Ból kości ogonowej - co może oznaczać? Przyczyny

Ból kości ogonowej jest bardzo ogólnym i nieswoistym objawem. Może pojawiać się w różnych sytuacjach, na skutek dłuższego przebywania w pozycji siedzącej lub przy wstawaniu i siadaniu, narastać stopniowo lub dawać o sobie znać nagle. Często doskwiera ciężarnym i osobom starszym. Co dokładnie może oznaczać boląca kość ogonowa?

Kość ogonowa usytuowana jest w końcowym odcinku kręgosłupa. Nazywana jest zarówno kością ogonową (ze względu na to, że u innych ssaków w tym miejscu wykształca się ogon), jak i guziczną. U człowieka, na etapie życia płodowego proces wykształcania się ogona jest hamowany i rodzimy się z kręgosłupem zakończonym kością ogonową.

W skład kości guzicznej wchodzi od 3 − 5 połączonych ze sobą trwale kręgów. Kręg usytułowany najwyżej posiada zarówno trzon, jak i wyrostki stawowe, które łączą kość ogonową z kością krzyżową. Pozostałe kręgi są zbudowane tak naprawdę tylko z trzonów. Do kości tej przyczepiane są więzadła, mięśnie i ścięgna.

Struktura ta może być osłabiona w związku z upływem czasu, niezdrowym trybem życia czy też w wyniku urazów lub różnych chorób. Do potencjalnych przyczyn, które mogą wywołać ból kości ogonowej zalicza się: osłabioną przyczepność mięśni, różnego rodzaju urazy, zmiany zwyrodnieniowe, powikłania innych chorób podstawowych, czy też siedzący tryb życia i zbyt dużą masę ciała.

Sprawdź też, o czym może świadczyć ból nóg.

Ból w kości ogonowej − przyczyny

Problemy i uszkodzenia kości guzicznej mogą dawać objawy bólowe zarówno samej kości, a więc bardziej punktowe lub też promieniować na plecy, uda czy pośladki. Często też występuje ból rozlany w okolicy kości ogonowej. Dodatkowo dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowej mogą towarzyszyć innym objawom, co ułatwia postawienie prawidłowej diagnozy. Tak, więc sam rodzaj bólu i objawów jest związany z ich bezpośrednią przyczyną.

Ból kości ogonowej − urazy 

Jeśli chodzi o urazy w obrębie kości guzicznej to im poważniejszy uraz tym mocniejszy i dłużej utrzymujący się ból. Tak, więc w zależności, czy masz do czynienia ze stłuczeniem, pęknięciem, czy złamaniem kości ogonowej, dyskomfort będzie mocniejszy i będzie trwał dłużej.

Grupami najbardziej narażonymi na kontuzje kości ogonowej są osoby chorujące na osteoporozę i zawodowi kolarze. W pierwszym przypadku wiąże się to z osłabieniem tkanki kostnej i zmniejszeniem jej odporności mechanicznej na urazy. W drugim przypadku wynika to z faktu, że kolarstwo to dyscyplina, w której odcinek krzyżowy kręgosłupa jest najbardziej obciążony. Jeśli ból po kontuzji związanej z urazem kości guzicznej utrzymuje się kilka dni i nie słabnie, warto skonsultować się z lekarzem i sprawdzić, czy nie doszło do złamania. W efekcie takiego urazu może pojawiać się nie tylko ból przy wstawaniu i siadaniu, ale również ból okolic odbytu i kości ogonowej, który będzie się nasilał podczas wypróżniania. W zależności od stopnia kontuzji i przebiegu ewentualnego złamania, w niektórych przypadkach może zachodzić potrzeba interwencji chirurga, żeby usunąć odłamki uszkodzonej kości.  

Sprawdź też maści i żele na stłuczenia, siniaki, kontuzje.

Wszystko zależy od tego, jak dokładnie została uszkodzona kość. W większości sytuacji kość zrasta się samoczynnie, bez dodatkowych ingerencji, a pacjent na czas rekonwalescencji przyjmuje środki przeciwbólowe. Dodatkowo zaleca się unikanie dłuższego przebywania w pozycji siedzącej, czy też stosowanie poduszek, żeby złagodzić kontakt kości ogonowej z podłożem. Dodatkowo, żeby przyspieszyć powrót do zdrowia po różnego rodzaju kontuzjach i uszkodzeniach, można skorzystać z profesjonalnej pomocy fizjoterapeuty i zabiegów z użyciem pola magnetycznego, czy też ultradźwięków.

Ból kości ogonowej − ciąża i poród

Stanem, w którym również może pojawić się ból kości ogonowej jest ciąża. Wraz z wzrostem dziecka i powiększaniem się macicy, może dochodzić do ucisku na kręgosłup, a w efekcie bóli okolicy ogonowej. Na te dolegliwości szczególnie narażone są kobiety, które przed ciążą przeszły urazy kości ogonowej. W tym przypadku dolegliwości ustępują samoistnie po porodzie, a w trakcie trwania ciąży można łagodzić je przeprowadzając delikatny masaż lub robiąc ciepłe okłady.

Boląca kość ogonowa zaczyna doskwierać kobiecie po porodzie. Zwykle wiąże się to z silnym parciem podczas porodu naturalnego, czy też komplikacjami podczas przyjścia dziecka na świat. Jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas po porodzie wymaga szczegółowej diagnostyki.

Ból kości ogonowej − tryb życia

Kolejną przyczyną pojawienia się bólu kości ogonowej może być siedzący tryb życia. Jeśli zarówno w czasie pracy, jak i czasie wypoczynku przebywasz głównie w pozycji siedzącej może to powodować dyskomfort w okolicy ogonowej. Dlatego też, jeśli w ciągu doby spędzasz dużo godzin w pozycji siedzącej, dobrze, aby czas wolny spędzać bardziej aktywnie. Pozwoli to zarówno zadbać o kondycję i poprawi wydolność organizmu i odciążyć dolne partie kręgosłupa. Tryb siedzący sprzyja ogólnie dolegliwościom bólowym ze strony kręgosłupa. Dodatkowo w pozycji siedzącej kość ogonowa przez dłuższy czas jest obciążana ciężarem ciała i znajduje się w jednej pozycji. Dlatego też warto przeplatać pracę siedzącą chociażby krótkimi spacerami, czy ćwiczeniami rozciągającymi.

Sprawdź też okłady chłodzące i rozgrzewające.

Ból kości ogonowej − hemoroidy

Jeszcze inną przyczyną bólu okolicy ogonowej mogą być powikłania zapalne lub zakrzepowe związane z występowaniem hemoroidów. W tym przypadku najpierw odczuwalne są typowe objawy samych żylaków odbytu, takie jak świąd, ból i krwawienie z okolic odbytu. Same dolegliwości wynikają z tworzenia się żylaków odbytu, które mogą być zlokalizowane zarówno w częściach zewnętrznych jak i wewnętrznych zwieracza. Nasilenie objawów występuje przeważnie latem lub w momencie występowania zaparć lub po nadmiernym wysiłku fizycznym (zwykle związanym z podnoszeniem dużych ciężarów). Dodatkowo często występujące i przedłużające się zaparcia mogą same w sobie też skutkować pojawieniem się bólu w okolicy ogonowej (bez współistniejących hemoroidów i ich powikłań).

Ból kości ogonowej − schorzenia kręgosłupa

Ból kości ogonowej może powodować też nerwoból splotu krzyżowego. Wiąże się to bezpośrednio z neuralgią zachodzącą w splocie nerwowym krzyżowym lub guzicznym. Charakterystyczne dla tego rodzaju bólu jest to, że występuje napadowo. Jest zwykle silny i rwący, a pomiędzy napadami chory nie odczuwa dolegliwości bólowych w tym rejonie, lub są one bardzo łagodne.

Ból okolicy ogonowej może też pojawić się w efekcie przeciążenia mięśni (najczęściej mięśnia gruszkowatego, czy też guzicznego). Stać się tak może po długim i intensywnym wysiłku fizycznym obciążającym te partie mięśniowe oraz przy pracy fizycznej związanej z podnoszeniem ciężarów.

Ból w okolicy odbytu i kości ogonowej może być spowodowany wystąpieniem torbieli pilonidalnej. Jest to torbiel włosowa tworząca się na kości ogonowej. W wyniku nadkażenia mieszka włosowego dochodzi do powstania stanu zapalnego i powiększenia się samego mieszka. Najczęściej torbiele tego typu powstają w postaci guzków lub ropni w okolicy krzyżowo guzicznej. Problem ten dotyka najczęściej młodych mężczyzn (przed 25. rokiem życia), którzy prowadzą siedzący tryb życia.

Sprawdź też leki i preparaty wspomagające układ mięśniowo-szkieletowy.

Ból kości ogonowej może pojawić się też w efekcie schorzeń kręgosłupa, takich jak dyskopatie czy choroba zwyrodnieniowa i w przebiegu rwy kulszowej. Jeśli ból okolicy ogonowej łączy się z dysfunkcją zwieraczy pęcherza i odbytu oraz bólem pośladków w podczas przebywania w pozycji siedzącej, może wynikać on z torbieli Tralova. Są to zbiorniki wypełnione płynem mózgowo rdzeniowym, które powstają najczęściej wzdłuż nerwów niższych partii kręgosłupa i mogą na nie uciskać.

Ból kości ogonowej − nowotwór kości

Inną przyczyną, jaka może wywołać ból kości guzicznej jest nowotwór kości. Bólem objawia się między innymi rosnący guz olbrzymiokomórkowy kości ogonowej. W tym przypadku dodatkowym objawem są najczęściej współtowarzyszące problemy z oddawaniem moczu. Jest to stosunkowo rzadki nowotwór. Innymi rodzajami nowotworów kości, które mogą powodować dolegliwości bólowe w okolicy ogonowej są: mięsak Ewinga, czy też struniak.

Ból kości ogonowej − profilaktyka

To, co na pewno można i warto zrobić, żeby uchronić się przed bólami kości ogonowej wynikającymi z jej przeciążenia, to prowadzić aktywny tryb życia i dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała. Częstsze zmienianie pozycji w ciągu dnia i wzmacnianie tkanki mięśniowej skutkuje zarówno zredukowaniem czasu, w której kość ogonowa jest bezpośrednio obciążona. Dodatkowo wzmocnione mięśnie pomogą odciążyć kręgosłup i wspomogą w zachowaniu prawidłowej postawy. Regularna aktywność fizyczna uchroni również przed nadmiernym wzrostem masy ciała. Jeśli w danym okresie czasu nie masz możliwości skrócić ilości czasu, jaki spędzasz pracując w pozycji siedzącej, zwróć uwagę, żeby robić sobie regularne przerwy, podczas których wstajesz czy chodzisz.

Sprawdź też ćwiczenia dla osób siedzących za biurkiem.

Ból kości ogonowej − co dalej?

Ból okolicy ogonowej pojawiający się po upadku, któremu nie towarzyszy złamanie wymagające interwencji chirurgicznej zwykle przechodzi samoistnie. Jeśli dolegliwości przedłużają się lub towarzyszom im inne objawy należy zgłosić się do lekarza i dokładniej przyjrzeć się przyczynie problemu. Podobnie, jeśli pomimo zmiany nawyków i zredukowania czasu w ciągu dnia spędzanego na siedzeniu ból kości ogonowej nie maleje warto podjąć kroki w celu jego dokładnej diagnozy.

Źródła:

1. Marciniak W., Szulc A.: Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003
2. Canale T.S., Beaty J.H.: Campbell’s operative orthopaedics. Wyd. 11. Mosby Elsevier, 2008
3. Balwierz W., Moryl-Bujakowska A., Garus K. (red.): Wczesna diagnostyka chorób nowotworowych u dzieci. Materiały edukacyjne i rekomendacje dla lekarzy i pielęgniarek podstawowej opieki zdrowotnej. Termedia, Poznań 2015
4. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika