Wodobrzusze − leczenie przez nakłucie jamy brzusznej

W niektórych chorobach może dojść do gromadzenia się nadmiernej ilości płynu w jamie otrzewnej. Objaw ten to wodobrzusze. Leczenie opiera się na terapii choroby, która doprowadziła do wodobrzusza i łagodzeniu. Pomocna może okazać się dieta niskosodowa, stosowanie moczopędnych leków. Czasem może okazać się konieczne ściąganie wody z brzucha, czyli nakłucie jamy otrzewnej, żeby upuścić część płynu.

Wodobrzusze − co to jest?

Ściany Twojego brzucha wyścielone są od wewnątrz otrzewną − jest to błona surowicza, która tworzy coś w rodzaju worka. Otrzewna ścienna wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy, natomiast otrzewna trzewna pokrywa narządy położone w tych jamach. Pomiędzy otrzewną trzewną i ścienną znajduje się jama otrzewnej, w której prawidłowo występuje niewielka ilość płynu (około 150 ml). Dzięki niemu blaszki otrzewnej mogą się swobodnie ślizgać względem siebie, a narządy jamy brzusznej mają odpowiednią amortyzację. W niektórych chorobach może dojść do gromadzenia się większej ilości płynu w jamie otrzewnej − to właśnie jest wodobrzusze. Leczenie polega na terapii choroby, która doprowadziła do tego stanu, ale czasami konieczne może okazać się nakłucie jamy brzusznej.

Sprawdź też, z czego mogą wynikać nudności i wymioty.

Wodobrzusze − przyczyny

Do wodobrzusza może doprowadzić wiele chorób.

Najczęstsze przyczyny wodobrzusza to:

• marskość wątroby, która prowadzi do nadciśnienia wrotnego (czyli nadmiernego wzrostu ciśnienia w żyłach, które odprowadzają krew z narządów brzucha)
• nowotwory
• niewydolność serca

Rzadsze przyczyny wody w brzuchu to np.: choroby trzustki, infekcje, zespół nerczycowy,  toczeń rumieniowaty układowy, niedożywienie białkowe, gruźlica czy uszkodzony przewód limfatyczny. Także u chorych leczonych hemodializami może  pojawić się wodobrzusze, ale niejasny jest bezpośredni mechanizm jego powstania.

Zobacz, jakie objawy może dawać marskość wątroby w artykule: Marskość wątroby – jak rozpoznać rozwój nieodwracalnej choroby?

Wodobrzusze − objawy

Wodobrzusze objawia się stopniowym powiększaniem się obwodu brzucha i wzrostem masy ciała. Możesz odczuwać wtedy dyskomfort w jamie brzusznej, pobolewanie, a czasem nudności czy duszności. Reszta objawów uzależniona jest od choroby, która doprowadziła do wodobrzusza.

Wodobrzusze − leczenie

Leczenie wodobrzusza można podzielić na leczenie przyczynowe (czyli terapię choroby odpowiedzialnej za jego powstanie) i leczenie objawowe (czyli łagodzenie objawów).

Leczenie przyczynowe jest najważniejsze! Kiedy leczy się podstawową chorobę masz szansę dotrzeć do źródła wodobrzusza. W przypadku marskości wątroby, wodobrzusze może być jednym z najwcześniejszych i najczęstszych powikłań choroby. Jego przyczyną jest wtedy nie tylko wspomniane wyżej nadciśnienie wrotne, ale także hipoalbuminemia (niski poziom białek albumin we krwi) i gromadzenie sodu i wody w organizmie.

Jeśli nadmierna ilość płynu w jamie otrzewnej stwierdzana jest tylko za pomocą USG, masz do czynienia z wodobrzuszem łagodnym (1. stopień).  Gdy objętość płynu przekroczy 500 ml, jego nadmiar da się zwykle stwierdzić już w badaniu fizykalnym (objaw chełbotania) − jest to 2. Stopień, czyli umiarkowane wodobrzusze.

Sprawdź też, co może oznaczać bulgotanie w brzuchu.

Leczenie objawowe w przypadku 1. i 2. stopnia zaczyna się od zmniejszenia ilości sodu w diecie. Jeśli to nie przyniesie efektów, następnym krokiem jest włączenie diuretyków, czyli leków moczopędnych (np. spironolaktonu i furosemidu) i stopniowe zwiększanie ich dawek. Zaawansowane wodobrzusze (3. stopień) charakteryzuje wyraźne napięcie powłok brzusznych, wygładzenie pępka lub przepuklina pępkowa, a czasem uczucie duszności. W tej sytuacji konieczne może być lecznicze nakłucie jamy brzucha. W przypadku opornego na leczenie lub nawracającego wodobrzusza w przebiegu marskości wątroby, jedynym rozwiązaniem może okazać się przeszczepienie wątroby lub inne zabiegi operacyjne, takie jak zespolenie wrotno-układowe czy otrzewnowo-żylne.

Analogicznie do marskości wątroby, wodobrzusze spowodowane innymi schorzeniami, również leczy się przyczynowo (leczenie choroby nowotworowej, niewydolności serca, infekcji itd.), a leczenie objawowe wygląda podobnie − lekarz może zalecić leki moczopędne, ograniczenie spożycia soli i płynów, czasami potrzebne może być uzupełnienie albumin, a w nasilonym wodobrzuszu − nakłucie jamy otrzewnej.

„Ściąganie wody z brzucha”?

To potoczne określenie może Cię w pierwszej chwili zaniepokoić. Na czym polega i jak wygląda paracenteza jamy brzusznej? Zabieg jest stosunkowo bezpieczny i można powtarzać go dość często, jeśli jest taka potrzeba. Przed nakłuciem, lekarz podłączy Ci kroplówkę i ułoży Cię w pozycji półleżącej. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Miejsce nakłucie znajduje się zazwyczaj 2 − 3 cm poniżej pępka. Po zabiegu i założeniu opatrunku, uzupełnia się jeszcze poziom albumin. Lekarz może zlecić nakłucie jamy brzucha nie tylko, żeby odciągnąć wodę, ale także, żeby pobrać płyn do diagnostyki.