Jak podać leki starszej osobie, która nie chce ich brać? 7 sposobów

Zażywanie lekarstw prawdopodobnie jest dla Ciebie czynnością, która nie wymaga wielu zabiegów – bierzesz tabletkę, połykasz ją i popijasz wodą. Dlatego gdy opiekujesz się seniorem, jego niechęć do przyjmowania pigułek może Cię zaskoczyć. Jak podawać leki starszej osobie? Poznaj 7 sposobów przetestowanych przez opiekunów. Jednak na początku krótko opiszę przyczyny, które najbardziej utrudniają seniorom przyjmowanie leków.

Co najczęściej utrudnia seniorom przyjmowanie leków?

Niechęć do zażywania tabletek u starszej osoby często jest czymś więcej niż nieuzasadnionym uporem czy robieniem opiekunowi na złość. Jeśli bunt pojawia się u osoby sprawnej umysłowo, warto poświęcić czas na zrozumienie problemu. Może senior nie chce pogodzić się ze swoim stanem zdrowia i tym, że potrzebuje leków? Albo obawia się skutków ubocznych lub już ich doświadczył? Szczera wymiana myśli z lekarzem i opiekunem pomoże starszej osobie zaakceptować sytuację. O tym, jak rozmawiać z bliskim, który nie chce się leczyć, przeczytasz w artykule „Dlaczego starsza osoba nie chce się leczyć?”.

Druga przyczyna nieprzyjmowania leków to demencja i choroby otępienne. Osoby starsze cierpiące na takie dolegliwości często mają zaburzenia świadomości i pamięci. W takim przypadku bardzo ważne jest jak najwcześniejsze postawienie diagnozy i podjęcie leczenia, dlatego gdy podejrzewasz demencję u bliskiej Ci osoby, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. 

Trzeci powód ma ścisły związek z dwoma poprzednimi, jak również z funkcjonowaniem układu pokarmowego u seniora. To dysfagia, czyli zaburzenia połykania, które utrudniają przedostanie się pokarmu lub lekarstwa z jamy ustnej do przełyku i żołądka. U seniorów jest najczęściej spowodowana:

• koniecznością przyjmowania dużej liczby leków na raz,
• suchością błon śluzowych,
• barierami psychicznymi, które przekładają się na odruch przełykania,
• niechęcią do zażywania leków (u pacjentów z chorobami psychicznymi, otępiennymi czy demencją).

Jednak dysfagia u osób starszych może mieć również poważniejszą przyczynę (np. nowotwór przełyku). Najlepiej zrobisz, gdy w tej sprawie skonsultujesz się z lekarzem seniora, aby wykluczyć inne choroby.

Jak wzmocnić organizm seniora? Poznaj skuteczne sposoby!

Wiedząc już, co może stanowić przyczynę niechęci do przyjmowania farmaceutyków, przejdźmy do sposobów, które możesz wypróbować, aby podać lekarstwa seniorowi.

1. Podawaj leki w formie łatwiejszej do połknięcia

Wiele leków jest dostępnych w łatwej do połknięcia formie syropów, zawiesin, tabletek musujących, mini-pigułek lub przezskórnych systemów terapeutycznych. Spytaj lekarza lub farmaceutę, czy specyfiki zażywane przez Twojego bliskiego występują w którejś z nich. Istnieją też specjalne żele ułatwiające połykanie leków, które nie wchodzą z nimi w interakcje. Poza tym niektóre tabletki można kruszyć.

Czy zawsze można rozdrobnić tabletkę? NIE! Taka opcja dotyczy tylko tych leków, które w ulotce opisano jako „tabletki”, a nie „tabletki powlekane”, „kapsułki” itp. Musisz zachować ostrożność!

• Zawsze upewnij się, czy dany lek można rozdrobnić (najlepiej zapytaj specjalistę). Niektóre tracą swoje właściwości, gorzej się wchłaniają, a nawet mogą stać się niebezpieczne dla zdrowia.
• Używaj w tym celu specjalnej kruszarki do leków, a nie moździerza albo noża.

Sprawdź witaminy dla seniorów.

2. Upewnij się, że senior przyjmuje tylko te leki, które są niezbędne

Być może Twój bliski regularnie odwiedza wielu różnych specjalistów, a każdy z nich przepisuje mu kolejne farmaceutyki. Jednak im więcej tabletek do zażycia, tym więcej walki o ich połykanie. Poza tym brak zaufania do lekarza, który w odczuciu seniora „tylko przepisuje leki”, to jedna z przyczyn niechęci do ich zażywania. Zmiana specjalisty może pomóc seniorowi ją przezwyciężyć.

Warto w takim przypadku rozważyć konsultację u geriatry. Podchodzi on do terapii całościowo i rozumie ograniczenia starszych osób. Empatyczny lekarz na pewno podpowie, jak podać leki Twojemu podopiecznemu i które z nich są naprawdę niezbędne.

Dowiedź się więcej, czym jest geriatria.

3. Używaj prostych komunikatów

Jeśli opiekujesz się starszą osobą z zaawansowaną demencją, nie tłumacz jej, dlaczego musi zażywać lek. Nie wchodź też w dyskusje, ponieważ żadne racjonalne argumenty do niej nie trafią. Powiedz po prostu: „Proszę, włóż tabletkę do buzi. A teraz weź duży łyk wody”. Możesz też pokazać, jak to zrobić: Udaj, że podnosisz pigułkę ze swojej dłoni, włóż ją sobie do ust i połknij. Istnieje spora szansa, że senior zrobi to samo.

4. Zażywaj tabletki razem z seniorem

Jeśli zażywasz jakieś lekarstwa, możesz to zrobić w tym samym momencie, co Twój podopieczny. Zakomunikuj wesoło: „Czas na nasze leki! Te są twoje, a te moje”. Wręcz seniorowi jego tabletki i weź własne (albo coś, co przypomina leki, np. pudrowego cukierka czy pastylkę). Na pewno Twój bliski poczuje się lepiej, że ktoś inny też musi coś łykać – razem raźniej! Poza tym osoby starsze często zapominają, w jaki sposób postępować z różnymi przedmiotami – z łyżką, widelcem czy właśnie pigułką. Pokazanie im, jak to zrobić, uaktywnia wspomnienia i przyzwyczajenia.

Sprawdź, jak rozpoznać odwodnienie organizmu u osób starszych.

5. Usuń źródło niepokoju

Zauważyłeś, że senior niepokoi się w czasie przyjmowania leków? Zadbaj o ciche, spokojne otoczenie pozbawione zbędnych bodźców – wyłącz radio i telewizor, zasłoń okna. Jeżeli zbyt duża liczba buteleczek czy opakowań z lekami stresuje Twojego podopiecznego, przygotowuj pigułki wcześniej (w tym celu możesz wykorzystać poręczne kasetki na leki). Zadbaj też o swój spokój – weź głęboki oddech, pomyśl o czymś przyjemnym, staraj się nie złościć ani nie irytować. Senior wyczuje Twoje negatywne emocje, przez co trudniej mu będzie z Tobą współpracować.

6. Znajdź najlepszy moment

Wpasowanie się w tzw. „dobry moment” swojego podopiecznego bardzo pomaga. Wieczorem lub późnym popołudniem wielu pacjentów z demencją staje się nerwowa, niespokojna, a nawet agresywna. Jeśli więc lekarz nie dał bezwzględnego zalecenia, że pigułki należy łykać przed snem, postaraj się tego unikać. Gdy próbujesz podać podopiecznemu lek, a on uparcie odmawia, spróbuj odpuścić na chwilę. Wróć za 10-15 minut. Możesz być mile zaskoczony, z jak odmienną reakcją się spotkasz. Bardzo pomocne okazuje się też przyjmowanie leków zawsze o tych samych porach, aby senior mógł się do tego przyzwyczaić.

7. „Osłódź” seniorowi przyjmowanie leków

Obiecaj seniorowi coś, co lubi jako nagrodę za zażycie wszystkich leków (czekoladka – jeśli oczywiście jego stan zdrowia na to pozwala, ulubiony serial, spacer itp.). Dzięki temu połykanie tabletek będzie kojarzyło mu się z czymś miłym, a słodkość zniweluje nieprzyjemny posmak w ustach, który czasem zostaje po zażyciu leku. Nie uważaj „przekupywania” za coś poniżej godności Twojej albo Twojego podopiecznego – to sprawdzona, skuteczna metoda stosowana przez profesjonalnych opiekunów, którzy zawodowo zajmują się starszymi osobami.

Sprawdź też, jak opiekować się osobą starszą w domu.

Czego bezwzględnie nie robić, aby przekonać seniora do zażycia leku?

Na pewno to dla Ciebie oczywiste, ale jednak chcę coś podkreślić: w czasie podawania leków seniorowi pod żadnym pozorem nie używaj przemocy słownej, psychicznej ani fizycznej. Upór podopiecznego nie usprawiedliwia takiej utraty panowania nad sobą. Jeśli czujesz, że wybuchniesz, odejdź i się uspokój.

Jak podać leki osobie starszej? Podsumowanie

Podawanie leków starszej osobie, która nie ma ochoty ich przyjmować, wymaga cierpliwości, kreatywności, odrobiny gry aktorskiej, a nawet „przekupstwa”. Jednak pamiętaj, że dobrostan Twojego podopiecznego często zależy od zażywania leków, więc żaden (etyczny) sposób na podanie seniorowi tabletki nie jest zły, dopóki działa.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50657,dysfagia-zaburzone-polykanie. [dostęp online: 3.09.2021].
2. https://pharmaceutical-journal.com/article/ld/how-to-tailor-medication-formulations-for-patients-with-dysphagia. [dostęp online: 3.09.2021].
3. https://www.agingcare.com/articles/pill-swallowing-methods-174655.htm. [dostęp online: 3.09.2021].
4. https://www.mp.pl/pacjent/aktualnosci/189712,jak-opiekowac-sie-seniorem-i-nie-zwariowac. [dostęp online: 3.09.2021]