Duszący kaszel – przyczyny, leczenie i domowe sposoby

Duszący kaszel ze względu na swój uporczywy charakter może pogorszyć lub wręcz uniemożliwić codzienne funkcjonowanie. Najczęściej objaw kojarzy się z infekcją górnych dróg oddechowych. Jednak warto pamiętać o tym, że kaszel może wskazywać również na poważne stany chorobowe toczące się w organizmie. Podpowiadamy, kiedy należy udać się do lekarza oraz jak poradzić sobie z duszącym kaszlem za pomocą aptecznych i domowych metod!

Rodzaje duszącego kaszlu

Kaszel to reakcja organizmu związana z pobudzeniem receptorów zlokalizowanych w błonie śluzowej dróg oddechowych. Jest odruchem obronnym, który zapobiega aspiracji szkodliwych substancji  lub ciał obcych i umożliwia oczyszczanie dróg oddechowych. Ze względu na charakter kaszel dzieli się na suchy i mokry, przebiegający z odkrztuszaniem. Natomiast biorąc pod uwagę czas trwania, kaszel można sklasyfikować jako:

Sprawdź popularne kategorie

Duszący kaszel – przyczyny

Duszący kaszelmoże być spowodowany przez wiele różnych czynników. Jakich?

• Wśród głównych przyczyn ostrego kaszlu wyróżniamy infekcje układu oddechowego – zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli, płuc czy grypę. Objaw najbardziej daje o sobie znać na początku choroby. Jednak nawet po ustąpieniu innych objawów, duszący kaszel po chorobie może utrzymywać się przez dłuższy czas, niezbędny do regeneracji nabłonka dróg oddechowych.
• Z duszącym kaszlem możemy mieć także do czynienia przy poważnych schorzeniach układu oddechowego, takich jak zatorowość płucna lub obrzęk płuc. Te stany wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej, ponieważ mogą zagrażać życiu pacjenta. Często oprócz odruchu kaszlowego występuje również przyśpieszenie oddechu i ból w klatce piersiowej. 
• Silny duszący kaszel to zmora osób palących papierosy. Jest określany mianem tzw. kaszlu palacza. Występuje na skutek podrażnienia dróg oddechowych dymem papierosowym. Niestety bardzo często objaw ten bywa bagatelizowany. To błąd, ponieważ może prowadzić do znacznie poważniejszych skutków zdrowotnych. Bardzo często odruch kasłania utrzymuje się jeszcze przez wiele miesięcy po rzuceniu palenia. Układ oddechowy pozbywa się wówczas zalegającej wydzieliny.
• Napadowy suchy kaszel jest charakterystyczny dla reakcji alergicznych i astmy oskrzelowej. Współwystępuje z dusznościami i świszczącym oddechem. Ponadto może on również wskazywać na PNDS – zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz refluks żołądkowo-przełykowy.
• Istotna w ustaleniu przyczyny jest także pora występowania i nasilenia dolegliwości. Poranny kaszel często pojawia się w obturacyjnej chorobie płuc (POChP) oraz rozstrzeniu oskrzeli. 
• Duszący kaszel może przybierać charakter idiopatyczny i wiązać się z przyjmowaniem niektórych leków (np. inhibitorów konwertazy angiotensyny stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego).
• Chociaż niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę, duszący kaszel może mieć również podłoże psychogenne i występować jako forma maskowanej depresji.

Duszący kaszel u dziecka — czym się charakteryzuje?

Duszący kaszel u dziecka może mieć wiele przyczyn, choć najczęstszą są infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych. Często obserwuje się również zapalenia krtani – dla tej dolegliwości charakterystyczny jest duszący kaszel „szczekający”.

• Jeśli dolegliwość pojawia się nagle, bez innych objawów infekcji, może świadczyć o zadławieniu, dlatego niezwłocznie należy skontrolować stan dziecka.

Duszący kaszel wieczorem i w nocy

Bywa, że objawy duszącego kaszlu nasilają się wieczorem i nocą, utrudniając zasypianie, a tym samym regenerację. Z czego to wynika? 

• Z pozycji leżącej, która sprzyja gromadzeniu się wydzieliny w drogach oddechowych i utrudnia efektywne oczyszczanie dróg oddechowych,
• Z suchości powietrza, szczególnie jesienią i zimą – w sezonie grzewczym,
• Z nasilenia się o tej porze dnia innych dolegliwości, które mogą objawiać się duszącym kaszlem – np. refluksu żołądkowo-przełykowego.

Atak kaszlu w nocy u dziecka jest szczególnie problematyczny – zakłóca sen nie tylko chorego malucha, ale również jego rodziców.

Duszący kaszel w ciąży

Duszący kaszel w ciąży, choć niezwykle uciążliwy, zwykle nie zagraża dziecku. Często jednak zakłóca sen, co negatywnie wpływa na samopoczucie przyszłej mamy. W końcowym etapie ciąży może także nasilać skurcze macicy i spowodować wcześniejszy poród, zwiększa również ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu. Aby złagodzić dokuczliwe objawy w tym szczególnym czasie, najlepiej wybierać domowe metody (np. inhalacje z soli fizjologicznej) i syropy przeznaczone dla ciężarnych. Kluczowy jest również odpoczynek oraz wypijanie odpowiedniej ilości płynów.

Duszący kaszel — kiedy do lekarza?

Każdy przypadek duszącego kaszlu wymaga szczegółowej diagnostyki i powinien skłonić do wizyty u specjalisty, w szczególności gdy utrzymuje się powyżej 8 tygodni oraz towarzyszą mu objawy, takie jak: spadek masy ciała, osłabienie, złe samopoczucie, nadmierna potliwość oraz plucie krwią. Podstawą ustalenia przyczyny jest w pierwszej kolejności zebranie wywiadu medycznego. Dotyczy on charakteru kaszlu, czasu jego trwania oraz czynników, które go zaostrzają. Do badań pomocniczych znajdujących zastosowanie w diagnostyce kaszlu należą:

• RTG klatki piersiowej,
• Morfologia krwi, OB, CRP,
• EKG, echokardiografia,
• TK klatki piersiowej, bronchoskopia,
• mikrobiologiczne badanie plwociny (w kaszlu mokrym),
• ocena laryngologiczna.

Duszący kaszel — leczenie

W zależności od przyczyny i charakteru duszącego kaszlu lekarz może podjąć decyzję o wdrożeniu leczenia za pomocą środków farmakologicznych. Co na duszący kaszel u dziecka i dorosłego?

• W terapii duszącego, suchego kaszlu dobrze sprawdzają się leki przeciwkaszlowe, które hamują odruch kasłania. 
• Jeśli mamy do czynienia z kaszlem mokrym powodującym problemy z odkrztuszaniem, należy sięgnąć po leki wykrztuśne, które mają za zadanie upłynnić wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych, ułatwiając jej oderwanie od ściany oskrzeli.

Preparaty na oba rodzaje kaszlu dostępne są w klasycznych tabletkach oraz tabletkach musujących. Z kolei dla najmłodszych świetnie sprawdzą się syropy na kaszel dla dzieci.

Domowe sposoby na duszący kaszel

Co zrobić, gdy dusi kaszel? W zwalczaniu duszącego kaszlu warto wspomóc się domowymi sposobami. Jednak naturalne metody należy stosować doraźnie, dlatego nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

• Można zastosować zioła na kaszel, takie jak tymianek, imbir czy babka lancetowata. Działają odkażająco i przeciwzapalnie, a ponadto wspomagają leczenie wielu schorzeń górnych dróg oddechowych. 
• Dobrze sprawdza się również syrop na bazie cebuli. To naturalny i bezpieczny sposób wykazujący działanie antybakteryjne i wykrztuśne. Zadowalające efekty uzyskamy, pijąc dwie łyżeczki dziennie domowego syropu. 
• Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie w ilości ok. 2 litrów wody dziennie.

Jak pozbyć się duszącego kaszlu? Warto również zadbać o najbliższe otoczenie.

• Pomieszczenia, w których przebywamy, należy regularnie wietrzyć. Temperatura wewnątrz nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza. 
• Zwłaszcza zimą, gdy powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach jest szczególnie suche, przyda się nawilżacz. Utrzymuje prawidłową wilgotność powietrza, nawilża drogi oddechowe. Pozwoli to uniknąć nadmiernego przesuszenia śluzówki, a tym samym złagodzić odruch kaszlowy. 
• Kaszel alergiczny często wywołują alergeny wziewne, takie jak pyłki i roztocza, dlatego powinniśmy zwracać uwagę na utrzymywanie porządku, częste odkurzanie i dokładne ścieranie kurzu. Pomocna będzie również regularna zmiana pościeli i usunięcie z domu przedmiotów niepotrzebnie gromadzących kurz.

Bardzo dobrym sposobem na walkę z duszącym kaszlem są inhalacje. To niezwykle efektywna forma leczenia wielu schorzeń górnych i dolnych dróg oddechowych, stosowana zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Może być wykonywana przy użyciu zwykłego garnka z gorącą wodą, do której wlewa się np. kilka kropli olejku eterycznego. Jednak zdecydowanie lepsze rezultaty osiągniemy, wykorzystując sprzęt medyczny w postaci inhalatorów i nebulizatorów dla dzieci i dorosłych. Inhalacje można przeprowadzać z wykorzystaniem gotowych preparatów farmaceutycznych, jak i naturalnych środków. Doskonale sprawdza się m.in. rumianek.

Podsumowanie

Silny duszący kaszel zarówno u dorosłych, jak i dzieci może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Kluczowe jest postawienie prawidłowej diagnozy i wdrożenie celowanego leczenia, znoszącego przyczynę kaszlu. W tym celu potrzebna jest konsultacja lekarska. Doraźnie, w łagodzeniu uporczywych symptomów, pomocne są środki farmakologiczne dostępne bez recepty, jak również domowe sposoby na kaszel.

Źródła:

1. Batura-Gabryel, Kaszel – trudny problem kliniczny, Nowa Medycyna, 2012
2. Cegielska-Perun, Postępowanie w kaszlu suchym, Lek w Polsce, 2014
3. M. Wiercińska, Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza? Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel [dostęp: 5.11.2022]