Blue Monday – skąd się wziął najbardziej depresyjny dzień w roku?

Blue Monday jest terminem, który określa najbardziej depresyjny dzień w roku. To właśnie tego dnia mamy odczuwać wyraźny spadek nastroju, brak energii i smutek. Rokrocznie przypada w trzeci poniedziałek stycznia. Czy zjawisko Blue Monday rzeczywiście istnieje i czy ma uzasadnienie naukowe? Skąd wzięło się to określenie i kto jest jego autorem? Dowiesz się z tego artykułu!

Co to jest Blue Monday?

Czy Blue Monday to naprawdę najbardziej depresyjny dzień w roku? Tę teorię podważa wielu naukowców, w tym także jej twórca brytyjski psycholog Cliffa Arnalla. Nie zmienia to faktu, że odkąd ujrzała światło dzienne, stała się niezwykle popularna, jest przypominana każdego roku, a mnóstwo osób utożsamia styczniowe wahania nastroju z osławionym poniedziałkiem. 

O ile istnienie Blue Monday podaje się w wątpliwość, tak pewne jest istnienie sezonowego, jesienno-zimowego zaburzenia afektywnego o nazwie depresja zimowa, diagnozowana jako SAD Seasonal Affective Disorder. Objawy SAD to głównie:

• Senność, 
• Zaburzenia koncentracji i snu, 
• Odczuwalny spadek energii, 
• Nasilające się pesymistyczne myśli. 

Sezonowe zaburzenia depresyjne częściej rozpoznawane są u osób do ok. 30. roku życia, jednak w ostatnich latach na sile przybiera depresja osób starszych, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do chorób somatycznych, a nawet prób samobójczych. Sprawdź również, czym jest depresja oddechowa i jakie są jej przyczyny.

Skąd się wziął Blue Monday?

Skąd w ogóle wziął się Blue Monday i jaka jest jego geneza? Twórcą teorii jest wspomniany wyżej Cliff Arnall, wykładowca na Uniwersytecie Cardiff, do którego w 2004 r. zgłosiła się jedna z firm PR-owych reprezentująca biuro podróży, prosząc o wytypowanie najgorszego i najbardziej przygnębiającego dnia w roku. Jaki cel miało biuro podróży? Wbrew pozorom podłożem działań nie była troska o stan zdrowia i psychikę ludzi, ale chęć sprzedaży ofert wakacyjnych. Brzmi niedorzecznie? Trochę tak. Najsmutniejszy dzień w roku był dla biura podróży doskonałym pretekstem do oferowania wczasów i jednocześnie najlepszym dniem na zakup wycieczki jako skutecznego remedium na depresję. Wizja zbliżającej się podróży miała działać niczym leki poprawiające nastrój.

Arnall stworzył równanie matematyczne, uwzględniające 3 czynniki meteorologiczne, ekonomiczne i psychologiczne, które pomogły wskazać najbardziej depresyjny dzień w roku. Były to:

• Pogoda niedobór światła, krótki dzień, niskie temperatury,
• Stan konta brak zasobów finansowych po świętach,
• Aspekty psychologiczne trzeci tydzień roku to czas, w którym coraz częściej rezygnujemy z dotrzymywania postanowień noworocznych i tracimy motywację. To również okres podsumowań minionego roku, w którym, jak się często okazuje, nie wszystkie plany zostały zrealizowane i nie wszystkie marzenia spełnione.

Teoria Arnalla była wielokrotnie podważana przez naukowców. Sam twórca przyznał po kilkunastu latach, że wskazanie Blue Monday było wyłącznie strategią biznesową, komercyjnym celem badawczym bez racjonalnego podłoża. 

Kiedy jest Blue Monday?

Ponieważ Blue Monday zawsze przypada na 3. poniedziałek miesiąca, w 2023 roku jest to 16 stycznia. 

Dlaczego najsmutniejszy dzień w roku nazywa się Blue Monday?

Wbrew pozorom nazwa ma niewiele wspólnego z kolorem niebieskim. Słowo blue zostało użyte jako przymiotnik smutny, dlatego trzeci poniedziałek roku nazywamy smutnym poniedziałkiem. Niekorzystne emocje potęguje fakt, że jest to poniedziałek, czyli, według badań, najbardziej nielubiany dzień tygodnia.

Blue Monday a zimowe spadki nastroju

Rozpowszechnienie teorii o depresyjnym dniu sprawiło, że ludzie w nią uwierzyli, a wiele osób twierdzi, że tego dnia naprawdę odczuwa spadek nastroju. Czy rzeczywiście gorsze samopoczucie wiąże się z Blue Monday? Czy raczej mamy do czynienia z samospełniającą się przepowiednią i niepotrzebnym nakręcaniem się w myśl zasady, że skoro twierdzą, że to najgorszy dzień w roku, to rzeczywiście musi takim być? Może celowo doszukujemy się objawów, które potwierdziłyby tę teorię?

Zimowe spadki nastroju i energii są czymś naturalnym. Wiele osób odczuwa w tym czasie problemy ze snem i koncentracją oraz zauważa mniejszą wydolność organizmu. Stajemy się bardziej leniwi, wykazujemy mniejszą chęć na jakiekolwiek aktywności, a rzeczy, które do tej pory sprawiały nam przyjemność, cieszą jakby mniej. Za wystąpienie wspomnianych objawów w głównej mierze odpowiadają czynniki, które kumulują się w styczniu, a które wpływają na poziom naszej energii. Ponura pogoda, zimno, krótkie dni, poświąteczne rozleniwienie, a niekiedy również debet na koncie. Motywacja do trwania w noworocznych postanowieniach spada, czujemy się rozdrażnieni i niespokojni. Pojawia się smutek i lęk o przyszłość. 

Niektórzy próbują ratować sytuację, sięgając po ogólnodostępne leki na uspokojenie oraz tabletki na pamięć. Mogą to być między innymi:

• Suplement diety Depresanum z ekstraktem z kwiatu szafranu,
• Suplement diety adaptal adaptogen Pharmovit z ekstraktem z żeń-szenia syberyjskiego,
• Suplement diety Naturell Rhodiola + B z ekstraktem z korzenia różeńca górskiego,
• Suplement diety na uspokojenie Doppelherz aktiv z wyciągiem z liści melisy i szyszek chmielu,
• Suplement diety ForMeds F-Tryptophan.

Czy suplementy i zioła na depresję pomagają w przypadku spadku nastroju? Mogą przynieść ulgę, jednak przed sięgnięciem po wspomniane preparaty warto porozmawiać z lekarzem. Leczenie depresji na własną rękę może wyrządzić mnóstwo szkody, tym bardziej, jeśli objawy utrzymują się powyżej dwóch tygodni lub zaczynają się pogłębiać. Bagatelizowanie obniżonego nastroju może przyczynić się do rozwoju choroby i nasilenia symptomów.

Jak się przygotować na Blue Monday? 

Skoro już wiemy, że stanowi bardziej chwyt marketingowy niż potwierdzone zjawisko, to czy musimy jakoś szczególnie przygotowywać się na ten dzień? Przede wszystkim warto zachować zdrowy rozsądek i nie nakręcać się niepotrzebnie. Dobrym sposobem na Blue Monday jest zaplanowanie na ten dzień czegoś przyjemnego, np. wyjście do kina czy spotkanie z przyjaciółmi. Wykorzystaj ten czas na aktywność fizyczną, wyjdź na spacer pooddychać świeżym powietrzem. Poczytaj ulubioną książkę, posłuchaj muzyki. I pamiętaj nie wywieraj na siebie presji. Rób to, na co masz ochotę. W końcu to tylko 24 godziny!

Podsumowanie

Jak widzisz, nie taki Blue Monday straszny, jak go malują. Zimowe spadki nastroju nie są niczym niezwykłym i dotykają niemal każdego. Co ważne, nieciekawy nastrój można mieć w różne dni w roku. Jeśli spadek energii i brak chęci do działania utrzymują się dłużej, należy jak najszybciej skorzystać z pomocy psychologa.

Źródła:

1. S. D Targum, N. Rosenthal, Seasonal Affective Disorder, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2686645/ [dostęp 06.01.2023].
2. D. Burnett, Blue Monday: a depressing day of pseudoscience and humiliation, The Guardian, https://www.theguardian.com/science/blog/2012/jan/16/blue-monday-depressing-day-pseudoscience [dostęp 06.01.2023].
3. D. Dudek, M. Siwek, Współistnienie chorób somatycznych i depresji, https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29181/23946 [dostęp 06.01.2023].