Scyntygrafia kości − na czym polega badanie?

Scyntygrafia kości to rodzaj badania obrazowego, który służy zarówno do diagnostyki wielu chorób układu kostnego, jaki i do oceny skuteczności ich terapii. To bezbolesna, bezpieczna i nieinwazyjna metoda badania, która bazuje na ocenie promieniowania, jakie wydostaje się z organizmu dzięki podaniu przed badaniem specjalnego radioznacznika. Jak wygląda badanie scyntygraficzne i jak się do niego przygotować?

Badanie scyntygraficzne − scyntygrafiach to jest

Scyntygrafia, to metoda badania obrazowego, która służy do oceny czynności zarówno pojedynczych narządów, jak i całych układów. Dziedzina medycyny zajmująca się badaniami z użyciem radioizotopów jest medycyna nuklearna. Do najbardziej popularnych rodzajów badań scyntograficznych zalicza się scyntygrafię kości, i narządów takich jak tarczyca, płuca, serce, czy też nerki.

Sprawdź też leki i preparaty wspomagające pracę układu mięśniowo-szkieletowego.

W metodzie tej wykorzystuje się radioaktywne pierwiastki, które emitują promieniowanie gamma. W najczęstszych rodzajach scyntygrafii używane są:

• jod-131
• jod-125
• złoto-198
• złoto-190
• rtęć-207
• hafn-197
• chrom-51
• stront-85
• selen-75

Dzięki podaniu przed badaniem poprzez wenflon emitującego promieniowanie związku, powstaje scyntygram. Scyntygram to obraz, jaki formuje się w wyniku mierzenia przez odpowiedni detektor (głowice wrażliwą na promieniowanie) promieniowania z poddawanego badaniu miejsca. Tak, więc po jakimś czasie od podania znacznika specjalny detektor zaczyna mierzyć emitowane promieniowanie i na podstawie jego natężenia tworzyć obraz badanych struktur. Główna zależność, jaka jest wykorzystywana w opisywanej metodzie to fakt, że natężenie mierzonego promieniowania jest proporcjonalne do ilości izotopu w danym, obserwowanym obszarze.

Sprawdź też, jak leczyć zwapnienie kości.

Badanie kości − scyntygrafia

Scyntygrafia układu kostnego to badanie, które jest w stanie pokazać wiele zmian morfologicznych, jakie zachodzą w układzie kostnym i dokładnie zobrazować, czy metabolizm tkanki kostnej jest prawidłowy.

Badanie scyntygraficzne pokazuje również ogólną kondycję kości. Poprzez badanie scyntygraficzne można również sprawdzać skuteczność terapii różnego rodzaju chorób układu kostnego i obserwować czy stan kośćca się poprawia.

Scyntygrafia kości − rodzaje

Istnieją 2 rodzaje scyntygrafii układu kostnego: scyntygrafia statyczna i dynamiczna. Różnią się one nieco samym przebiegiem badania.

Scyntygrafia dynamiczna składa się z 3 etapów oceny, które nazywane są naczyniowym, miąższowym i stawowym. Po około 10 minutach od podania znacznika przeprowadza się pierwsze 2 etapy obserwacji. W tym czasie ogląda się obszary, co, do których istnieje podejrzenie urazów, zmian czy przebiegu stanu zapalnego. Następnie po około 3 godzinach przeprowadza się obserwacje całego ciała.

W scyntygrafii statycznej dokonuje się obserwacji całego ciała po około godzinie od podania izotopu i pomija się etap naczyniowy i miąższowy.

Sprawdź też, jak wzmocnić kości.

Scyntygrafia kości − jak wygląda badanie?

Badanie scyntygraficzne nie wymaga od badanego wcześniejszego przygotowania. Scyntygrafia kości to badanie, na które nie trzeba przychodzić będąc na czczo. To, o czym warto natomiast pamiętać, to to, żeby przed badaniem ściągnąć z siebie wszystkie metalowe przedmioty i ubrać się komfortowo i wygodnie. Przed badaniem nie ma konieczności rozbierania się, jednak zdejmij wszystkie metalowe przedmioty, takie jak kolczyki, wisiorki, bransoletki, paski z metalową sprzączką, czy zegarki.

Wygodny ubiór jest o tyle istotny, że badanie może trwać nawet parę godzin, a w trakcie jego przebiegu trzeba pozostać nieruchomo pozycji leżącej. Komfortowy ubiór pozwoli zarówno uniknąć poprawiania się w trakcie badania i wyeliminować takie elementy stroju jak suwaki, guziki czy fiszbiny (mogłyby one zakłócić obraz powstający w badaniu). Dodatkowo, jeśli ma być badany rejon kości krzyżowej, warto również pamiętać, żeby przed badaniem oddać mocz. Pozwoli to na uzyskanie lepszego obrazu w trakcie badania.

Zwykle jeszcze przed samym przeprowadzeniem badania lekarz zbiera informację na temat przyjmowanych przez pacjenta leków. Bezwzględnie poinformuj też lekarza o ciąży lub że jesteś w czasie karmienia piersią. W tych stanach wykonywanie badania jest przeciwwskazane.

Samo badanie jest poprzedzone zakładaniem wenflonu przez który, dożylnie podawany jest znakowany izotop. Zwykle znacznik podaje się około 30 − 60 minut przed rozpoczęciem samego badania.

Sprawdź też tabletki i preparaty z minerałami.

Podczas badania chory pozostaje w pozycji lezącej. Ważne jest, żeby podczas całego badania badany pozostał nieruchomy. Pomoże to uzyskać jak najdokładniejsze wyniki i wpłynie, na jakość ocenianego przez lekarzy obrazu. Nad obserwowanym rejonem ciała przemieszcza się specjalna głowica, która jest połączona z oprogramowaniem komputerowym oraz monitorem. Głowica ta ma zdolność odczytywania promieniowania gamma, jakie emituje podany wcześniej izotop. Dane zgromadzone przez głowicę są poddawane odpowiedniej analizie i prezentowane na ekranie monitora (w postaci obrazu – scyntygramu). Emitowane promieniowanie przekazuje informacje o dokładnym rozmieszczeniu izotopu w danym rejonie i często też o wielkości przepływu krwi i stanie naczyń krwionośnych.

Po zakończonym badaniu, osoba badana otrzymuje wynik, który może być zapisany na płycie CD lub w formie papierowej. W dniu, w którym było przeprowadzane badanie warto zwiększyć ilość wypijanych płynów, żeby przyspieszyć wydalanie izotopu z organizmu. Najlepiej pić wodę mineralną lub herbatę. Innym zaleceniem po wykonaniu badania jest unikanie przez okres 24 godzin kontaktu z małymi dziećmi i kobietami w ciąży. Wynika to z promieniowania, jakie emituje podany izotop, które jeszcze przez kilka godzin może być emitowane z ciała osoby badanej.  Jest ono niewielkie, a izotop jest stopniowo wydalany z organizmu, ale te grupy są bardziej wrażliwe i narażone na niekorzystne skutki promieniowania, dlatego przez okres doby należy ograniczyć z nimi kontakt.

Sprawdź też, czym jest dysplazja włóknista kości.

Badanie jest nieinwazyjne (za wyjątkiem samego podawania do żył izotopu), bezpieczne i bezbolesne. Obraz powstaje dzięki zdolności wiązania się radioznaczników z innymi związkami chemicznymi w organizmie. Potem odpowiednio rozmieszczony znacznik emituje promieniowanie gamma, które odczytuje detektor (głowica).  Dawka promieniowania pochłaniana w trakcie wykonywania badania nie jest niebezpieczna dla zdrowia. W niektórych przypadkach po badaniu występują samoistnie przemijające zmiany skórne, nudności, mrowienia skóry, czy też bóle głowy. Innym objawem niepożądanym po wykonanym badaniu, które może wystąpić, jest odczucie metalicznego posmaku w ustach. Promieniotwórcze znaczniki są szybko metabolizowane i usuwane z organizmu.

W zależności od tego, jaki obszar poddawany jest dokładnym obserwacjom, długość badania trwa w granicach od kilkudziesięciu minut nawet do paru godzin.

Badanie scyntygraficzne kości − zastosowanie

Scyntygrafia kości to powszechnie używana metoda w diagnostyce różnych chorób. O konieczności wykonania badania decyduje lekarz prowadzący i to on kieruje na nie chorego. Badanie jest często wykonywane przy podejrzeniu chorób nowotworowych lub podejrzeniu ich przerzutów z innych narządów do układu kostnego.

Jeśli mowa konkretnie o badaniu scyntygraficznym kości to jest ono wykorzystywane między innymi w diagnostyce schorzeń takich jak:

• nowotwory kości i przerzutów nowotworowych do kości
• ostre i przewlekłe stany zapalne układu kostnego
• stany zapalne stawów (niezależnie od ich przyczyny)
• bóle kostne u osób po operacji założenia protez stawowych
• przewlekłe bóle kości
• martwica kości
• zmiany w układzie kostnym po różnego rodzaju urazach
• ocena gojenia się kości po przeszczepie

Sprawdź też, co może oznaczać ból kości ogonowej.

Badanie scyntygraficzne kości może służyć również ocenie skuteczności leczenia i postępów terapii schorzeń i urazów układu kostnego. Często też jest zalecane w przypadku niejasnych wyników klasycznych badań radiologicznych, żeby uzyskać lepszy i pełniejszy obraz kośćca. Ze względu na bezpieczeństwo stosowania metoda ta bywa również używana do oceny stanu układu kostnego u dzieci. W tych przypadkach badanym często podaje się preparaty uspokajające, aby pozostali w bezruchu na czas trwania badania.

Scyntygrafia kości − przeciwwskazania do badania

Bezwzględnym przeciwskazaniem do wykonania badania jest ciąża i okres karmienia piersią. Ponadto badanie to jest również przeciwwskazane u osób uczulonych na preparaty z radioaktywnymi znacznikami. Zwykle nie zaleca się też przeprowadzania badania w 2.  połowie cyklu miesięcznego. Ponadto, jeśli osoba badana jest jedynym opiekunem małego dziecka, warto wcześniej zapewnić mu opiekę, na co najmniej 24 h tak, żeby badany nie miał kontaktu z dzieckiem. Pomoże to zapobiec działaniu promieniowania, jakie emituje osoba badana na dziecko.

Źródła:

1. S.Sevcenco , B.Grubmüller , Ch.Sonneck-Koenne  , Y. Ahmadi , P.Knoll , A. Floth , W. Pokieser, Sh.Zandieh, H.Ch. Klingler  , Sh. Shariat , S. Mirzaei , Bone Scintigraphy in Staging of Newly Diagnosed Prostate Cancer in Regard of Different Risk Groups
2. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika
3. P. Van den Wyngaert, K. Strobel, W. U. Kampen, T. Kuwert , W. van der Bruggen , H. K. Mohan , G. Gnanasegaran , R. Delgado-Bolton , W. A. Weber , M. Beheshti, W. Langsteger , F. Giammarile , F. M. Mottaghy , F. Paycha , EANM Bone & Joint Committee and the Oncology Committee , The EANM practice guidelines for bone scintigraphy