Rak jelita grubego − jak wykryć go w porę?

Rak jelita grubego nie daje oczywistych i specyficznych symptomów. A przecież różne dolegliwości trawienne, zdarzają się niemal każdego dnia. Dlatego łatwo przeoczyć poważną chorobę. Zobacz, kiedy udać się do lekarza i rozważyć wykonanie kolonoskopii. Wczesne wykrycie polipów czy ogniska raka ma kluczowe znaczenie w dalszym leczeniu i rokowaniu.

Rak jelita grubego − częsty i niebezpieczny

Rak jelita grubego to jeden z najczęściej występujących nowotworów na świecie. W krajach rozwiniętych stanowi drugą najczęstszą przyczynę zgonów nowotworowych. Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet, zwykle u osób starszych (po 60 roku życia), ale może pojawić się także znacznie wcześniej (szczególnie u osób z uwarunkowanymi genetycznie zespołami polipowatości). W 90% jest gruczolakorakiem, a jego najczęstszą lokalizacją jest odbytnica i esica.

Sprawdź też, czym jest żywienie dojelitowe.

Rak jelita grubego − objawy

Objawy raka jelita grubego różnią się w zależności od jego lokalizacji. Żeby można było łatwiej to zrozumieć, przypomnę Ci, jak zbudowane jest jelito grube. Rozpoczyna się kątnicą, która poprzez zastawkę krętniczo-kątniczą połączona jest z jelitem cienkim. W tym odcinku jelita znajduje się także wyrostek robaczkowy. Kolejno okrężnica wstępująca (prawa strona brzucha) przechodzi w okrężnicę poprzeczną, okrężnicę zstępującą (lewa strona brzucha), a następnie w esicę i odbytnicę zakończoną odbytem.

Jakie są pierwsze objawy raka jelita grubego? Jeśli rak znajduje się w prawej połowie okrężnicy, objawia się najczęściej utajonym krwawieniem (i tym samym narastającą anemią) i bólami brzucha. Rak lewej połowy okrężnicy i odbytnicy będzie powodował raczej jawne krwawienia i zmianę rytmu wypróżnień (biegunki lub zaparcia). Jeśli natomiast nowotwór umiejscowi się bardzo nisko, w dolnej części odbytnicy, może być wyczuwalny badaniem palcem przez odbyt i w pierwszej kolejności objawiać się ołówkowatymi stolcami (czyli o bardzo wąskiej średnicy), uczuciem parcia na stolec czy zmianą rytmu wypróżnień.

Późniejsze objawy bardziej zaawansowanego już nowotworu obejmują: utratę masy ciała, brak apetytu, osłabienie i anemię. Jeśli widzisz u siebie te objawy, zachowaj czujność i udaj się do lekarza. Ale pamiętaj, że nie muszą one oznaczać raka. Bóle brzucha czy zmiana rytmu wypróżnień mogą być na przykład objawem zespołu jelita drażliwego, a widoczna krew w stolcu może być związana z hemoroidami.

Sprawdź też czopki, maści i kremy na hemoroidy.

Nowotwór jelita grubego − diagnostyka

Jeśli podejrzewasz u siebie nowotwór jelita grubego, najważniejszym badaniem, które umożliwi nie tylko wykrycie guza, ale także pobranie jego wycinków na badanie histopatologiczne, jest kolonoskopia. Polega na wprowadzeniu przez odbyt specjalnego wziernika z kamerką, dzięki któremu lekarz może dokładnie obejrzeć wnętrze Twojego jelita grubego.

Inne przydatne badania to USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, których zadaniem jest wykrycie odległych przerzutów. Ultrasonografia przezodbytnicza pomoże ocenić głębokość naciekania nowotworu i stan okolicznych węzłów chłonnych. W zależności od etapu diagnostycznego, na którym się znajdujesz, lokalizacji nowotworu lub innych czynników lekarz może posiłkować się także badaniem per rectum (palcem przez odbyt), rektoskopią czy sigmoidoskopią (badaniami podobnymi do kolonoskopii ale umożliwiają one ocenę jedynie końcowej części jelita grubego), doodbytniczym wlewem kontrastowym czy oczywiście badaniami laboratoryjnymi lub badaniem na krew utajoną w stolcu.

Sprawdź też, na czym polega profilaktyka nowotworowa.

Rak jelita grubego − leczenie

Leczenie raka jelita grubego różni się w zależności od stopnia jego zaawansowania i jego lokalizacji. Konieczne jest także wykluczenie przerzutów odległych i nacieków niemożliwych do usunięcia na sąsiednie narządy.

Większość chorych kwalifikowana jest do leczenia operacyjnego, gdzie podstawowe znaczenie ma klasyczne (za pomocą laparotomii) lub laparoskopowe usunięcie guza (wraz z fragmentem jelita) i resekcja regionalnych węzłów chłonnych.

W niektórych przypadkach niewielkich guzów w obrębie polipa, możliwe jest endoskopowe, miejscowe usunięcie zmiany. Podczas operacyjnego usunięcia guza jelita grubego, konieczne może okazać się wyłonienie stomii, czyli sztucznego odbytu. Jest to otwór w ścianie brzucha poprzez który, do worka stomijnego, będzie wydostawał się stolec. Może być to rozwiązanie ostateczne lub tylkoczasowe, gdzie po prawidłowym wygojeniu zespolonych ze sobą fragmentów jelita, stomia zostanie zamknięta.

Oprócz chirurgicznego leczenia, u chorych z rakiem jelita grubego stosuje się także leczenie przedoperacyjne lub uzupełniające − chemioterapię, radioterapię lub chemioradioterapię. W przypadku rozsianego nowotworu korzysta się z zaawansowanego leczenia systemowego, a przerzuty w płucach lub wątrobie usuwa się operacyjnie, o ile jest to możliwe.

Rak jelita grubego − profilaktyka?

Niestety, tak jak w przypadku większości chorób, nie ma magicznego sposobu na uchronienie się przed tym nowotworem. Warto jednak podjąć pewne czynności profilaktyczne, jak regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta z ograniczeniem czerwonego mięsa i tłuszczów, a bogata w błonnik, warzywa i owoce czy zmniejszenie spożycia alkoholu i palenia papierosów.

Pamiętaj, że istnieją badania przesiewowe, czyli profilaktyczne, bezpłatne badania przeprowadzane wśród osób, które nie mają objawów danej choroby. Wykonuje się je, żeby wykryć schorzenie we wczesnym stadium i zwiększyć szansę na jego skuteczne leczenie. Pamiętaj, że polipy jelita grubego często nie dają żadnych objawów, a to z nich po latach może rozwinąć się nowotwór. W Polsce do osób w wieku 55 − 64 lat wysyłane są imienne zaproszenia na bezpłatną kolonoskopię, ale program przesiewowy skierowany jest do osób w wieku 50 − 65 lat i nie musisz dostać zaproszenia, żeby móc skorzystać z przesiewowej kolonoskopii.

Zwróć uwagę, że jeśli rak jelita grubego wystąpił u Twoich najbliższych krewnych, chorujesz na nieswoiste zapalenia jelit albo jesteś obciążony genetycznie (np. rodzinna polipowatość gruczolakowata, zespół Lyncha) Twoje ryzyko zachorowania wzrasta i wskazana jest wyjątkowa czujność onkologiczna i częstsze badania według wytyczonych standardów.