Aparaty słuchowe dla starszych osób – co warto wiedzieć?

Dlaczego można powiedzieć, że aparaty słuchowe dla osób starszych są produktami pierwszej potrzeby? Ubytek słuchu to najczęstsza przewlekła dolegliwość związana z wiekiem – dotyka aż 75% osób po 70 roku życia! Niedosłuch sam w sobie jest uciążliwy, a ponadto przyczynia się do innych problemów. Jaki aparat słuchowy dla starszej osoby wybrać? Czy można uzyskać dofinansowanie? Odpowiadamy w tym artykule.

Kiedy niezbędny jest aparat słuchowy dla osoby starszej?

Seniorzy po 65 roku życia często mają trudność ze zrozumieniem mowy w sytuacji, gdy w pomieszczeniu znajduje się więcej źródeł dźwięku albo gdy ich rozmówca mówi szeptem. Aby skutecznie komunikować się z rodziną, przyjaciółmi czy innymi osobami w swoim otoczeniu, starsze osoby powinny mieć zapewnioną protetykę słuchu (np. nosić aparaty słuchowe).

Sprawdź również preparaty do czyszczenia uszu.

Jaki aparat słuchowy wybrać dla starszej osoby?

Na pytanie: jak dobrać aparat słuchowy dla starszej osoby specjaliści odpowiadają zgodnie: udać się do profesjonalisty. Tylko wtedy urządzenie naprawdę spełni swoje zadanie, czyli umożliwi seniorowi prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie oraz skuteczną komunikację (nawet w szumie). Aparat słuchowy wybiera się na podstawie diagnostyki przeprowadzonej przez lekarza oraz protetyka słuchu. Procedura obejmuje kilka etapów:

• wykluczenie zmian chorobowych, które mogłyby zagrażać zdrowiu lub życiu seniora oraz poznanie innych dolegliwości związanych z narządem słuchu, np. przebytych infekcji, urazów, wycieków, bóli (sprawdź krople na ból ucha), operacji, obecności szumów usznych,
• ustalenie wpływu niedosłuchu na funkcjonowanie pacjenta – w jakich sytuacjach senior nie słyszy lub słyszy gorzej, w jakim otoczeniu przebywa najczęściej,
• konsultacja z protetykiem słuchu – wybór rodzaju aparatu, przygotowanie indywidualnych wkładek otoplastycznych,
• rehabilitacja słuchu, czyli jak najczęstsze noszenie aparatu słuchowego. Starsza osoba musi mieć świadomość, że używanie aparatu wymaga od ucha przystosowania się do nowego sposobu odbierania dźwięków. Zakładanie sprzętu na kilka chwil w ciągu doby będzie za każdym razem ogromnym szokiem dla narządu słuchu! Aparatu słuchowego trzeba po prostu używać, a nie trzymać w etui.

Dowiedz się również, jak dbać o słuch.

Bardzo ważnym etapem leczenia jest również ocena efektu terapeutycznego po pewnym czasie użytkowania aparatu słuchowego oraz wprowadzenie ewentualnych poprawek. Z tego względu senior powinien stale znajdować się pod opieką poradni audiologicznej.

Jakie są rodzaje aparatów słuchowych dla starszych osób?

Seniorzy mogą wybierać spośród aparatów wykorzystujących przewodnictwo powietrzne (wzmacniają falę akustyczną, której ośrodkiem rozchodzenia się jest powietrze) albo kostne (energia fali akustycznej zostaje przetworzona na drgania przenoszone przez kości czaszki). Z kolei ze względu na sposób noszenia aparaty słuchowe można podzielić na:

• zauszne – mikrofon, wzmacniacz i słuchawka znajdują się w obudowie mocowanej za uchem za pomocą wkładki,
• wewnątrzuszne/wewnątrzkanałowe – wkłada się je do jamy muszli małżowiny usznej i zewnętrznego przewodu słuchowego,
• okularowe – są montowane w zausznikach oprawek okularów,
• kieszonkowe – na ucho zakłada się małą słuchawką połączoną przewodem z pudełkiem z elektroniką.

Jeśli chodzi o sposób przetwarzania dźwięku, standardem są cyfrowe aparaty słuchowe. Zapewniają najlepszą jakość i największy komfort słyszenia. Ponadto umożliwiają zastosowanie wielu dodatkowych udogodnień.

Dowiedz się również, czym jest otoskleroza.

Jakie najważniejsze wymagania powinien spełnić aparat słuchowy dla seniora?

Podobnie jak każdy inny sprzęt protetyczny lub rehabilitacyjny, również aparat słuchowy dla seniora musi spełnić ważne wymagania. Takie urządzenie przede wszystkim powinno:

• być wyrobem medycznym z odpowiednimi certyfikatami,
• mieć moc odpowiednią do ubytku słuchu,
• pasować do potrzeb seniora (rozmiar i kształt uwzględniający budowę anatomiczną ucha, funkcje dostosowane do stylu życia, np. możliwość usłyszenia dźwięku z dużej odległości mimo hałasu, kompatybilność z urządzeniami mobilnymi itp.).

Zapalenie ucha u dorosłych – dowiedz się więcej na ten temat!

Przyczyną niedosłuchu u starszych ludzi najczęściej jest tzw. głuchota starcza (presbyacusis). Charakteryzuje się ona tym, że nawet niewielka zmiana w zakresie głośności dźwięków powoduje duży dyskomfort. Problem nasila się zwłaszcza poza domem, gdzie istnieje wiele źródeł hałasów. Ma to ogromny wpływ na to, jaki aparat słuchowy dla seniora wybrać, a konkretnie – na jakie dodatkowe funkcje warto się zdecydować. Najbardziej przydatne to:

• redukcja szumów,
• mikrofony kierunkowe,
• dostosowanie do prowadzenia rozmów telefonicznych,
• detekcja mowy,
• kontrolery okluzji,
• synchronizacja aparatów w przypadku protezowania dwojga uszu.

Warto też pamiętać, że aparat słuchowy dla starszej osoby nie powinien służyć jedynie przez kilka miesięcy, ale wiele lat. Niektóre urządzenia powodują zwężenie się zewnętrznego kanału słuchowego, co po pewnym czasie uniemożliwia noszenie jakiegokolwiek aparatu.

Jak czyścić uszy? Poznaj kilka skutecznych i bezpiecznych sposobów.

Czy wzmacniacze słuchu mogą zastąpić aparaty słuchowe dla seniora?

Dr hab. n. med. Piotr Skarżyński z Instytutu Narządów Zmysłów stwierdził, że do rzeczywistej poprawy jakości słyszenia nie wystarczy jedynie włożenie do ucha tzw. wzmacniacza słuchu. W przeciwieństwie do aparatów słuchowych nie są one wyrobami medycznymi. Ich parametrów nie można też dobrać do indywidualnych potrzeb seniora z niedosłuchem, dlatego nie warto ryzykować.

Dlaczego warto kupić aparat słuchowy dla seniora?

Ubytek słuchu u seniora to dolegliwość, która z jednej strony bardzo utrudnia życie, a z drugiej nie jest zbyt trudna do leczenia ani diagnostyki. Współczesna medycyna oferuje wiele skutecznych terapii niedosłuchu, m.in. aparaty słuchowe dla seniorów czy implanty.

Jakie są konsekwencje ignorowania problemu?

• Wzrost ryzyka depresji u seniorów. Lekki niedosłuch u starszej osoby wiąże się z dwukrotnym, średni z trzykrotnym, a głębokim z aż pięciokrotnym wzrostem ryzyka zachorowania na depresję starczą! Problemy z komunikacją z innymi ludźmi często prowadzą do izolacji społecznej, a izolacja wzmaga poczucie osamotnienia i przyprawia o depresyjny nastrój.
• Zaburzenia funkcji poznawczych. Utrudniony kontakt ze światem zewnętrznym upośledza zdolności intelektualne seniorów, przez co takie osoby gorzej wypadają w testach sprawdzających. Mimo że wyższe wykształcenie w pewien sposób potrafi zniwelować efekty niewielkiego niedosłuchu, nie wystarcza do zapobiegania skutkom poważniejszych ubytków.

Sprawdź, jak przebiega płukanie uszu u laryngologa.

Dlaczego seniorzy nie chcą używać aparatów słuchowych?

Najczęstsze przyczyny problemu są następujące:

• seniorzy nie zdają sobie sprawy, że mają ubytek słuchu. Wydaje im się, że nie rozumieją mowy, a rzeczywistą przyczyną takiego stanu rzeczy jest np. niesłyszenie spółgłosek w głośnym otoczeniu,
• zakup aparatu wiąże się ze sporym wydatkiem,
• po zakupie urządzenia starsza osoba po prostu nie wie, w jaki sposób z niego korzystać,
• parametry urządzenia nie zostały dostosowane do jego potrzeb, przez co aparat mu bardziej przeszkadza niż pomaga.

Jak sobie z tym poradzić? Kluczowe znaczenie mają regularne, profilaktyczne badania słuchu (zwłaszcza u osób po 55 roku życia). Dzięki temu niedosłuch można zdiagnozować już na bardzo wczesnym etapie. Warto też wiedzieć, że aparaty słuchowe są częściowo refundowane przez NFZ, jednak pacjent musi spełnić określone wymagania (więcej na ten temat przeczytasz w następnym śródtytule).

Sprawdź również, jak podać leki osobie starszej.

A co wtedy, gdy już dojdzie do zakupu aparatu słuchowego? Starsza osoba powinna zostać poinstruowana przez specjalistę, w jaki sposób używać urządzenia (jak długo i często go nosić oraz jak o niego dbać) – radzi dr hab. Roman Gołębiewski, prezes Polskiego Stowarzyszenia Protetyków Słuchu (PSPS). Protetyk pomoże też w indywidualnym doborze ustawień aparatu do wielkości i rodzaju niedosłuchu.

Czy aparaty słuchowe są refundowane?

Aparat słuchowy dla osoby starszej może kosztować od 1 000 do nawet 10 tysięcy złotych. Skąd taka duża rozbieżność cenowa? Wiele zależy od producenta, rozwiązań technologicznych czy dostawcy. W związku z tym, że zakup sprzętu do protetyki słuchu wiąże się ze sporym wydatkiem, warto postarać się o dofinansowanie aparatów słuchowych.

Jak wygląda refundacja aparatów słuchowych? Od roku 2014 obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia, na podstawie którego każda ubezpieczona osoba z niedosłuchem może ubiegać się o dofinansowanie NFZ na aparaty słuchowe oraz wkładki uszne do obojga uszu, a także inne urządzenia wspomagające słyszenie.

Ponadto osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności i dochodami poniżej pewnego progu mogą ubiegać się również o wsparcie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Wypłacają je Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej oraz Centra Pomocy Rodzinie. Szczegółowe wytyczne (m.in. progi dochodów i kwoty dofinansowania) zmieniają się co roku, dlatego warto skonsultować się z pracownikami MOPS-u lub CPR-u najbliższego miejsca zamieszkania niepełnosprawnego seniora.

Sprawdź również, jak wygląda refundacja na pieluchomajtki.

Jakie wymagania trzeba spełnić, aby aparat słuchowy dla seniora był objęty refundacją?

Przede wszystkim senior musi mieć wniosek na aparat słuchowy wydany przez lekarza specjalistę: laryngologa, audiologa lub otolaryngologa. Od roku 2020 taki wniosek jest wystawiany i potwierdzany drogą elektroniczną (przez system e-ZWM), nie musisz więc składać wizyty w oddziale NFZ. Z wydrukiem dokumentu udajesz się prosto do protetyka słuchu, który ma podpisaną umowę z Funduszem.

Jakie są inne wymagania, aby senior otrzymał dofinansowanie?

• Niedosłuch musi wynosić powyżej 40 dB HL w uchu aparatowym. W takim przypadku refundacja jest przyznawana raz na 5 lat i wynosi 700 zł na aparat słuchowy oraz 50 zł na wkładkę uszną.
• Jeśli dodatkowo senior jest inwalidą wojennym lub osobą represjonowaną i ma właściwą legitymację, kwota dofinansowania na aparat słuchowy wzrasta do 1000 zł.

Sprawdź również, jak COVID-19 wpływa na zdrowie psychiczne seniorów.

Aparat słuchowy dla seniora – podsumowanie

Aparat słuchowy znacznie poprawia jakość życia seniora, zapobiega rozwojowi chorób i ułatwia funkcjonowanie w społeczeństwie, dlatego warto w niego zainwestować. Różnorodność urządzeń (zarówno w zakresie ceny czy sposobu noszenia, jak i rozwiązań technologicznych) pozwala na wybranie sprzętu idealnie dostosowanego do potrzeb i możliwości seniora.

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/aktualnosci/213514,aparat-sluchowy-moze-chronic-seniorow-przed-otepieniem. [dostęp online: 3.10.2021].
2. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/aktualnosci/204071,slaby-sluch-na-starosc-to-gorszy-intelekt. [dostęp online: 3.10.2021].
3. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/aktualnosci/220108,wykrycie-niedosluchu-u-seniora-wazne-dla-poprawy-jego-sprawnosci. [dostęp online: 3.10.2021].
4. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/175013,jak-odpowiednio-dobrac-aparat-sluchowy. [dostęp online: 3.10.2021].
5. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/139527,jakie-sa-glowne-zasady-doboru-aparatu-sluchowego-kto-sie-tym-zajmuje. [dostęp online: 3.10.2021].
6. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/181699,aparaty-sluchowe. [dostęp online: 3.10.2021].
7. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/inne-zagadnienia/139533,jakie-sa-problemy-z-dostepnoscia-do-aparatow-sluchowych. [dostęp online: 3.10.2021].