Trójglicerydy – czym są i jaki jest ich prawidłowy poziom we krwi?

Cząsteczki trójglicerydów stanowią formę magazynowania oraz transportu kwasów tłuszczowych w komórkach i osoczu krwi. Głównym narządem odpowiedzialnym za ich metabolizm jest wątroba. Poznanie szlaku metabolicznego trójglicerydów ułatwi Ci zrozumienie ich funkcji, a także wpływu ich poziomu na stan naszego zdrowia. Dowiedz się, jakie jest pożądane stężenie trójglicerydów we krwi.

Czym są trójglicerydy?

Trójglicerydy, inaczej triglicerydy, są związkami chemicznymi będącymi estrami glicerolu i kwasów tłuszczowych. Ze względu na swoją budowę należą do tłuszczów prostych. Dieta to główne źródło trójglicerydów. Jednak, w razie potrzeby, są one również syntezowane w naszym organizmie przez wątrobę i tkankę tłuszczową. Trójglicerydy nie rozpuszczają się w wodzie, a więc również we krwi, dlatego, aby mogły być z nią transportowane, muszą połączyć się z białkami, fosfolipidami i cholesterolem, tworząc lipoproteiny. Ze względu na ich skład i pełnione funkcję można wyróżnić:

• Chylomikrony,
• Lipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL),
• Lipoproteiny o małej gęstości (LDL),
• Lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL),
• Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL).

Po wchłonięciu w nabłonku jelita cienkiego trójglicerydy w postaci chylomikronów trafiają do limfy, a następnie do krwi. Chylomikrony stanowią główną formę dokomórkowego transportera kwasów tłuszczowych w okresie poposiłkowym, oddając je do wątroby, tkanki tłuszczowej oraz mięśni. W okresie międzyposiłkowym tę funkcję przejmuje wytwarzana przez wątrobę cząsteczka VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości). Po przekazaniu trójglicerydów tkankom docelowym (w głównej mierze tkance tłuszczowej) przekształcają się one w IDL oraz LDL, których głównym zadaniem jest transport cholesterolu. 

Fizjologicznie niewielka część trójglicerydów jest przechowywana w wątrobie jako materiał zapasowy. Jednak kiedy jemy zbyt dużo, dostarczając naszemu organizmowi nadmiaru energii, jej nadwyżka zostaje magazynowana w formie trójglicerydów w wątrobie i tkance tłuszczowej. W konsekwencji pojawia się stłuszczenie wątroby – niezwykle częste zaburzenie u osób z nadwagą oraz otyłością.

Za co odpowiadają trójglicerydy w naszym organizmie?

W naszym organizmie trójglicerydy pełnią następujące funkcje:

• Są formą transportową kwasów tłuszczowych, które stanowią źródło energii potrzebnej do przeprowadzania wszystkich procesów metabolicznych,
• Są podstawowym składnikiem tkanki tłuszczowej i mogą być z niej pobierane w przypadku niedoboru energii dostarczanej z zewnątrz wraz z pożywieniem.

Innymi słowy, trójglicerydy stanowią formę transportową oraz zapasową kwasów tłuszczowych. Są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, jednak ich nadmiar ma niekorzystny wpływ na zdrowie.

Norma trójglicerydów we krwi

Badania wykazały, że stężenie trójglicerydów wynoszące poniżej 150 mg/dl (1,7 mmol/l) wiąże się z niższym ryzykiem zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe. Z tego powodu taką wartość uważa się za normę. Podwyższony poziom trójglicerydów jest klasyfikowany w następujący sposób:

• 150 – 199 mg/dl (1,7 – 2,3 mmol/l) – wartość graniczna,
• 200 – 499 mg/dl (2,3 – 5,7 mmol/l) – poziom wysoki (łagodna hipertrójglicerydemia),
• > 500 mg/dl – poziom bardzo wysoki (ciężka hipertrójglicerydemia).

Stężenie trójglicerydów w osoczu krwi żylnej zależy od naszej diety, a po części wynika również z uwarunkowań genetycznych. Nadmiar przyjmowanych kalorii, dieta bogata w cukry proste oraz tłuszcze zwierzęce to czynniki przyczyniające się do rozwoju hipertriglicerydemii, które sami możemy modyfikować. Poza tym poziom trójglicerydów wykazuje dużą korelację z wiekiem – u osób starszych ten wskaźnik jest zazwyczaj wyższy. Niskie stężenie trójglicerydów nie ma dużej wartości diagnostycznej, może jednak wystąpić w przypadku nadczynności tarczycy, a także u osób niedożywionych i wyniszczonych.

Jaki poziom trójglicerydów jest niebezpieczny?

Za niebezpieczny uznaje się poziom trójglicerydów przekraczający 150 mg/dl. Bardzo często towarzyszą mu inne zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej, które w istotny sposób zwiększają ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe. Hipertrójglicerydemia, obok nadwagi, nieprawidłowego ciśnienia tętniczego, obniżonego poziomu HDL oraz podwyższonego poziomu glukozy na czczo, jest jedną ze składowych zespołu metabolicznego. U osób z tym zaburzeniem bardzo często współistnieje dyslipidemia aterogenna – zaburzenie, w którym stwierdza się nieprawidłową ilość oraz skład lipoprotein osocza, co wiąże się z istotnym ryzykiem rozwoju miażdżycy. Rozpoznaje się ją w przypadku współistnienia:

• podwyższonego poziomu trójglicerydów (150 – 500 mg/dl),
• niskiego poziomu dobrego cholesterolu HDL < 40 mg/dl u mężczyzn oraz < 45 mg/dl,
• nieprawidłowych cząsteczek LDL (tzw. małych, gęstych).

Odkładające się w ścianie tętnic blaszki miażdżycowe mogą być przyczyną choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego, udaru niedokrwiennego mózgu, a także stanowić powód ostrego i przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych.

Ciężka hipertriglicerydemia jest rozpoznawana, gdy poziom trójglicerydów przekracza 500 mg/dl i jest związana ze współistnieniem podatności genetycznej oraz chorób, takich jak otyłość, cukrzyca, nieustabilizowana niedoczynność tarczycy, a także nadużywaniem alkoholu i przyjmowaniem niektórych leków (np.: glikokortykosteroidów, doustnych estrogenów). W tej sytuacji można stwierdzić wysokie stężenie lipoproteiny VLDL we krwi. Natomiast przy poziomie trójglicerydów przekraczającym 1000 mg/dl dodatkowo we krwi pobranej na czczo obecne są chylomikrony.

Jak obniżyć trójglicerydy? To częste pytanie zadawane przez pacjentów zaniepokojonych swoimi wynikami badań. Podstawową rolę odgrywa tutaj redukcja nadmiernej masy ciała, dzięki odpowiednio zbilansowanej diecie, aktywność fizyczna, a także stabilizacja chorób współistniejących. Przydatne mogą się okazać również stosowane dodatkowo:

• Krople nasercowe, które wspomagają układ sercowo-naczyniowy,
• Leki na nadciśnienie bez recepty,
• Zioła obniżające cholesterol.

Wymienione preparaty powinny być stosowane po wcześniejszej konsultacji lekarskiej. Tabletki na cholesterol i hipertrójglicerydemię również są wskazane w celu obniżenia poziomu trójglicerydów. Jednak nawet kiedy je przyjmujesz, pamiętaj, że nieodzownym elementem terapii pozostaje nadal zmiana trybu życia. Ostatnie badania potwierdzają lecznicze działanie kwasów omega-3 w terapii hipertrójglicerydemii.

Jak wykonuje się badanie stężenia trójglicerydów?

Badanie stężenia trójglicerydów jest niezwykle istotne w diagnostyce dyslipidemii, a także oszacowaniu ryzyka miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Ocena ich poziomu stanowi składową profilu lipidowego – jest to badanie podstawowe, które każdy z nas podobnie jak morfologię powinien wykonywać raz do roku. W jego skład wchodzi również badanie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu zawartego we frakcji LDL i HDL. Ocena wymienionych parametrów jest dokonywana po pobraniu krwi żylnej. Na badanie należy zgłosić na czczo w godzinach porannych.

Podsumowanie

Trójglicerydy to ważne źródło energii dla naszego organizmu, a te składowane w tkance tłuszczowej oraz wątrobie stanowią formę zapasową wykorzystywaną w sytuacji głodzenia. Podwyższony poziom trójglicerydów najczęściej jest stwierdzany u osób z nadwagą. Wówczas nierzadko współistnieje z innymi zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz węglowodanowej, i może być przyczyną rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Hipertrójglicerydemia nie jest obojętna dla zdrowia i wymaga leczenia.

Źródła:

1. Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2021
2. Alves-Bezerra, D. E. Cohen, Triglyceride Metabolism in the Liver, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29357123/, [dostęp 01.07.2022 r.]
3. Authors/Task Force Members, ESC Committee for Practice Guidelines (CPG), ESC National Cardiac Societies (2019). 2019 ESC/EAS guidelines for the management of dyslipidaemias: Lipid modification to reduce cardiovascular risk, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31591002/, [dostęp 01.07.2022 r.]