Wymioty i nudności – przyczyny, objawy i leczenie

Zatrucie pokarmowe, choroba lokomocyjna, skutek niepożądanego działania leków to jedne z najczęstszych przyczyn nudności i wymiotów. Jednak podobne symptomy mogą towarzyszyć dużo groźniejszym schorzeniom – chorobie nowotworowej czy ostremu zapaleniu trzustki, dlatego absolutnie nie należy ich bagatelizować. Dowiedz się, jakie objawy powinny wzbudzić szczególną czujność.

Nudności i wymioty – przyczyny

Wymioty i nudności są objawami wielu chorób, nie tylko problemów ze strony przewodu pokarmowego. Nierzadko stanowią jeden z pierwszych symptomów zatruć, zaburzeń metabolicznych lub stanowią skutek niepożądanego działania niektórych leków. Zazwyczaj nudności, czyli subiektywna, niebolesna i nieprzyjemna potrzeba zwymiotowania, poprzedzają proces gwałtownego wyrzucenia treści żołądkowej przez usta na skutek silnych skurczy mięśni brzucha i klatki piersiowej. Jednak nie zawsze musi tak być – nudności i wymioty mogą również występować niezależnie od siebie. Nierzadkie są sytuacje, kiedy pacjenci zgłaszają jedynie te pierwsze. Dużo rzadziej wymioty występują bez poprzedzających ich nudności.

Co może być przyczyną nudności i wymiotów? Aby dokładnie zrozumieć, jakie czynniki mogą wywołać nudności i wymioty, warto prześledzić proces ich powstawania. Ośrodek wymiotny u człowieka jest zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym. Może on zostać pobudzony przez drażnienie:

• Tylnej ściany gardła (tzw. odruch wymiotny),
• Receptorów narządów jamy brzusznej i otrzewnej – w przypadku chorób przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki, dróg moczowych oraz w zatruciu pokarmowym i zapaleniu otrzewnej,
• Ucha wewnętrznego, a dokładnie odpowiedzialnego za kontrolę równowagi błędnika – właśnie dlatego niektóre osoby mogą skarżyć się na nudności i wymioty podczas jazdy środkami lokomocji,
• Receptorów serca, płuc oraz opłucnej – nudności i wymioty, choć są dość niecharakterystyczne, mogą stanowić jeden z objawów zawału serca, czy też zapalenia płuc,
• Różnorodnych ośrodków zlokalizowanych w naszym mózgu – pobudzenie węchomózgowia przez brzydkie zapachy, ośrodków asocjacyjnych kory mózgowej przez nieprzyjemne widoki, czy też strefy chemoreceptorów na dnie komory IV przez substancje toksyczne w przebiegu zatrucia alkoholem, zatrucia grzybami, czy też kwasicy ketonowej lub mocznicy.

Wymioty i nudności - przyczyny związane z zażywaniem leków

Nierzadko nudności i wymioty są skutkiem ubocznym działania leków, zwłaszcza tych stosowanych podczas znieczulenia do operacji lub chemioterapii. Kolejną niezwykle poważną przyczyną tych objawów są guzy mózgu. W ich przebiegu nudności i wymioty pojawiają się rano, towarzyszą im bóle głowy, a nierzadko również drgawki.

Sprawdź popularne kategorie

Nudności i wymioty – objawy towarzyszące

Bardzo rzadko nudności i wymioty są objawem izolowanym. Zazwyczaj towarzyszą im inne symptomy wynikające z pobudzenia układu przywspółczulnego na drodze odruchu z nerwu błędnego – zimne poty, wzmożone wydzielanie śliny, zblednięcie, spadek ciśnienie krwi i akacji serca. Z pewnością każdy z nas, kto choć raz przeżył zatrucie pokarmowe, potrafi sobie wyobrazić podobną konstelację objawów. Jednak w zależności od genezy nudności i wymiotów, ich czas trwania, a także objawy towarzyszące mogą być zróżnicowane:

Poranne wymioty mogą być jednym z pierwszych objawów ciąży. Do ich patologicznych przyczyn należą: mocznica, poalkoholowe zapalenie żołądka oraz guzy ośrodkowego układu nerwowego. Z kolei pojawienie się wymiotów i nudności po jedzeniu może sugerować zwężenie odźwiernika przez nowotwór lub powikłanie choroby wrzodowej żołądka. Do niepokojących objawów towarzyszących wymiotom należą:

• Żółtaczka – pojawia się w przebiegu chorób wątroby i dróg żółciowych np. kamicy żółciowej,
• Dysfagia – czyli utrudnione połykanie, które sugeruje chorobę przełyku (nowotwór, achalazję, uchyłki, chorobę refluksową),
• Niezamierzone zmniejszenie masy ciała – jest objawem choroby nowotworowej, a także przewlekłych chorób organicznych przewodu pokarmowego, takich jak celiakia,
• Wymioty krwią lub treścią fusowatą – krwotok z wrzodu żołądka i dwunastnicy lub żylaków przełyku, gastropatia krwotoczna, nowotwór przełyku i żołądka,
• Ból brzucha z towarzyszącą gorączką i biegunką sugerują zatrucie pokarmowe.

Nudności i wymioty – leczenie

Nudności i wymioty są nie tylko niezwykle nieprzyjemne, ale również mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Główne powikłanie wymiotów to utrata wody i elektrolitów, co może doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego, a także groźnych dla życia zaburzeń pracy serca i objawów neurologicznych. Zachłystowe zapalenie płuc to rzadsza, ale również niezwykle niebezpieczna ich konsekwencja. W szczególny sposób na jego rozwój są narażone osoby starsze i unieruchomione w łóżku. 

Co na nudności i wymioty najlepiej zastosować?

Dalsze leczenie nudności i wymiotów zależy od ich przyczyny. Leki przeciwwymiotne z jednej strony działają bezpośrednio na przewód pokarmowy, hamując jego skurcze i przyspieszają pasaż jelitowy, a z drugiej wpływają na ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym i strefę chemoreceptorów na dnie komory IV. Znajdują one zastosowanie w łagodzeniu nudności i wymiotów wywołanych działaniem niepożądanym leków znieczulających oraz chemioterapii. Z kolei leki na chorobę lokomocyjną niwelują lub w znacznym stopniu zmniejszają nasilenie jej objawów. Osoby cierpiące na chorobę lokomocyjną mogą je zażywać doraźnie przed podróżą. W przypadku zatrucia pokarmowego odpowiednio dobrany probiotyk dla dorosłych może złagodzić objawy i skrócić czas trwania choroby.

Domowe sposoby na nudności i wymioty

Jeśli objawy towarzyszące nudnościom i wymiotom sugerują zatrucie pokarmowe, a jednocześnie nie budzą podejrzenia innego schorzenia wymagającego natychmiastowej pomocy lekarskiej, w pierwszym kroku warto wesprzeć się domowymi metodami. Ich głównym celem jest zadbanie o odpowiednie nawodnienie, tak żeby zapobiec odwodnieniu. Kolejną bardzo ważną kwestią pozostaje dieta.

Sposoby na nudności i wymioty - podsumowanie

Nudności i wymioty to objaw wielu schorzeń. Choć najczęściej nie są one groźne dla życia, niekiedy mogą stanowić jeden z symptomów niezwykle poważnej choroby, takiej jak nowotwór. Z tego powodu nie wolno ich bagatelizować, zwłaszcza jeśli nie ustępują po upływie 1 lub 2 dni i nie są związane z błędem dietetycznym.

Źródła:

1. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
2. Albrecht, Wymioty u dorosłych i dzieci: diagnostyka i leczenie,https://pulsmedycyny.pl/wymioty-u-doroslych-i-dzieci-diagnostyka-i-leczenie-880630, [dostęp 31.07.2022 r.]
3. M. Kukla, Pierwsze kroki diagnostyczne i terapeutyczne przy wymiotach, https://podyplomie.pl/medycyna/32100,pierwsze-kroki-diagnostyczne-i-terapeutyczne-przy-wymiotach, [dostęp 21.07.2022 r.]