Balizm: choroba tańczących rąk i nóg

Balizm to rzadkie zaburzenie neurologiczne z grupy ruchów mimowolnych. Ruchy balistyczne są gwałtowne, bezcelowe i zwykle obejmują jedną połowę ciała. Przyczyną jest uszkodzenie układu pozapiramidowego, najczęściej jądra niskowzgórzowego. Jakie choroby mogą do tego prowadzić i jak leczyć balizm?

Balizm − co to takiego?

Balizm jest jednym z rodzajów ruchów mimowolnych. Występuje rzadko i cechuje się zamaszystym, obszernym i gwałtownym wyrzutem kończyn, głównie ich proksymalnych części. Takie ruchy są szybkie, nasilone, nierytmiczne, bezcelowe i charakteryzują się dużą amplitudą. Mogą nasilać się pod wpływem emocji i przy zwiększeniu aktywności, a ustępować lub zmniejszać się w czasie snu.

Balizm najczęściej dotyczy jednej połowy ciała − nazywany jest wówczas hemibalizmem. Gdy ruchy balistyczne obejmują tylko jedną kończynę − określa się je monobalizmem, obydwie kończyny górne − bibalizmem, a obydwie kończyny dolne − parabalizmem. Takie sytuacje występują jednak znacznie rzadziej.

Hemibalizm uważa się za typowy objaw uszkodzenia jądra niskowzgórzowego Luysa (po przeciwnej stronie niż strona ciała objęta ruchami balistycznymi), ale może pojawić się również u pacjentów z uszkodzeniami innych jąder podkorowych w mózgu.

Balizm – objawy

Farmaceutka Kinga Zawiłowicz pisze:

„Na pewno poczułeś kiedyś nagły skurcz, nad którym nie miałeś kontroli np. drżenie powiek, rąk lub nóg, mrowienie oraz bolesny dygot mięśni w nocy. Objawy te jednak są epizodyczne oraz szybko znikają. Niekiedy spazmy pojawiają się z dużym nasileniem oraz występują bardzo często, co może świadczyć o problemach w obrębie Twojego układu nerwowego. Mimowolne skurcze mięśni mogą powodować szybkie, niekontrolowane poruszenie ciałem, które zdarza się zarówno w czasie spoczynku, jak i w trakcie snu. Czujesz się przez to niewyspany, zmęczony, a także odczuwasz obniżony nastrój. 

Tego typu dynamiczne, niepowtarzalne, gwałtowne ruchy kończyn górnych i dolnych, nad którymi nie jesteś w stanie zapanować, pojawiają się u pacjentów cierpiących na rzadką chorobę zwaną balizmem. Z reguły objawy te uwidaczniają się z jednej strony ciała, po przeciwnej stronie od uszkodzenia jądra niskowzgórzowego, czyli jest to tak zwany hemibalizm. Szybkie, zamaszyste ruchy pojawiają się także w spoczynku.

Czasami możesz zaobserwować u chorych siniaki, zadrapania oraz inne uszkodzenia ciała spowodowane uderzeniem o otaczające przedmioty lub przewróceniem się w czasie utraty stabilizacji ciała. Gdy pacjent jest wypoczęty i wyspany, objawy te zdarzają się znacznie rzadziej lub są mniej nasilone, a w czasie snu mimowolne ruchy nie występują w ogóle. Ruchy balistyczne pojawiają się najczęściej po 60 roku życia”. Przeczytaj także: Dyskinezy − skąd biorą się drżenia, tiki czy dystonia?.

Balizm – przyczyny 

Farmaceutka Kinga Zawiłowicz kontynuuje:

„Balizm spowodowany jest uszkodzeniem układu pozapiramidowego, wnikliwie mówiąc jąder podkorowych mózgu. Układ ten odpowiedzialny jest za prawidłowe funkcjonowanie mięśni. Wpływa na precyzję oraz siłę wykonywania ruchów, napięcia mięśni oraz pionizacji ciała. W wyniku zaburzeń jądra podkorowego dochodzi do dolegliwości związanych z pracą mięśni i ruchu Twojego ciała. 

Defekt układu pozapiramidowego może być wynikiem wielu chorób. Najczęstszą przyczyną jest udar niedokrwienny mózgu, a także jego krwotok. Dodatkowo związany jest z urazem tkanki mózgowej, toczniem, chorobą demielinizacyjną, nieleczoną cukrzycą, zakażeniami (gruźlica, kiła, toksoplazmoza), a także wystąpieniem guzów nowotworowych. Działania niepożądane leków przeciwpadaczkowych lub leków na Parkinsona (lewodopy) mogą również wpływać na powstanie ruchów balistycznych”.

Ruchy balistyczne – leczenie

Farmaceutka Kinga Zawiłowicz pisze:

„Terapia zależy przede wszystkim od przyczyny powstania balizmu. Gdy mimowolne ruchy są związane z działaniem niepożądanym leków, udaj się do lekarza w celu zmiany leczenia. Jeżeli choroba pojawia się w wyniku nieleczonej cukrzycy, zastosuj odpowiednią terapię i znormalizuj poziom glukozy we krwi. Przeczytaj, jak obniżyć cukier we krwi? 

W większości przypadków objawy ustępują po kilku tygodniach. Gdy jednak tak się nie stanie, specjalista wdroży leczenie, które w pewnym stopniu zmniejsza napięcie i pobudzenie mięśni. Lekarz może zalecić Ci także suplementy na układ nerwowy. Ruchy balistyczne nasilają się w wyniku stresu i zdenerwowania, dlatego w celu zminimalizowania objawów powinieneś prowadzić zdrowy tryb życia, wysypiać się i odpoczywać. Mimo iż balizm sprawia, że życie codzienne jest dużo trudniejsze (uderzanie ciała o różne przedmioty oraz urazy związane z upadaniem), zalecane jest, abyś zachował spokój, aby dodatkowo nie spotęgować symptomów choroby”. 

Skurcze mięśni – czy powinieneś się martwić?

W przypadku, kiedy zauważysz u siebie objawy balizmu, takie jak niekontrolowane ruchy, istotna będzie konsultacja z lekarzem oraz profesjonalna diagnoza. Źródeł takich odruchów Twojego ciała może być wiele i niekoniecznie będą mieć one podłoże neurologiczne. Najczęstszymi przyczynami skurczy mięśni jest niedobór witamin, a leczenie polega jedynie na suplementacji brakujących minerałów. Niepokojące sygnały zawsze jednak omów ze specjalistą. Przeczytaj także: Skurcze mięśni nóg: najczęstsze przyczyny! Zobacz, czego brakuje Ci w organizmie?.

Źródła:

1. Członkowska A., Członkowski A., Leczenie w neurologii- kompendium, wydawnictwo PZWL, Warszawa 2013.
2. Chojdak- Łukasiewicz J., Zagrajek M., Hemibalizm i ruchy pląsawicze po przebytym udarze krwotocznym mózgu u chorej z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2, Polski Przegląd Neurologiczny 2011, tom 7,2. 
3. Michalak S., Mejnartowicz J. P., Zespoły objawowe w neurologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
4. Kozubski W., Liberski P. P., Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006. 
5. Podemski R.J., Kompendium neurologii, Via Medica, Gdańsk 2008.