Zgaga – przyczyny, objawy i leczenie. Sprawdź, jak poradzić sobie z paleniem w przełyku

Szacuje się, że problem zgagi dotyka nawet 30% dorosłych. Istnieje wiele przyczyn tej dolegliwości, a jedną z najczęstszych są codzienne błędy żywieniowe. Jak pozbyć się refluksu i w jaki sposób mu zapobiegać? Sprawdź, jakie sposoby na zgagę polecają nasi eksperci!

Co to jest zgaga?

Kinga Zawiłowicz tłumaczy:

„Co to? Zgaga jest to objaw, który może świadczyć o występowaniu choroby układu pokarmowego m.in.  choroby refluksowej przełyku, która polega na nieprawidłowym zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka w kierunku przełyku, uszkodzenia błony śluzowej i powstania nieprzyjemnych objawów”.

Jak powstaje zgaga?

Kinga Zawiłowicz opisuje zjawisko:

„Pokarm, który spożywamy, przedostaje się z ust przez przełyk, a następnie trafia do żołądka. Występujący tam kwas solny tworzy kwaśne pH w granicach 1,5-3,5, dzięki temu chroni przed rozwojem bakterii, które dostają się wraz z pożywieniem do naszego organizmu oraz wpływa na prawidłowe działanie enzymów trawiennych. Tak kwaśne środowisko nie uszkadza żołądka, dzięki specjalnej budowie mechanizmów ochraniających błonę śluzową. 

Między przełykiem a żołądkiem położony jest mięsień tzw. dolny zwieracz przełyku, który przeważnie jest zamknięty. Kurczy się, tylko aby przetransportować pokarm oraz płyny w kierunku żołądka. Niekiedy proces ten jest zaburzony i dochodzi do otwarcia zwieracza przełyku, co powoduje, przedostanie się enzymów trawiennych oraz treści pokarmowej z powrotem do przełyku. Kwaśna treść  podrażnia błonę śluzową, która nie jest przystosowana na tak kwaśne środowisko. 

Powoduje to zgagę, czyli pieczenie, uczucie palenia i gniecenia w klatce piersiowej, a nawet gardle. Towarzyszy jej kwaśny posmak w ustach. Czasami objaw ten jest trudny do lokalizacji, co wiąże się z występowaniem nerwów trzewnych w przewodzie pokarmowym, które nie dają ostrych i wyraźnych odczuć, przez co ciężko określić miejsce bólu”.

Jak rozpoznać, że to zgaga? Objawy

Znasz to uczucie palenia w przełyku, które często zlokalizowane jest tuż za mostkiem? Kwas żołądkowy cofa się, a Ciebie zaczyna boleć brzuch, szyja, gardło, a nawet krtań. Prawdopodobnie to zgaga! Jeśli powoduje ona u Ciebie duży i dotkliwy dyskomfort, najlepiej całkowicie zrezygnuj z jedzenia niektórych potraw.

Farmaceutka Irmina Turek tłumaczy:

„Co ciekawe, często występująca zgaga, a co za tym idzie uszkodzenie i osłabienie przez kwas solny błony śluzowej przełyku czy nawet gardła, może przekładać się na większe ryzyko złapania infekcji lub problemy z męczącym kaszlem”.

Diagnostyka zgagi

Kinga Zawiłowicz dopowiada:

„Gdy pacjent dobrze reaguje na leki na zgagę, lekarz  najczęściej nie zaleca dodatkowych badań. Natomiast, gdy leczenie nie przynosi spodziewanych rezultatów oraz dochodzą inne objawy m.in. nadmierne chudnięcie, problem z połykaniem lub krwawienie z przewodu pokarmowego specjalista kieruje nas na badania endoskopowe w celu wykluczenia innych groźniejszych chorób układu pokarmowego oraz sprawdzenia zmian na śluzówce powstałych w wyniku refluksu. Pozwalają określić obecność stanu zapalnego, nadżerek, wybroczyn, a także zdiagnozować przełyk Barretta, czyli choroby błony śluzowej żołądka powstającej w wyniku nadmiernego refluksu.

Jednym z badań jest gastroskopia. Polega ona na wprowadzeniu przez przełyk cienkiej rurki, która zakończona jest kamerą. Analizuje i szczegółowo monitoruje przełyk, żołądek i dwunastnicę. Dodatkowo w czasie tego badania gastroenterolog może pobrać wycinek „podejrzanej” tkanki do badania histopatologicznego. 

Kolejnym rodzajem badania jest ph-metria, czyli ambulatoryjne wprowadzenie w czasie gastroskopii sondy przez nos lub czujnika, aby sprawdzić stężenie kwasu żołądkowego w dolnej części przełyku. W celu dokładnego monitorowania ph badanie to trwa 24h. Ten rodzaj diagnostyki określa jaka ilość kwasu żołądkowego przedostaje się z żołądka do przełyku i ile tam pozostaje. Przed ph-merią przez kilka dnia nie należy stosować leków, które wpływają na wydzielanie soków żołądkowych, inhibitorów pompy protonowej oraz leków zobojętniających”. 

Jak uniknąć zgagi i jej nawrotów? Profilaktyka lepsza niż leczenie

Dieta w największym stopniu determinuje Twój stan zdrowia i samopoczucie. Nie chodzi tylko o to, jakie posiłki spożywasz, ale także o to, ile i kiedy jesz. Czy istnieją domowe sposoby, żeby uniknąć zgagi? Oczywiście, że tak! 

Wyeliminowanie z jadłospisu produktów powodujących u Ciebie zgagę przyniesie lepsze efekty niż natychmiastowe sięgnięcie po leki na zgagę, które działają zwykle doraźnie, na palący problem. Sprawdź najczęstsze błędy żywieniowe i ich następstwa.

1. Unikaj pokarmów, które mogą powodować zgagę

Święta, celebrowanie imienin lub weekendowe spotkania przy kawie są miłe z towarzyskiego punktu widzenia. Przyniosą one natomiast nieprzyjemne skutki, jeśli masz tendencję do różnego rodzaju „incydentów” związanych z układem pokarmowym.

Co eliminuje zgagę? Profilaktyka w przypadku zgagi polega przede wszystkim na unikaniu smażonych i wysokotłuszczowych potraw. Tłuszcz powoduje, że żołądek staje się duży i wzdęty, przez co naciska na dolny zwieracz przełyku i przemieszcza kwaśny pokarm ku górze, wywołując tym samym uczucie palenia w gardle. Przeczytaj więcej w tekście: Palenie w przełyku. Jakie mogą być przyczyny. Jeśli cierpisz na nocną zgagę, pamiętaj, aby zrezygnować z jedzenia na dwie godziny przed snem.

Irmina Turek tłumaczy:

„Zgagę i cofanie się treści pokarmowej mogą z powodzeniem nasilić także pite tuż przed snem napoje gazowane. Pamiętaj, aby nie jeść dużych porcji pożywienia na krótko, przed pójściem spać oraz zachować odpowiednio długi odstęp między piciem gazowanych napojów a położeniem się. 

W pozycji pionowej na korzyść osób z nadkwasotą działa grawitacja, która mocniej trzyma treść żołądka na niższym poziomie. Kiedy leżysz, Twój żołądek jest pełny, a zwieracz przełyku nie funkcjonuje prawidłowo – wtedy bardzo łatwo o refluks. Jeśli zjadłeś więcej tuż przed snem, spróbuj położyć się z głową trzymaną jak najwyżej; możesz wręcz zacząć zasypiać w pozycji półsiedzącej. Pozwoli to na, chociaż częściowe przepasażowanie jedzenia przez żołądek, zanim uśniesz”.

Ponadto unikaj następujących pokarmów:

• napojów gazowanych – bąbelki powietrza powodują wypychanie trawionego pokarmu do przełyku,

Irmina Turek uczula:

„Jednym z klasycznych błędów jest położenie się spać niedługo po wypiciu piwa po spotkaniu towarzyskim”.

• tłustych pokarmów – długo pozostają w żołądku i nasilają wytwarzanie soków trawiennych,
• owoców cytrusowych – chociaż niewątpliwie mają wiele witamin, to są też źródłem naturalnych kwasów, które zwiększają poziom kwasowości w żołądku,

Jak kontynuuje Irmina Turek:

„Kwasy te działają najsilniej w przypadku świeżych owoców i wyciskanych soków z cytrusów, dlatego jeśli miewasz zgagę, to poranny sok z pomarańczy nie będzie dla Ciebie odpowiedni.

• świeżego ananasa – składnik ten nie jest może szczególnie popularny w kuchni polskiej, ale podczas podróży w egzotyczne miejsca pamiętaj, że ów owoc nie jest przeznaczony dla osób z wrażliwym żołądkiem. Oprócz kwasów zawiera również szereg enzymów proteolitycznych, które potrafią skutecznie podrażnić błonę śluzową żołądka i jeszcze bardziej narazić ją na działanie kwasu solnego. Co ciekawe, wystarczy sparzyć ananasa wrzątkiem lub poddać obróbce cieplnej, aby związki te straciły na sile”. Dowiedz się więcej z artykułu: Bromelaina – właściwości zdrowotne ananasa,
• ostrych przypraw– np. chili, ostrej papryki, chrzanu, pieprzu oraz musztardy, które podrażniają błonę śluzową żołądka i nasilają pieczenie i ból,
• niektórych warzyw– m.in. surowej cebuli, porów, czosnku, pomidorów i rzodkiewek, które stymulują wydzielanie kwasu solnego,
• czekolady i kakao– nie tylko zaostrzają zgagę, ale dodatkowo mogą powodować zaparcia. Sprawdź tekst: Farmaceuta radzi: domowe sposoby na zaparcia. Zawarta w czekoladzie teobromina rozluźnia mięśnie zwieracza przełyku, co powoduje ucieczkę pokarmów z żołądka ku górze,
• kawy– napoje gazowane i produkty, które zawierają kofeinę, mogą powodować u Ciebie zgagę, gdyż nasilają wydzielanie soku żołądkowego, zwłaszcza jeśli pijesz kawę na pusty żołądek. Przeczytaj także: Kawa na ławę: czym jest uzależnienie od kofeiny.

Irmina Turek radzi:

„Ograniczenie wyżej wymienionych produktów spożywczych przyniesie Ci naprawdę dużą ulgę i doprowadzi do ograniczenia epizodów występowania zgagi. Jeśli jednak jesteś dużym entuzjastą powyższego jedzenia i picia, pamiętaj, aby ich ze sobą nie łączyć oraz nie jeść na pusty żołądek lub tuż przed snem”.

2. Odpowiednio łącz składniki na swoim talerzu

Poczytaj o zasadach właściwego zestawiania węglowodanów, tłuszczów i białek. Jeśli dostarczysz organizmowi zbyt wiele różnorodnych pokarmów naraz, to w Twoim żołądku powstanie trudna do strawienia mieszanka. Pojawi się niestrawność, wzdęcia lub właśnie zgaga. Co pomaga? Jeśli chcesz zapobiec jej wystąpieniu, to rozciągnij w czasie tradycyjny trzydaniowy obiad (zupa, drugie danie i deser), robiąc przerwy między posiłkami. Poznaj zioła na niestrawność – przegląd najskuteczniejszych gatunków.

3. Ogranicz „zgagotwórcze” używki

Co możesz zrobić, kiedy męczy Cię zgaga? Jak się pozbyć towarzyszących jej dolegliwości? Odstaw kawę, mocną herbatę i alkohol. Pierwsze 2 rodzaje napojów zawierają kofeinę i teinę, które rozluźniają mięśnie zwieracza przełyku i ułatwiają przenoszenie treści żołądkowej do góry. Mogą też podrażniać błonę śluzową. Ból, pieczenie i palenie potęgują się, gdy spożywasz te używki na pusty żołądek.

Spróbuj stopniowo ograniczyć picie kawy i przestawić się na ziołowe napary z rumianku, który będzie łagodzić stany zapalne przełyku i polepszy Twój komfort życia. Jeśli chcesz pozbyć się zgagi, zrezygnuj z palenia.  Udowodniono bowiem, że nikotyna zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego. Dowiedz się, jak skutecznie rzucić palenie.

4. Wprowadź nawyki żywieniowe, które będą zapobiegać wystąpieniu zgagi

Wykorzystaj naturalne sposoby na zgagę i stosuj się do poniższych zasad:

• nie napełniaj żołądka po brzegi – zacznij od małych porcji jedzenia 5–6 razy dziennie,
• nie pochylaj się przez kilka godzin po jedzeniu,
• ostatni posiłek jedz na 2 godziny przed snem,
• unikaj noszenia odzieży uciskającej brzuch, gdyż ciasne paski, rajstopy i spodnie jedynie zwiększają ucisk przepony na Twój żołądek.

Irmina Turek dodaje:

„Pamiętaj o jedzeniu śniadania i nieprzyjmowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych na czczo”.

5. Śpij na wyżej ułożonej poduszce

Śpij na plecach, a głowę oprzyj na dużej i nieco wyższej niż zwykle poduszce. Dzięki temu żołądek będzie znajdował się poniżej przełyku, co pomoże zapobiec zgadze.

6. Zrzuć kilka kilogramów

Konsekwencją nadwagi jest podniesione ciśnienie w jamie brzusznej. Dowiedziono, że nadmiar tłuszczu powoduje ucisk i nasila zarzucanie kwaśnej treści pokarmowej, a osoby otyłe częściej cierpią na niestrawność i zgagę. Sposobem na pozbycie się tych dolegliwości są nie tylko domowe sposoby, ale także utrata zbędnych kilogramów. Przeczytaj tekst: Normy BMI: jak go obliczyć? Ile powinno się ważyć?.

7. Ogranicz stres

Staraj się nie jeść, kiedy jesteś zdenerwowany i unikaj jedzenia w pośpiechu. Stres potęguje wyrzut adrenaliny, która mobilizuje ciało do walki i pobudza żołądek do wydzielania soków żołądkowych. Kiedy jesteś zestresowany i zaczynasz jeść, będziesz potem odczuwać palenie i pieczenie w przełyku. Co więcej, zapewne zjesz również większe ilości pożywienia niż zazwyczaj!

Dowiedz się też, na czym polega  kompulsywne jedzenie – 6 sposobów, jak poradzić sobie z podjadaniem na tle nerwowym.

Gdy żyjesz w pośpiechu, możesz mieć tendencję do przejadania się. Jeśli dodatkowo pijesz alkohol i kawę oraz palisz papierosy, wszystkie te czynniki mogą się kumulować i powodować powstawanie zgagi. Zdenerwowanie napędza „błędne koło używek”, które może doprowadzić nawet do powstania wrzodów żołądka. Przeczytaj artykuł: Dieta przy wrzodach żołądka – co jeść, a czego nie jeść. 

Pamiętaj, że stresu nie unikniesz i nie wyeliminujesz, możesz natomiast spróbować go rozładować. Zacznij uprawiać sport i stosuj techniki relaksacyjne. Wypróbuj trening autogenny Schultza − medytacja podobna do hipnozy leczy nerwice.

8. Pij ziołowe napary

Jaki jest domowy sposób na zgagę? Picie ziołowych naparów! Do tych najbardziej skutecznych zalicza się rumianek i lipę. Aby pogłębić swoją wiedzę, przeczytaj tekst: Lipa – właściwości naturalnego panaceum na przeziębienie. 

Regularnie pite napary pozwalają zapobiec występowaniu zgagi. Na dolegliwości żołądkowe pomoże Ci również prawoślaz i siemię lniane. Łagodzą podrażnienia przełyku i zapewniają ochronę przewodowi pokarmowemu. Zapoznaj się z naszym artykułem: Siemię lniane na zaparcia − domowy sposób na dobre trawienie.

9. Zapytaj specjalisty, czy leki, które przyjmujesz, powodują zgagę

Przekonaj się, czy przyjmowane przez Ciebie leki nie odpowiadają za zgagę lub nie nasilają jej występowania. Jeśli faktycznie tak jest, skonsultuj z lekarzem możliwość zamienienia ich na inne preparaty, które nie wywołują podobnych skutków ubocznych.

Mimo zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia nadal doskwiera Ci zgaga? Przyczyny jej występowania mogą być inne, np.:

• leki na nadciśnienie,
• leki przeciwdepresyjne,
• antybiotyki,
• preparaty z żelazem.

10. Jeśli jesteś w ciąży…

W ostatnim trymestrze nasila się najczęściej zgaga w ciąży i jest spowodowana uciskiem żołądka przez powiększającą się macicę. W tym przypadku refluks nie jest stanem przewlekłym i mija od razu po porodzie. Do czasu rozwiązania jedz małe posiłki 5–6 razy dziennie, stosuj środki neutralizujące kwas żołądkowy, a kiedy kładziesz się spać, zadbaj, by żołądek był położony niżej od przełyku. 

Zapamiętaj!

Stosuj domowe sposoby na zgagę, a unikniesz przykrych dolegliwości żołądkowych.

Najczęstszą przyczyną zgagi są błędy żywieniowe. Od prawidłowo skomponowanej diety zależy Twój stan zdrowia i dobre samopoczucie. Pamiętaj, aby unikać produktów i używek powodujących problemy żołądkowe oraz trzymać się wskazówek naszych ekspertów. Wówczas zapomnisz o problemie ze zgagą!

Domowe sposoby na refluks żołądka

Farmaceutka Irmina Turek tłumaczy:

„Wiesz już, jakie są zalecenia dietetyczne w celu uniknięcia wystąpienia zgagi oraz co jeść, aby maksymalnie ją ograniczyć. Teraz poznasz kilka naturalnych sposobów na tę przypadłość, które mogą pomóc od razu, kiedy pali Cię w przełyku. By zlikwidować zgagę domowym sposobem, wypróbuj przygotowane przeze mnie wskazówki.

Lniany kisiel

Kisiel z siemienia lnianego działa osłonowo i powlekająco na podrażnioną błonę śluzową żołądka. Specyfik ten możesz wykonać samodzielnie, zalewając wrzątkiem dwie łyżki siemienia lnianego. Po ostudzeniu wypij przygotowaną zawiesinę. To domowy sposób na zgagę, który łagodzi pieczenie i poprawia regenerację śluzówki żołądka.

Migdały

Z uwagi na swój odczyn zasadowy, zawarte w migdałach związki działają neutralizująco na pochodzący z żołądka nadmiar kwasu. Dzięki temu likwidują pieczenie i ograniczają szkody, które kwas żołądkowy może wyrządzić w przełyku. 

Soda spożywcza

Ze względu na odpowiednio alkaliczne pH roztworu sody spożywczej, możesz ją stosować w celu neutralizowania nadmiaru kwasu żołądkowego. Zwykle wystarcza mała łyżeczka sody rozpuszczona w połowie szklanki ciepłej wody.

Imbir

Co na zgagę? Domowy sposób na tę przypadłość to np. napar z imbiru. Nie tylko minimalizuje uczucie pieczenia, ale i zmniejsza nudności oraz problemy trawienne. Dodatkowo wspomaga układ odpornościowy, a pity regularnie skutecznie ogranicza ilość przebytych infekcji gardła. Zobacz tekst: Ból gardła przy przełykaniu − czy to infekcja.

Korzeń możesz również pokroić na małe plasterki i ssać. Surowiec ten świetnie sprawdza się także u osób z chorobą lokomocyjną. Zapoznaj się z naszym artykułem: Choroba lokomocyjna. Gdy myśl o podróży przyprawia Cię o mdłości… czy u kobiet w ciąży, którym doskwierają nudności. Aby dowiedzieć się więcej, przeczytaj: Imbir na przeziębienie i nie tylko! Właściwości imbiru w diecie”.

Farmaceutyki na zgagę – co wziąć, kiedy pali Cię w żołądku?

Irmina Turek kontynuuje:

„Co jest dobre na zgagę? Domowe sposoby na zgagę to nie wszystko. W aptekach dostępne są leki i inne wyroby medyczne, które wspomogą Cię w walce z tą przypadłością. Występują w formie zawiesin do picia, tabletek do ssania, a także klasycznych tabletek lub kapsułek do połykania. 

Część z preparatów kupisz jedynie na receptę z uwagi na wyższe dawki substancji hamujących wydzielanie kwasu solnego. Grupy leków stosowane w zgadze to przede wszystkim:

Inhibitory pompy protonowej (IPP) 

Leki te hamują aktywność enzymu (pompę protonową), który znajduje się w komórkach okładzinowych żołądka. Skutkiem tego jest zmniejszenie wydzielania kwasu solnego i wzrost pH w żołądku. 

Preparaty stosuje się powszechnie w leczeniu zgagi, choroby wrzodowej czy refluksu żołądkowo-przełykowego. Często zaleca się je również w funkcji osłony żołądka przy dłuższym stosowaniu leków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, które mogą podrażniać błonę śluzową układu pokarmowego. Dowiedz się, co to jest refluks żołądka? Przyczyny i objawy refluksu żołądka.

To bezpieczna grupa farmaceutyków, jednak na dłuższą metę powinna być stosowana tylko zgodnie z zaleceniami lekarza. Przewlekłe suplementowanie tego typu preparatów może prowadzić do obniżenia wchłaniania wapnia z pożywienia ze względu na wyższe pH w żołądku lub zwiększać ryzyko chorób infekcyjnych jelit. Niskie, kwasowe pH żołądka stanowi bowiem swego rodzaju barierę nie do przejścia dla niektórych drobnoustrojów. Kiedy natomiast przez dłuższy czas podwyższa się poziom pH za pomocą leków, zarazki mogą pokonać przeszkodę i dostać się do jelit (bakteria Clostridium Difficile). 

Przykładowe substancje czynne z tej grupy farmaceutyków to omeprazol, lanzoprazol i pantoprazol. Zwykle zaleca się stosowanie ich raz na dobę: rano i na czczo. 

H2-blokery

Preparaty z tej grupy mają w składzie np. famotydynę czy ranitydynę. Ich mechanizm działania polega na blokowaniu receptorów histaminowych w żołądku. Dzięki temu obniżają one zarówno podstawowe wydzielanie kwasu solnego, jak i to stymulowane przez substancje takie jak kofeina.

Leki zobojętniające i osłaniające

To grupa preparatów, które albo ze względu na swoje pH neutralizują nadmiar kwasu solnego, albo/i osłaniają błonę śluzową żołądka. Należą do niej sukralfat, sole magnezu i glinu oraz związki kwasu alginowego. Sprawdzą się jako leki doraźne w przypadku ataku zgagi. Ich formy podania (tabletki do ssania i płyny) sprawiają, że działają efektywnie i szybko przynoszą ulgę. Preparaty tego typu (za wyjątkiem soli glinu) mogą być stosowane również przez kobiety w ciąży.

Leki prokinetyczne

To preparaty, które stosuje się jako uzupełnienie leków hamujących wydzielanie kwasu. Należy do nich np. itopryd. 

Co ciekawe...

U niektórych chorych z dużym problemem z nadkwasotą można rozważyć leczenie operacyjne.

Najczęstsze błędy w przypadku zgagi

Zamiast stosowania wymienionych powyżej zaleceń dietetycznych i sposobów leczenia, często osoby walczące ze zgagą wpadają na kiepskie pomysły radzenia sobie z uczuciem pieczenia w żołądku. 

Podstawowym i często popełnianym błędem jest picie naparów z mięty. Faktycznie, wypicie jej daje chwilową ulgę (bo kwas, który podniósł się wyżej i piecze, jest wówczas spłukiwany do żołądka), a chłód przynosi ukojenie oraz poczucie ugaszenia pożaru w żołądku. Jednak  na dłuższą metę napary z mięty tylko sprzyjają zgadze. Związki w niej zawarte nie tylko lekko pobudzają wydzielanie kwasu w żołądku, ale i działają rozluźniająco na zwieracz przełyku, a tym samym jeszcze bardziej ułatwiają zarzucanie treści pokarmowej i kwasu żołądka do przełyku. Sprawdź, na co pomaga mięta pieprzowa.

Podobny niepożądany efekt można otrzymać po zastosowaniu nalewek ziołowych, które w założeniu mają poprawić trawienie. Alkohol nigdy jednak nie działa korzystnie przy zgadze”.

Sposoby na zgagę – o czym trzeba pamiętać?

Zgaga to objaw, który może świadczyć o występowaniu choroby układu pokarmomowego objawiający się poprzez pieczenie, uczucie palenia i gniecenia w klatce piersiowej, a nawet gardle. Przeważnie towarzyszy jej również kwaśny posmak w ustach. Jej występowanie powoduje dotkliwy dyskomfort oraz wiąże się z innymi objawami, które utrudnią Ci życie.

Farmaceutka Irmina Turek podsumowuje:

„Jak leczyć zgagę? Przede wszystkim dbaj o swój sposób odżywiania i ogranicz składniki, które podnoszą wydzielanie kwasu. W razie zaostrzenia dolegliwości sięgnij po len lub inne domowe sposoby na pozbycie się zgagi. Walkę z tą nieprzyjemną przypadłością wspomogą także leki. Jeśli problem nawraca, skonsultuj się z lekarzem, gdyż konieczne może okazać się wykonanie dalszych badań, aby sprawdzić, co dzieje się w żołądku”.

Źródła:

1. Pace P., Bianchi P. G., Galmiche J.P., Choroba refluksowa, W: Gastroenterologia i hepatologia, Tom I, wyd. i red. Bianchi P.G., Cremer M., Ramadori, G. Lublin 2003, s. 125–142.
2. Rydzewska, G., Milewski J., Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa – możliwości postępowania terapeutycznego, Nowa Klinika, r. 2006, nr 13, s. 1124–1127.
3. Thor P.J., Choroby przełyku, W: Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, red. Konturka S.J., Warszawa 2006, s. 52–60.
4. Wojtuń S., Gil J., Jałocha Ł., i in. Choroba refluksowa przełyku – rozpoznanie i leczenie, Polski Merkuriusz Lekarski, r. 2009, nr 26, s. 512–516.