chociaż raz w życiu. Chrypka to matowy, szorstki i nieharmonijny głos. Spowodowana jest nieprawidłowym drganiem fałdów głosowych i zmianą przepływu powietrza z liniowego na turbulentny i burzliwy. Jej przyczyny leżą w  uszkodzeniu fałdów głosowych, mięśni krtani lub nerwów, które zaopatrują te mięśnie.

Chrypka najczęściej jest objawem ostrej choroby zapalnej gardła, krtani czy tchawicy. Jednak przyczyn może być znacznie więcej − od zawodowego nadużywania głosu, po nowotwory górnych dróg oddechowych i gardła.

Przewlekła chrypka − co ją powoduje?

Jak wspomniałam, przyczyny chrypki mogą być różne. Zapalenie gardła i krtani, zapalenie tchawicy i krtani, ostre zapalenie nagłośni i ostre podgłośniowe zapalenie krtani to choroby, w których chrypce towarzyszy też gorączka, ból, kaszel, dyskomfort podczas połykania i mówienia. Są to ostre choroby zapalne, dość łatwe do rozpoznania po charakterystycznych objawach. Długotrwała chrypka jest w stanie sprawić jednak więcej trudności diagnostycznych.

Powodem uporczywej, przewlekłej chrypki może być:

• zawodowe nadużywanie głosu − szczególnie przez nauczycieli czy piosenkarzy,
• stałe wystawienie na działanie substancji drażniących − narażeni są na to szczególnie palacze,
• ciało obce,
• zgaga.

Poznaj domowe sposoby na zgagę: Nieznośna zgaga – zapobieganie w 10 krokach.

Znacznie rzadziej zdarza się, że przyczyną chrypki jest np. niedoczynność tarczycy. Dzieje się tak, bo mięśnie gardła w czasie choroby mogą się osłabić. Mniej spotykanymi przyczynami chrypki mogą także być układowe choroby autoimmunologiczne, w których niekiedy dochodzi do zapalenia stawu pierścienno-nalewkowego, łączącego chrząstki krtani.

Chrypka może być też wynikiem leczenia innej choroby. Dzieje się tak m.in. w przypadku uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego podczas operacji tarczycy lub po urazie spowodowanym intubacją. Czasami ma ona także podłoże alergiczne. Rzadko zdarza się, że nie udaje się stwierdzić organicznej przyczyny takiej dolegliwości, co oznacza, że chrypka ma charakter czynnościowy.

Nowotwory górnych dróg oddechowych i gardła również mogą objawiać się chrypką (może to być pierwszy i na początku jedyny objaw!). Dlatego nie lekceważ tego problemu, szczególnie gdy długo trwa, a określenie jego przyczyny sprawia problemy.

Długo utrzymująca się chrypka − kiedy udać się do lekarza?

Z każdą chrypką, która dość długo się utrzymuje i która nie ma konkretnego źródła, lepiej udaj się do laryngologa.

Zgłoś się do lekarza, jeśli poniższe zdania dotyczące chrypki w Twoim przypadku są zgodne z prawdą:

• trwa powyżej 2 tygodni,
• nie jest związana z przeziębieniem ani grypą,
• towarzyszą jej:
• uczucie duszności,
• ból podczas mówienia,
• ból podczas połykania,
• trudności z połykaniem,
• krwioplucie,
• guz w okolicy szyi,
• duże trudności z wydawaniem głosu (trwające dłużej niż parę dni).

Dowiedz się więcej na temat krwioplucia: Krwioplucie – czego może być to objaw?.

Jeśli palisz papierosy, jesteś biernym palaczem lub nawet jeżeli masz już za sobą etap palenia, szczególnie zwróć uwagę na cechy i czas trwania swojej chrypki. Regularne palenie nie oznacza, że „masz prawo mieć chrypkę”. Owszem, palacze mogą doświadczyć przewlekłego zapalenia krtani, ale niestety ryzyko nowotworu również jest wtedy zwiększone.

Nowotwory, które mogą powodować chrypkę, to najczęściej rak gardła, krtani i przełyku oraz guzy śródpiersia. W przypadku każdego nowotworu czas odgrywa bardzo istotną rolę − im szybciej choroba zostanie zdiagnozowana i rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na wyzdrowienie.

Zapalenie strun głosowych

Farmaceutka Irmina Turek uzupełnia:

„Fałdy głosowe są ulokowane w krtani, która jest jednym z elementów górnych dróg oddechowych. W jej węższej części znajdują się struny głosowe. Między nimi zlokalizowana jest szpara głośni, która bezpośrednio bierze udział w tworzeniu dźwięku. Fałdy głosowe mają złożoną strukturę, w której obrębie wyróżnia się tkankę mięśniową i łączną, więzadła, nerwy i naczynia krwionośne. Dodatkowo w błonie śluzowej ulokowane są gruczoły wydzielnicze, dbające o nawilżenie całej struktury.

Sam proces wytwarzania dźwięku wiąże się z przepływem powietrza pod odpowiednim ciśnieniem przez głośnię i wprawianiem w drgania strun głosowych. Dodatkowe parametry dotyczące emisji głosu i jego barwy zależą od wielu dodatkowych czynników, takich jak chociażby elastyczność i dokładna budowa struktur krtani. 

Stan zapalny strun głosowych wynika najczęściej z infekcji bakteryjnej lub wirusowej, ale też zapalenia samej krtani lub przeciążenia struktur fałdów głosowych. Niestety zapalenie krtani bardzo często ma charakter nawracający, szczególnie przy regularnym obciążaniu narządu głosu”. 

Zapalenie strun głosowych - objawy

Irmina Turek tłumaczy:

„Do podstawowych objawów zapalenia strun głosowych należy chrypka, okresowa utrata głosu, suchy kaszel i obrzęk strun głosowych. W zależności od dokładnej przyczyny zapalenia strun głosowych, w terapii stosuje się antybiotyki, sterydy lub preparaty wspomagające organizm w walce z wirusami. Dodatkowo możesz wspomóc się szeregiem domowych sposobów na odporność”. 

Niedomykalność strun głosowych

Farmaceutka wyjaśnia dalej:

„Niedomykalność strun głosowych to stan, w którym fałdy głosowe w procesie wydawania dźwięku nie są w stanie dostatecznie się do siebie zbliżyć. Przypadłość ta objawia się chrypką i zanikaniem głosu lub nawet całkowitym bezgłosem. Jest to zmora osób pracujących głosem w takich grupach zawodowych tak jak nauczyciele. Wynika ona z przeciążania strun głosowych, częstych infekcji krtani lub narastania w jej obrębie polipów”.

Dowiedz się więcej na temat choroby nauczycieli: Obrzęk Reinkego − choroba zawodowa nauczycieli i śpiewaków.

Diagnostyka chrypki

Chrypka związana z infekcją zazwyczaj nie sprawia dużych trudności diagnostycznych. Sprawa wygląda jednak inaczej w przypadku jej długotrwałego występowania. Będzie zapewne wymagać większej liczby badań − lekarz po rozmowie z Tobą ustali, jaka przyczyna jest najbardziej prawdopodobna i jakie metody rozpoznania będą przydatne.

Laryngolog zapewne zechce obejrzeć Twoje struny głosowe za pomocą lusterka krtaniowego, a w razie potrzeby skieruje Cię na bardziej specjalistyczne i dokładne badania, np. laryngoskopię bezpośrednią (umożliwia ona szczegółową ocenę stanu krtani) albo badanie stroboskopowe (dzięki niemu lekarz dokładnie przyjrzy się Twoim strunom głosowym, oceni ich napięcie i ruchomość).  

Leczenie chrypki i dbanie o głos

Sposób leczenia chrypki zależy przede wszystkim od jej przyczyny. Jednak niezależnie od niej, zadbaj o prawidłowe nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywasz, unikaj wdychania szkodliwych, drażniących substancji, wystarczająco nawadniaj organizm i staraj się mniej mówić. 

Dowiedz się więcej na temat sposobów na chrypkę: Jak wyleczyć chrypkę? Wywiad z ekspertem Dr. Max dr Pawłem Dańko.

Irmina Turek radzi:

„W celu zadbania o prawidłową wilgotność wdychanego powietrza pamiętaj o regularnym wietrzeniu pomieszczeń w domu. Jeśli chcesz, zainwestuj w odpowiedni oczyszczacz z funkcją nawilżania lub sam nawilżacz. Przyda się on nie tylko przy chrypce, ale i jako prewencja w łapaniu infekcji górnych dróg oddechowych. Walka z suchym powietrzem staje się szczególnie ważna zimą w sezonie grzewczym. W większości domów i mieszkań wilgotność w tym czasie jest znikoma, co przekłada się na wysuszenie błon śluzowych górnych dróg oddechowych i ich osłabienie. Jeśli nie masz nawilżacza, kładź mokre ręczniki na kaloryferze lub postaw w pomieszczeniu naczynia napełnione wodą. 

Zarówno chrypka długotrwała, jak i problemy z infekcjami gardła mogą pojawić się również latem w efekcie przesadzania z klimatyzacją. Aby dobrze spełniała ona swoje funkcje, ale i nie powodowała problemów ze zdrowiem, korzystaj z niej z rozwagą. Czyść ją regularnie i nie ustawiaj jej na bardzo niskie temperatury. Powinna jedynie do tego stopnia schładzać pomieszczenie, żebyś po wyjściu na zewnątrz nie miał poczucia, że przechodzisz z lodówki do piekarnika”. 

Dowiedz się, jak unikać przeziębienia, którego przyczyną jest przebywanie w mocno klimatyzowanych pomieszczeniach: Przeziębienie latem – zmora biurowców. Jak go uniknąć?.

Farmaceutka dopowiada:

„Innym czynnikiem, który oprócz wilgotności powietrza bezpośrednio wpływa na nawilżenie błon śluzowych, jest prawidłowe nawodnienie organizmu. To dzięki wypijanej codziennie odpowiedniej porcji wody zagwarantujesz sobie odpowiednie nawodnienie błon śluzowych, również tych znajdujących się przy aparacie mowy. Pomogą Ci w tym zwłaszcza napoje niegazowane, bezkofeinowe i bezalkoholowe.

Sprawdź, ile szklanek wody dziennie powinieneś wypić: Ile wody dziennie warto pić? Jak nawodnić organizm latem?.

Elementem dbania o głos i struny głosowe jest też unikanie ekspozycji na zanieczyszczenia zawieszone w powietrzu. W tym celu unikaj miejsc dla palących i sprawdzaj alerty smogowe. Pozwoli Ci to ograniczyć kontakt błon śluzowych z toksynami. 

Fałdy głosowe może uszkodzić także nawykowy, częsty kaszel. Aby tego uniknąć, spróbuj go maksymalnie ograniczyć, np. kiedy poczujesz podrażnienie, które może prowokować odkaszlnięcie, popijaj wodę albo przełykaj ślinę”.

Dbanie o struny głosowe na co dzień

Irmina Turek radzi:

„Kiedy na co dzień używasz głosu, staraj się zachowywać jego neutralną wysokość. Jest to szczególnie ważne dla osób, których praca polega na mówieniu. Nie próbuj usilnie podwyższać głosu. Unikaj długiego mówienia na jednym wydechu. Staraj się pamiętać o regularnym oddychaniu, szczególnie podczas dłuższych wypowiedzi. Przed bardziej wymagającymi czasowo wystąpieniami lub zajęciami, na których będziesz musiał dokonywać prezentacji, zrób rozgrzewkę dla strun głosowych i ciała. Chwilkę pomrucz, rozluźnij mięśnie ramion i szyi.

Długotrwała chrypka i brak poprawy? W takiej sytuacji skonsultuj się z lekarzem, aby spróbować ustalić jej przyczynę. W celu czasowego złagodzenia tego męczącego objawu stosuj dostępne w aptekach tabletki na ból gardła o działaniu nawilżającym i powlekającym lub syropy na bazie ziół. W formie nawilżających tabletek do ssania na gardło dostępne są na rynku produkty z prawoślazem lub porostem islandzkim czy też kwasem hialuronowym. W formie aerozoli nabędziesz też produkty na bazie oliwy z oliwek z witaminami. 

Jeśli posiadasz inhalator, zadbaj również o odpowiednie nawilżenie krtani poprzez inhalacje solą fizjologiczną lub jej połączeniami z kwasem hialuronowym. Zabiegi te wpłyną korzystnie na chrypkę i powinny ją złagodzić. Jeśli jednak objaw nawraca, to i tak udaj się do lekarza w celu przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki”. 

Więcej na temat inhalacji solą fizjologiczną dowiesz się stąd: Co daje inhalacja solą fizjologiczną? Ile powinna trwać?.

Pamiętaj więc, aby nie lekceważyć chrypki, zwłaszcza tej długotrwałej. Każdy niepokojący objaw konsultuj ze specjalistą. Chrypka może mieć wiele przyczyn, dlatego warto poddać ją diagnostyce. Dzięki nawilżaniu powietrza, odpowiedniej regulacji klimatyzacji w lecie, spożywaniu wystarczającej ilości płynów oraz nieforsowaniu głosu na co dzień, ograniczysz jej dokuczliwe oddziaływanie. 

Źródła:

1. Lechien J.R., Mouawad F., Barillari M.R., Nacci A., Khoddami S.M., Enver N., Raghunandhan S.K., Calvo-Henriquez C., Eun Y.G., Saussez S. Treatment of laryngopharyngeal reflux disease: A systematic review. World Journal of Clinical Cases 7/2019, vol. 16.
2. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L. Farmakologia Goodmana i Gilmana. Red. Buczko W., Krzemiński T.F., Czuczwar S.J. Lublin 2010.
3. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika. Kraków 2016.