Nużeniec i nużyca: objawy to m.in. zaczerwienione policzki!

Nużeniec, czyli po łacinie Demodexspp., to mikroskopijnych rozmiarów pajęczak, który należy do rodziny roztoczy. Jest on przyczyną nużycy, czyli demodekozy. Okazuje się, że aż u około 60% ludzi na skórze występuje właśnie Demodex. Jakie objawy daje nużeniec? Czym jest nużeniec oka i jak go rozpoznać? Zobacz, kto jest najbardziej narażony na tego typu infekcję.

Co to jest nużeniec?

Jak wspomniałam, nużeniec (czyli Demodex) to pasożyt, który żyje na skórze człowieka. Może pojawić się u osób w każdym wieku. Jednak najczęściej stwierdzany jest po 30. roku życia. Ryzyko zakażenia rośnie wraz z wiekiem pacjenta. Co je zwiększa? Wszelkie stany przebiegające z obniżeniem odporności jak leczenie immunosupresyjne czy wrodzone wady układu immunologicznego.

Sprawdź też leki i preparaty wspomagające odporność.

Wśród pacjentów dermatologicznych demodekoza (nużyca) stwierdzana jest najczęściej u osób z trądzikiem różowatym, zapaleniem okołoustnym, zapaleniem brzegów powiek, łojotokowym zapaleniem skóry czy nawet z trądzikiem zwyczajnym. Nużeniec na twarzy, czy innych częściach ciała, najczęściej zamieszkuje mieszki włosowe i gruczoły łojowe, bo żywi się martwymi komórkami naskórka i łojem.

Jak wygląda nużeniec na twarzy?

Farmaceutka, Irmina Turek dodaje:

„Zastanawiasz się, jak wygląda nużeniec na twarzy? Zdjęcia niewiele Ci pokażą, ponieważ pasożyt jest naprawdę mikroskopijnych rozmiarów − nie dostrzeżesz go gołym okiem. Ten maleńki pajęczak ma zaledwie 0,3 mm i najzwyczajniej pozostaje niezauważalny na skórze. Przenosi się zwykle z kurzem lub przez kontakt bezpośredni z osobą zarażoną. Można się nim zakazić również poprzez stosowanie tych samych przyborów kosmetycznych, ręczników czy ubrań. Jak więc można go rozpoznać? Poniżej znajdziesz opis charakterystycznych objawów”.

Bardzo często zakażenie jest całkowicie bezobjawowe i pacjent nawet nie wie, że takiego pasożyta ma na swojej skórze. W innych wypadkach − mogą rozwijać się stany zapalne i zmiany skórne, które stają się dla pacjenta dużym problemem. Objawy, które daje nużeniec, zależą ściśle od tego, gdzie znajduje się pajęczak − za patologię uznaje się stan, kiedy na centymetrze kwadratowym skóry występuje więcej niż 5 pajęczaków. Istnieje też coś takiego jak nużyca powiek − kiedy pajęczak zajmuje brzegi powiek, mówimy wówczas o nużeńcu ocznym. Poza tym pasożyt zamieszkuje zwykle fałdy nosowo-wargowe, policzki, nos, brodę, uszy i okolicę zauszną.

Irmina Turek dodaje:

„W początkowym etapie rozwijającego się zakażenia nużeniec na twarzy nie daje praktycznie żadnych wyraźnych objawów. Symptomy, które się pojawiają, są mało charakterystyczne i zwykle nie budzą niepokoju. Nużeniec na twarzy początkowo sprawia, że powstają drobne wypryski, krostki czy lekkie zaczerwienienia wokół nosa. W dalszym etapie zakażenia może dojść do łuszczenia się skóry, czy wystąpienia stanów zapalnych na twarzy oraz świądu”.

Demodex bardzo często zaostrza trądzik różowaty, stąd jednym z objawów nużeńca na twarzy mogą być czerwone i piekące policzki. Ponadto, infekcja wywołana tym pajęczakiem może też powodować na skórze zmiany grudkowate i zapalne zmian krostkowych. Osoby chorujące na łojotokowe zapalenie skóry czy trądzik zwyczajny również będą doświadczały zaostrzenia ich problemu skórnego w wyniku zakażenia nużeńcem.

Irmina Turek zwraca uwagę na interesujące zjawisko:

Sprawdź też maści i preparaty wspomagające leczenie trądziku różowatego.

Jakie objawy daje nużeniec oka?

Powieki, szczególnie ich brzegi, bogate są nie tylko w gruczoły łojowe Zeissa i gruczoły tarczkowe Meiboma. Znajdują się tam także liczne mieszki włosowe rzęs. To wszystko razem tworzy bardzo sprzyjające warunki dla rozwoju choroby. Nużeniec na twarzy może więc wystąpić m.in. na rzęsach, na samej skórze i w mieszkach włosowych.

Jedną z dolegliwości, którą może wywołać nużeniec w oku, jest stan zapalny brzegów powiek. Pacjenci z tym problemem najczęściej zgłaszają świąd, pieczenie powiek, gromadzące się u podstawy rzęs czopy keratynowe i nadmierne wypadanie rzęs. Dolegliwość ta może być łatwo pomylona z reakcją alergiczną na przykład na nowy tusz do rzęs czy inny kosmetyk. Stan ten objawia się zaczerwienieniem spojówek, uczuciem piasku pod powiekami i ich swędzeniem. Niestety, zakażenie Demodex spp. gruczołów łojowych jest też czynnikiem ryzyka transformacji nowotworowej i powstania raka podstawnokomórkowego powiek, dlatego problemu lepiej nie bagatelizować.

Irmina Turek uzupełnia:

„Nużeniec powiek może spowodować nie tylko zapalenie brzegów powiek, ale i zapalenie spojówek czy nawet zespół suchego oka. Więcej o tych chorobach przeczytasz w artykułach: Zapalenie spojówek – od czego je mam? [Lekarz odpowiada] i Zespół suchego oka – jak leczyć?. Przez kolonizacje brzegów powiek, gdzie nużeniec ma idealne warunki do rozwoju, dochodzi do zlepiania gruczołów i powstawania stanów zapalnych, które sprzyjają nadmiernemu odparowywaniu filmu łzowego. Przez to oko może pozostać niedostatecznie nawilżone i może pojawić się dyskomfort”.

Sprawdź też artykuł: Pieczenie oczu? 10 sposobów, jak dbać o oczy w okresie grzewczym.

Pamiętaj jednak, że opisywany tu problem wcale nie musi skończyć się tylko na nużeńcu ocznym. Powieki to tylko jedna z ulubionych miejsc pajęczaka i jeśli ktoś cierpi na nużeńca oka, może też mieć inne, nietypowe objawy na twarzy.

Nużeniec na nosie − jak go rozpoznać?

Irmina Turek dodaje:

„Nużeniec może występować nie tylko na skórze twarzy czy powiek, ale również w nosie. Powoduje tam swędzenie i zaczerwienienie skóry. W niektórych przypadkach może przedostać się również w okolice intymne i tam żerować na gruczołach łojowych i mieszkach włosowych. Pasożyt częściej pojawia się u osób z nawracającymi stanami zapalnymi skóry oraz poszerzonymi porami i aktywnymi gruczołami łojowymi, które powodują duże wydzielanie sebum. Takie warunki sprzyjają jego namnażaniu”.

Nużeniec w uszach − objawy

Irmina Turek pisze:

„Okazuje się, że ten mały pajęczak może atakować również ucho zewnętrzne, czyli małżowinę. Może powodować objawy takie jak nieprzyjemny zapach z uszu czy mocne swędzenie skóry wewnątrz kanału słuchowego. Dzieje się tak, bo pasożyt przemieszcza się do kanału słuchowego i się tam zagnieżdża.

Nie pomyl tej przypadłości z zapaleniem ucha zewnętrznego. O tej chorobie pisaliśmy tu: Zapalenie ucha u dorosłych − jak rozpoznać chorobę?”.

Jak leczy się nużycę?

Co robić, gdy podejrzewasz u siebie objawy zakażenia nużeńcem? Pacjenci najczęściej zgłaszają się po pomoc do dermatologów lub okulistó, w zależności od lokalizacji dolegliwości. O ile postawienie diagnozy nie jest trudne, o tyle leczenie demodekozy jest już pewnym wyzwaniem. Szczególnie trudno leczy się nużeńca ocznego, bo okolica brzegów powiek jest bardzo delikatna i stosowane przeciwko nużeńcowi preparaty mogą oczy podrażniać.

Farmaceutka, Irmina Turek dodaje:

„Podstawą skutecznego leczenia nużeńca jest szczególne dbanie o higienę skóry. Jeśli np. nużeniec występuje na powiekach, codziennie oczyszczaj brzegi powiek za pomocą specjalnych preparatów. W zależności od tego, jakie objawy towarzyszą nużycy i czy pasożyt spowodował jakieś inne infekcje, wprowadza się leczenie dodatkowe. Odpowiednie krople oczne i maści działające przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie czy specjalne kremy na skórę twarzy leczące stany zapalne i infekcje.

Pamiętaj! Lepiej nie pożyczaj od nikogo lub nikomu ręczników czy przyborów kosmetycznych. Nie dziel się osobistymi rzeczami nawet z innymi domownikami. Pomoże to zahamować rozprzestrzenianie się pasożyta”.

Nużeniec − co zapamiętać?

Jeśli któryś z opisywanych tu objawów jest Ci znajomy, nie warto zwlekać. Wczesne włączenie skutecznego leczenia może pomóc Ci pozbyć się uporczywego problemu.

Źródła:

1. Gruszka J., Kuchar E., Szenborn L..: Nużeńce i nużyca - co powinien wiedzieć lekarz rodzinny? Fam. Med. Prim. Care Rev. 2008
2. Kligman A.M., Christensen M.S.: Demodex folliculorum: requirements for understanding its role in human skin disease. Journal of Investigative Dermatology 131
3. Zhao Y.E., Peng Y., Wang X.L., Wu L.P., Wang M., Yan H.L., Xiao S.X.: Facial dermatosis associated with Demodex: a case-control study. Zhejiang Univ Sci B. 2011
4. Marcinowska Z, Kosik-Bogacka D, Łanocha A, et al.: Occurrence De-modex folliculorum and Demodex brevis among inhabitants of north–western Poland. Diagn Lab, 2013