Duszący kaszel – przyczyny, leczenie i domowe sposoby

Duszący kaszel ze względu na swój uporczywy charakter może pogorszyć lub wręcz uniemożliwić codzienne funkcjonowanie. Najczęściej objaw kojarzy się z infekcją górnych dróg oddechowych. Jednak warto pamiętać o tym, że kaszel może wskazywać również na poważne stany chorobowe toczące się w organizmie. Podpowiadamy, kiedy należy udać się do lekarza oraz jak poradzić sobie z duszącym kaszlem za pomocą aptecznych i domowych metod!

Duszący kaszel – przyczyny

Zjawisko kaszlu związane jest z pobudzeniem receptorów zlokalizowanych w błonie śluzowej dróg oddechowych. To istotny odruch z punktu widzenia obronności organizmu, który zapobiega aspiracji szkodliwych substancji i umożliwia oczyszczanie dróg oddechowych. Ze względu na charakter kaszel dzieli się na suchy i mokry przebiegający z odkrztuszaniem. Natomiast biorąc pod uwagę czas trwania, kaszel można sklasyfikować jako:

• Ostry – trwa do 3 tygodni,
• Podostry – trwa od 3 do 8 tygodni,
• Przewlekły – trwa powyżej 8 tygodni.

Duszący kaszel determinowany jest przez wiele czynników. Jakich?

• Wśród głównych przyczyn ostrego kaszlu wyróżniamy infekcje układu oddechowego – zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli, płuc czy grypę. Objaw najbardziej daje o sobie znać na początku trwania choroby. 
• Z takim rodzajem kaszlu możemy mieć także do czynienia przy poważnych schorzeniach układu oddechowego, takich jak zatorowość płucna lub obrzęk płuc. Te stany wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej, ponieważ mogą zagrażać życiu pacjenta. Często oprócz odruchu kaszlowego występuje również przyśpieszenie oddechu i ból w klatce piersiowej. 
• Mocny duszący kaszel to zmora osób palących papierosy. Jest określany mianem tzw. kaszlu palacza. Występuje na skutek podrażnienia dróg oddechowych dymem papierosowym. Niestety bardzo często objaw ten zostaje zbagatelizowany. To błąd, ponieważ może prowadzić do znacznie poważniejszych skutków zdrowotnych. Bardzo często odruch kasłania utrzymuje się jeszcze przez wiele miesięcy po rzuceniu palenia. Układ oddechowy pozbywa się wówczas zalegającej wydzieliny.
• Napadowy suchy kaszel jest charakterystyczny dla reakcji alergicznych i astmy oskrzelowej. Współwystępuje z dusznościami i świszczącym oddechem. Ponadto może on również wskazywać na PNDS – zespół ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz refluks żołądkowo-przełykowy.
• Istotna w ustaleniu przyczyny jest także pora występowania i nasilenia dolegliwości. Poranny kaszel często pojawia się w obturacyjnej chorobie płuc (POChP) oraz rozstrzeniu oskrzeli. 
• Duszący kaszel może przybierać charakter idiopatyczny i wiązać się z przyjmowaniem niektórych leków (np. inhibitorów przy terapii nadciśnienia tętniczego). 
• Uporczywy duszący kaszel jest szczególnie problematyczny w czasie snu. Atak kaszlu w nocy u dziecka utrudnia zasypianie, powoduje wybudzanie, w konsekwencji negatywnie wpływa zarówno na malucha, jak i rodziców. Przyczyną kaszlu u najmłodszych są infekcje układu oddechowego, najczęściej zapalenie krtani, mówimy wówczas o kaszlu „szczekającym”.
• Chociaż niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę, to duszący kaszel może mieć również podłoże psychogenne i występować jako forma maskowanej depresji.

Duszący kaszel – leczenie

Każdy przypadek duszącego kaszlu wymaga szczegółowej diagnostyki i powinien skłonić do wizyty u specjalisty, w szczególności gdy utrzymuje się powyżej 8 tygodni oraz towarzyszą mu objawy, takie jak: spadek masy ciała, osłabienie, złe samopoczucie, nadmierna potliwość oraz plucie krwią. Podstawą ustalenia przyczynyjest w pierwszej kolejności zebranie wywiadu medycznego. Dotyczy on charakteru, czasu trwania oraz czynników, które go zaostrzają. Do badań pomocniczych znajdujących zastosowanie w diagnostyce kaszlu należą:

• RTG klatki piersiowej,
• Morfologia krwi, OB, CRP,
• EKG, echokardiografia,
• TK klatki piersiowej, bronchoskopia,
• mikrobiologiczne badanie plwociny (w kaszlu mokrym),
• ocena laryngologiczna.

W zależności od przyczyny i charakteru duszącego kaszlu lekarz może podjąć decyzję o wdrożeniu leczenia za pomocą środków farmakologicznych.

• W terapii duszącego, suchego kaszlu dobrze sprawdzają się leki przeciwkaszlowe, które hamują odruch kasłania. 
• Jeśli mamy do czynienia z kaszlem mokrym powodującym problemy z odkrztuszaniem, należy sięgnąć po leki wykrztuśne, które mają za zadanie upłynnić wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych, ułatwiając jej oderwanie od ściany oskrzeli. 

Preparaty na oba rodzaje kaszlu dostępne są w klasycznych tabletkach oraz tabletkach musujących. Z kolei dla najmłodszych świetnie sprawdzą się syropy na kaszel dla dzieci.

Domowe sposoby na duszący kaszel

W zwalczaniu duszącego kaszlu warto wspomóc się domowymi sposobami. Jednak naturalne metody należy stosować doraźnie, dlatego nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

• Można zastosować zioła na kaszel, takie jak tymianek, imbir czy babka lancetowata. Działają odkażająco i przeciwzapalnie, a ponadto wspomagają leczenie wielu schorzeń górnych dróg oddechowych. 
• Dobrze sprawdza się również syrop na bazie cebuli. To naturalny i bezpieczny sposób wykazujący działanie antybakteryjne i wykrztuśne. Zadowalające efekty uzyskamy, pijąc dwie łyżeczki dziennie domowego syropu. 
• Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie w ilości ok. 2 litrów wody dziennie.

Warto również zadbać o najbliższe otoczenie. Jak?

• Pomieszczenia, w których przebywamy, należy regularnie wietrzyć. Temperatura w środku nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza. 
• Szczególnie zimą w oczyszczaniu powietrza przyda się nawilżacz, który pozwala na utrzymanie prawidłowej wilgotności dróg oddechowych. Pozwoli to uniknąć nadmiernego przesuszenia śluzówki dróg oddechowych, a tym samym złagodzić odruch kaszlowy. 
• Kaszel alergiczny często wywołują alergeny wziewne, takie jak pyłki i roztocza, dlatego powinniśmy zwracać uwagę na utrzymywanie porządku, częste odkurzanie i dokładne ścieranie kurzu. Pomocna będzie również regularna zmiana pościeli i usunięcie z domu przedmiotów niepotrzebnie gromadzących kurz. 

Bardzo dobrym sposobem na walkę z duszącym kaszlem są inhalacje. To niezwykle efektywna forma leczenia wielu schorzeń górnych i dolnych dróg oddechowych, stosowana zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Może być wykonywana przy użyciu zwykłego garnka z gorącą wodą, do której wlewa się np. kilka kropel olejku eterycznego. Jednak zdecydowanie lepsze rezultaty osiągniemy, wykorzystując sprzęt medyczny w postaci inhalatorów i nebulizatorów dla dzieci i dorosłych. Inhalacje można przeprowadzać z wykorzystaniem gotowych preparatów farmaceutycznych, jak i naturalnych środków. Doskonale sprawdza się m.in. rumianek.

Podsumowanie

Silny i duszący kaszel zarówno u dorosłych, jak i dzieci może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Objaw wymaga właściwego leczenia podstawowej przyczyny. Uporczywe symptomy najłatwiej złagodzić za pomocą środków farmakologicznych. Jednak jeśli kaszel utrzymuje się przez wiele tygodni, dla bezpieczeństwa należy zawsze skonsultować się z lekarzem.

Źródła:

1. Batura-Gabryel, Kaszel – trudny problem kliniczny, Nowa Medycyna, 2012
2. Cegielska-Perun, Postępowanie w kaszlu suchym, Lek w Polsce, 2014
3. M. Wiercińska, Kaszel: kaszel mokry i suchy, sposoby na kaszel, kiedy zgłosić się do lekarza? Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 https://www.mp.pl/pacjent/objawy/70135,kaszel [dostęp: 5.11.2022]