Dieta przy atopowym zapaleniu skóry: co jeść, a czego unikać w chorobie?

Przewlekłe schorzenie skóry, które często współwystępuje z alergią pokarmową, to atopowe zapalenie skóry. Dieta może pomóc w leczeniu i złagodzeniu objawów. Ale czy dieta eliminacyjna jest wskazana na tę dolegliwość? Co jeść, a czego unikać w diecie AZS?

Słowem wstępu o atopowym zapaleniu skóry 

Atopowe zapalenie skóry (AZS, atopic dermatitis) to choroba przewlekła, która charakteryzuje się nawracającymi, specyficznymi zmianami skórnymi. Najczęściej dotyczy dzieci, jednak występuje także u osób dorosłych. Zmianom towarzyszy uporczywy świąd oraz ich charakterystyczny wygląd. Miejsce występowania na ciele może różnić się w zależności od wieku. Wykwity na skórze najczęściej pojawiają się w zgięciach (łokieć, kolano), na skórze, szyi, a nawet na całym ciele w fazie zaostrzenia choroby. Podczas kuracji zazwyczaj stosuje się leki na atopowe zapalenie skóry.

Na jej wystąpienie składa się wiele czynników, w tym genetyczne, środowiskowe, immunologiczne, a także defekt bariery naskórkowej. Atopowe zapalenie skóry często współwystępuje z alergią igE-zależną, alergicznym nieżytem nosa oraz astmą. U większości chorych pierwsze objawy pojawiają się już od wczesnych lat życia (do 5 roku życia). Dowiedz się, jakie są objawy astmy alergicznej.

Do głównych kryteriów rozpoznania AZS zalicza się:

• świąd,
• przewlekły i nawrotowy przebieg,
• charakterystyczną morfologię zmian
• oraz ich lokalizację,
• osobniczy lub rodzinny wywiad atopowy.

Do wskaźników uzupełniających rozpoznania klasyfikuje się m.in.:

• suchość skóry,
• podwyższony poziom IgE,
• rybią łuskę,
• natychmiastowe reakcje skórne. 

Dodatkowo pomocnym narzędziem do określenia stopnia nasilenia AZS jest skala SCORAD. W niej ocenia się objawy pod kątem rozległości zmian skórnych czy też ich intensywności. Liczba punktów w tej skali określa stopień nasilenia atopowego zapalenia skóry. 

Dieta eliminacyjna a AZS 

Nie należy prewencyjnie stosować diety eliminacyjnej w AZS. Jest ona polecana jedynie w przypadku stwierdzenia u chorego alergii pokarmowej przez lekarza. Pamiętaj, że dieta eliminacyjna polega na czasowym wyłączeniu produktu powodującego reakcję alergiczną oraz zastąpienie go produktami niealergizującymi o podobnej wartości odżywczej.

Dowiedz się więcej na temat objawów alergii pokarmowej.

U wielu pacjentów cierpiących na AZS oraz alergie pokarmowe obserwuje się znaczną poprawę stanu skóry po zastosowaniu wskazanej indywidualnie diety eliminacyjnej, stosowanej pod opieką lekarza i dietetyka.

Przeczytaj o diecie antyhistaminowej, która pomaga przy nietolerancji.

Jaka jest rola składników odżywczych w AZS?

Odpowiednio zbilansowana dieta przy AZS może pełnić znaczącą rolę wspomagającą proces leczenia. Powinna być dostosowana do potrzeb organizmu, czyli dostarczać odpowiednią ilość energii oraz makro- i mikroskładników. Dodatkowo zaleca się, aby w diecie obecne były substancje odżywcze o charakterze przeciwzapalnym. 

Menu bogate w warzywa i owoce dostarcza duże ilości karotenoidów, flawonoidów oraz witamin i składników mineralnych. Elementy te łagodzą stan zapalny, a tym samym działają antyoksydacyjnie i mają pozytywny wpływ na stan zdrowia osób cierpiących na AZS. Należy także zwrócić uwagę na prawidłową podaż składników odżywczych, takich jak: nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, witamina D i E oraz cynk. 

Kwasy omega-3 

Kwasy EPA oraz DHA zalicza się do grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ich główne źródło w diecie stanowią tłuste ryby morskie (łosoś, pstrąg, śledź, makrela), owoce morza oraz algi morskie. Kwasy omega-3 powinny być dostarczane z dietą, ponieważ organizm nie potrafi wyprodukować ich na odpowiednim poziomie. Dostępne są tabletki z kwasami omega, którymi możesz się wspomóc.

Niedobory kwasów DHA i EPA mogą nasilać stany zapalne w organizmie, dlatego ich podaż na odpowiednim poziomie u atopików będzie istotnym elementem wspomagania leczenia tej choroby. Szczególne znaczenie ma również DHA dla dzieci. Niektóre badania wskazują na złagodzenie objawów po wprowadzeniu suplementacji DHA i EPA. Możesz znaleźć wiele preparatów dostarczających odpowiednią dawkę tych kwasów, np. suplement diety Omega 3 Premium Dr. Max.

Do potwierdzenia skuteczności suplementacji kwasów omega-3 w AZS wciąż potrzeba większej liczby badań. Jednak jeżeli Twoja dieta jest uboga w te kwasy, rekomenduje się ich dodatkową suplementację. Sprawdź, dlaczego kwasy tłuszczowe omega-3 są dla Ciebie ważne.

Witamina D 

Witamina D pełni w organizmie wiele istotnych funkcji m.in. odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz wzmacnia syntezę białek, które tworzą prawidłową budowę naskórka. 

Głównym źródłem witaminy D jest jej synteza skórna przy odpowiedniej ekspozycji na słońce. Niektóre pokarmy (np. ryby, jaja) zawierają niewielkie ilości tej witaminy, jednak podaż z produktów spożywczych nie wystarcza, aby pokryć jej dobowe zapotrzebowanie.

Pojawiają się badania wskazujące na zaostrzenie postaci AZS u osób z niewystarczającą ekspozycją na słońce, a tym samym obniżonym poziomem witaminy D w organizmie. U chorych obserwuje się nasilenie objawów w okresie jesienno-zimowym. W tym czasie witamina D dla dzieci jest szczególnie ważna.

Zaleca się, aby stosować suplementy z witaminą D w odpowiednio dobranych dawkach. Możesz użyć np.: preparatów Vitamin D Baby Dr. Max w kroplach lub Vitamin D Kids w kapsułkach przeznaczone dla dzieci czy D-Vitum 400 z DHA. Osoby z AZS powinny kontrolować poziom witaminy D w organizmie i dobierać odpowiednie dawki jej suplementacji. Sprawdź, czym skutkuje niedobór witaminy D.

Probiotyki w AZS

Według definicji probiotyki dla dorosłych to preparaty zawierające żywe drobnoustroje, które wywierają korzystny efekt na zdrowie. Należy je podawać w zalecanej, odpowiedniej ilości. W probiotykoterapii coraz częściej wskazuje się konkretne szczepy w odniesieniu do określonych dolegliwości oraz jednostek chorobowych. 

Okazuje się, że coraz większe znaczenie w leczeniu wielu chorób ma stan mikrobioty jelit. Ostatnie doniesienia naukowe wskazują, że podaż probiotyków, a także indywidualna dieta mogą polepszyć kondycję zdrowia i skóry u pacjentów z AZS. 

Chociaż aktualne rekomendacje i standardy postępowania w AZS nie podają probiotyków jako element leczenia, to coraz nowsze wyniki badań wskazują na ich pozytywne działanie i łagodzenie objawów choroby. Dostępne preparaty z mikroorganizmami probiotycznymi, takie jak probiotyk Dr. Max, mogą wspomóc leczenie wielu chorób.

Co jeść przy AZS?

Dieta na atopowe zapalenie skóry powinna przede wszystkim opierać się na produktach dobrze tolerowanych. Ponadto musi być właściwie zbilansowana oraz urozmaicona, czyli oparta na zasadach zdrowego żywienia. 

U osób z nadmierną masą ciała należy wprowadzić odpowiedni deficyt kaloryczny w celu redukcji tkanki tłuszczowej. Nadwaga może nasilać powstawanie zmian zapalnych w AZS. Warto pamiętać o codziennym spożywaniu warzyw oraz owoców na poziomie przynajmniej 400 g na dobę. 

Należy bazować na produktach niskoprzetworzonych. Jeżeli ryby nie wywołują reakcji alergicznej, warto włączyć je do diety przynajmniej 2 razy w tygodniu.

Czego nie jeść przy atopowym zapaleniu skóry? 

Jeżeli cierpisz na atopowe zapalenie skóry, powinieneś dowiedzieć się, na czym polega dieta AZS i czego unikać. 

Wysoko przetworzone produkty to artykuły, które w głównej mierze eliminuje z menu atopowe zapalenie skóry. Dieta i przepisy dla dorosłych szczególnie nie zalecają stosowania przetworzonego czerwonego mięsa (np. kiełbasy, parówki, pasztety) oraz oczyszczonych produktów zbożowych (takich jak: płatki śniadaniowe, makarony instant). 

Jeśli chodzi o atopowe zapalenie skóry u dzieci, dieta eliminuje głównie wyroby słodkie oraz tłuste. Jadłospis dziecka nie może składać się ze słodyczy, ciast, słonych przekąsek, fast foodów czy zupek instant. 

Jakie inne czynniki oprócz diety mają wpływ na zaostrzenie choroby? Należy unikać alkoholu, słodkich napojów, palenia tytoniu, dużych ilości mocnej kawy oraz herbaty. 

Dodatkowo na nasilenie przebiegu choroby może wpływać także nieodpowiedni styl życia: wysoki poziomu stresu, niewłaściwe warunki środowiskowe, nieprawidłowa pielęgnacja skóry, stosowanie niewłaściwych środków higieny.

Przeczytaj więcej na temat pielęgnacji skóry z AZS.

Chorujesz na AZS? Dieta nie stanowi już dla Ciebie problemu!

Prawidłowe odżywianie zgodne z zasadami zdrowego żywienia ma kluczowy wpływ na zdrowie i kondycję skóry u osób z AZS. 

Osoby chorujące na atopowe zapalenie skóry powinny eliminować produkty w przypadku wystąpienia alergii pokarmowych, a także unikać artykułów, które mogą sprzyjać nasileniu się objawów choroby, takich jak np.: wysoko przetworzone czerwone mięso, słodycze czy fast foody.

Szczególnie wskazane jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała, odpowiednia podaż witaminy D, kwasów omega-3 i antyoksydantów. Stosowanie probiotyków również może mieć pozytywny wpływ na zdrowie osób z atopowym zapaleniem skóry. Nie zapominaj również o tym, jak ważna jest pielęgnacja skóry AZS.

Źródła:

1. Małczyńska T, Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci – wskazówki praktyczne, Standardy Medyczne Pediatria, 2011.
2. Daszkiewicz M., Rola żywienia w zapobieganiu terapii wybranych schorzeń skóry, Aesthetic of Cosmetology and Medicine, 2021.
3. Nowicki R, Trzeciak M, Wilkowska A, et al. Atopowe zapalenie skóry – aktualne wytyczne terapeutyczne. Stanowisko ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Lekarz POZ, 2015.
4. Karczewska J. i wsp., Alergia pokarmowa a atopowe zapalenie skóry. Aktualne poglądy i opinie, Alergia Astma Immunologia, 2019.
5. Samochocki Z. i wsp, Vitamin D effects in atopic dermatitis, Journal of the American Academy of Dermatology, 2013.
6. Nutten S. i wsp., Atopic Dermatitis:global epidemiology and risk factors, Ann Nutr Metab, 2015.
7. Weston S. i wsp., Effects of probiotics on atopic dermatitis: a randomised controlled trial, Archives of Disease in Childhood, 2005.