Niedosłuch starczy - przyczyny, objawy, leczenie. Jak pomóc seniorowi?

Niedosłuch starczy zmniejsza zdolność seniora do kontaktu z otoczeniem, prowadzi do wycofania społecznego i może nawet powodować depresję. Niedosłuch starczy należy leczyć przy pomocy aparatu słuchowego.

Czym jest niedosłuch starczy?

Niedosłuch starczy (łac. presbyacusis) to powoli pogarszająca się zdolność słyszenia, która występuje po 50 roku życia. W przeciwieństwie do utraty słuchu, która może pojawić się w dowolnym okresie życia, nie jest związany z żadną chorobą i wynika z naturalnego procesu starzenia. Niedosłuch starczy zwykle dotyczy obu uszu i pogarsza się, jeśli nie jest leczony.

Ponieważ ubytek słuchu rozwija się stopniowo wraz z wiekiem, osoby starsze dotknięte chorobą często nie zauważają jej objawów przez długi czas. Pierwszym zgłaszanym problemem jest brak możliwości zrozumienia rozmówcy. Seniorzy dotknięci niedosłuchem starszym mają coraz większe trudności w nadążaniu za rozmowami i wycofują się z życia społecznego.

Sprawdź, jak dbać o słuch.

Jak często występuje niedosłuch starczy?

Ponieważ ubytek słuchu związany z wiekiem jest wynikiem naturalnego procesu starzenia, dolegliwość występuje często. Jej prawdopodobieństwo wzrasta wraz z wiekiem: dotyczy co trzeciej osoby powyżej 65 roku życia i ponad 80% osób po 80 roku życia.

Mężczyźni są bardziej narażeni na niedosłuch starczy niż kobiety; z powodu wykonywanej pracy częściej narażają się na hałas, a także częściej palą.

Sprawdź preparaty do czyszczenia uszu.

Czy niedosłuch może się cofnąć?

Już istniejący niedosłuch starczy nie ulega samoistnej poprawie. Dlatego przy pierwszych oznakach ubytku słuchu należy udać się do lekarza. Leczenie i poprawa komfortu życia polega na noszeniu aparatów słuchowych na obojgu uszach.

Starczy niedosłuch - przyczyny

Przyczyny niedosłuchu starczego nie zostały w pełni poznane. Zwykle istnieje kilka czynników, które łącznie prowadzą do utraty słuchu w starszym wieku. Główny powód stanowią procesy starzenia się organizmu. Od około 50 roku życia komórki zmysłowe ślimaka, które odpowiadają za przekształcanie fal dźwiękowych w impulsy elektryczne i przekazywanie ich do mózgu, ulegają zużyciu. Jest ich coraz mniej, przestają spełniać swoją funkcję.

Sprawdź też krople na ból ucha.

Pozostałe czynniki ryzyka, które sprzyjają niedosłuchowi starczemu, to:

• Predyspozycje genetyczne: osoby, które mają krewnych z niedosłuchem starczym, są bardziej na niego podatne,
• Choroby sercowo-naczyniowe: zmniejszony przepływ krwi w uchu wewnętrznym sprzyja utracie słuchu w podeszłym wieku,
• Wysoka ekspozycja na hałas: stała ekspozycja na hałas powoduje uszkodzenie komórek zmysłowym w uchu wewnętrznym,
• Nagła utrata słuchu: jeśli komórki zmysłowe są już uszkodzone przez wcześniejszą utratę słuchu, wzrasta ryzyko niedosłuchu starczego.

Dowiedz się też, czym jest otoskleroza.

Niedosłuch – objawy u seniora

Niedosłuch starczy rozwija się podstępnie i zazwyczaj długo pozostaje niezauważony. Charakterystyczne są następujące objawy:

• Na początku osoby dotknięte chorobą dobrze słyszą, ale nie odbierają już wysokich tonów, tj. głosu kobiet lub dzieci (częstotliwości powyżej 3 kHz),
• Podczas rozmowy często dochodzi do nieporozumień, zadawania pytań. Starsze osoby mają wrażenie, że rozmówca mówi niewyraźnie,
• Problemy ze słuchem zazwyczaj nasilają się, gdy w tle panuje hałas, na przykład w restauracji lub na imprezach,
• Starsze osoby stają się wrażliwe na hałas: ich ulubiona muzyka może być odbierana jako „hałas”,
• Niedosłuch starczy często występuje razem z szumami usznymi.

Uwaga! Ból w uchu lub wydzielina z uszu mają zwykle inne przyczyny niż niedosłuch starczy.

Sprawdź, jaki jest wpływ słuchawek na słuch.

Jak leczyć niedosłuch?

Jeśli lekarz zdiagnozuje niedosłuch starczy, kieruje pacjenta do protetyka słuchu. Czy niedosłuch można wyleczyć? Tak! W większości przypadków senior otrzymuje aparaty słuchowe dla obu uszu.

Niedosłuch - leczenie farmakologiczne

Nie jest skuteczne w przypadku niedosłuchu starczego.

Aparaty słuchowe

Aparaty słuchowe mocuje się do obu uszu. Różne ich rodzaje w zasadzie działają w ten sam sposób: wbudowane mikrofony odbierają dźwięk z otoczenia, wzmacniają go i przekazują do ucha przez głośnik.

Rodzaje aparatów:

• Aparaty wewnątrzuszne - są umieszczone bezpośrednio w przewodzie słuchowym i praktycznie niewidoczne z zewnątrz. Dopasowuje się je indywidualnie do kanału słuchowego i wkłada do ucha jak zatyczkę.
• Aparaty zauszne umieszcza się za uchem, nieco powyżej małżowiny usznej. Są szczególnie mocne i nadają się również dla osób z bardzo ciężkim ubytkiem słuchu. 

Protetyk dopasowuje aparaty słuchowe indywidualnie do pacjenta. Może to potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Następnie lekarz laryngolog sprawdzi, czy sprawność słuchu poprawiła się dzięki aparatom słuchowym.

Czytaj więcej na temat aparatów słuchowych dla osób starszych.

Zapobieganie i profilaktyka niedosłuchu starszego

Ponieważ niedosłuch starczy jest związany z wiekiem, można mu zapobiegać tylko w ograniczonym zakresie. Oto metody:

• Ochrona uszu - należy unikać długotrwałego narażenia na hałas, tj. słuchanie głośnej muzyki lub grania na instrumentach bez izolacji akustycznej. Osoby narażone na hałas w pracy powinny nosić ochraniacze lub dźwiękoszczelne zatyczki do uszu,
• Ochrona naczyń krwionośnych - narząd słuchowy zaopatrują maleńkie naczynia krwionośne. Prowadzenie zdrowego trybu życia, tj. zdrowa dieta, regularne ćwiczenia i unikanie papierosów wzmacniają krążenie krwi i zapobiegają uszkodzeniom ucha wewnętrznego.

Niedosłuch u seniorów - podsumowanie

Ryzyko niedosłuchu starczego wzrasta z wiekiem i dotyczy większości seniorów. Aparat słuchowy może przywrócić zdolność uczestniczenia w życiu społecznym i poprawić samodzielność osób starszych w codziennym życiu.

Źródła:

1. Cheslock M, De Jesus O. Presbycusis. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021.
2. Nolan LS. Age-related hearing loss: Why we need to think about sex as a biological variable. J Neurosci Res. 2020, 98(9):1705-20.