Niedobór fluoru − jak wpływa na Twoje zęby?

Niedobór fluoru w organizmie zdarza się dość rzadko. Zupełnie inną historią są zęby. Niedobór fluoru dentysta może zaobserwować jako białe plamy na zębach lub rozwijającą się próchnicę. Poznaj właściwości fluoru i to, jakie skutki dla zębów może mieć jego niedobór.

Fluor − właściwości pierwiatska          

Fluor to bardzo aktywny pierwiastek. W przyrodzie wchodzi w skład wielu minerałów, występuje też w postaci gazowej. Jego naturalnym źródłem jest aktywność wulkanów. Najbardziej biodostępne dla człowieka są związki organiczne, a głównym źródłem fluoru dla człowieka i zwierząt jest jedzenie pochodzenia roślinnego i woda.

Fluor należy do mikroelementów i potrzebujesz go do prawidłowego funkcjonowania, choć w niewielkich ilościach. To jego nadmiar częściej wywiera negatywny, wręcz toksyczny wpływ na nasz organizm, niż jego niedobór.

No to, jak w końcu jest z tym fluorem? Skoro ta niewiele nam go potrzeba, to po co dentyści każą koniecznie używać pasty z jego zawartością do mycia zębów? I czy na pewno jest on bezpieczny?

Sprawdź też, skąd bierze się próchnica u dorosłych.

Otóż całkowicie inny jest mechanizm działania fluoru na zęby, a inne na cały organizm.

Fluor − działanie na zęby

Doustne (endogenne) przyjmowanie fluoru ma wpływ na zęby tylko na etapie ich rozwoju, czyli wtedy, kiedy formuje się zawiązek zębowy. Przedłużone, bezpodstawne przyjmowanie fluoru w formie tabletek lub kropli, może skutkować jego kumulacją, rozwojem fluorozy lub nawet toksycznych objawów przedawkowania tego pierwiastka.

To zewnętrzne (egzogenne) dostarczanie fluoru na już obecne w jamie ustnej zęby ma działanie przeciwpróchnicze (kariostatyczne). Działa on na znajdujące w jamie ustnej bakterie dwukierunkowo.

Po pierwsze, działa bezpośrednio na bakterię próchnicotwórcze (S. mutants) przez hamowanie ich przemian metabolicznych. Zmniejsza tym samym produkcje kwasów i odkładanie się na powierzchni zęba płytki nazębnej.

Po drugie, hamuje proces demineralizacji (czyli w dość sporym uproszczeniu: rozpuszczania się) zęba, a wspomaga proces remineralizacji (ponowne wzbogacenie się struktury szkliwa w związki mineralne). Zapewnia tworzenie związków fluoru takich jak fluorek wapnia, który jest swoistym rezerwuarem, uruchamianym podczas ataku kwasów bakteryjnych na ząb.

Sprawdź też, jak używać nici dentystycznych.

Niedobór fluoru − skutki

Tak, jak wspomniałam wcześniej, rzadko zdarza się, żeby zaobserwować skutki ogólnoustrojowe niedoboru fluoru. Częściej może dojść do jego przedawkowania i rozwoju  toksycznych objawów działania fluoru na organizm człowieka.

Za to my, dentyści, bardzo często obserwujemy skutki jego niedoboru w postaci białych plam lub bardziej zaawansowanych zmian próchnicowych na zębach. Trzeba powiedzieć sobie jasno, że gdyby nie zastosowanie fluoru w pastach do zębów, Twoje uzębienie byłoby w gorszym stanie.

Stosowanie pasty do zębów z fluorem pozwala na działanie miejscowe na zęby obecne w jamie ustnej przez hamowanie przemian metabolicznych w komórce bakterii próchnicotwórczych i wspomaganie remineralizacji zębów. Oczywiście samo stosowanie pasty nie uchroni Cię w 100 % przed rozwojem próchnicy. Podstawą jest odpowiednia higiena. Jednak fluor jest ważnym orężem podczas walki z bakteriami próchnicotwórczymi.

Niedobór fluoru − profilaktyka

O ile lekarz stomatolog nie zdecyduje inaczej i nie zaleci profesjonalnych zabiegów profilaktycznych, które są stosowane samodzielnie przez pacjenta w domu lub w gabinecie stomatologicznym, wystarczy klasyczne mycie zębów pastą z fluorem.

Ważne jest aby pamiętać, że:

• Myj zęby minimum 2 razy dziennie, rano i wieczorem po ostatnim posiłku.
• Stosuj pastę z fluorem już od pierwszego zęba u dziecka, ale…
• …u najmłodszych używaj pasty o obniżonej zawartości fluoru (szukaj oznaczenia na opakowaniu 500-1000 ppm).
• Pierwszy ząb myj śladową ilością pasty! Małe dziecko nie umie jej wypluwać, więc wystarczy dosłownie maźnięcie pastą szczoteczki. Dopiero gdy dziecko opanuje tą umiejętność, ok 3. roku życia, zwiększ ilość pasty do „ziarnka grochu”.
• Ilość fluoru nie reguluje objętość pasty, a stężenie fluoru − na działanie kariosatyczne ma wpływ odpowiednie stężenie fluoru, a nie ilość pasty.
• Dorośli i dzieci powyżej 6. roku życia powinni używać pasty o zawartości 1450 ppm.
• Dorośli powinni kontrolować ilość nakładanej pasty i efektywność mycia zębów u dzieci nawet do 8. roku życia.
• Pastę o bardzo dużej zawartości fluoru, tj. 5000 ppm, stosuj tylko i wyłącznie wtedy, gdy zaleci ją lekarz stomatolog. Taka pastę powinni stosować tylko dorośli i młodzież po 16. roku życia.
• Nie ma potrzeby samodzielnej suplementacji doustnej związków fluoru, nie wpływa ona na zmniejszenie ilości ognisk próchniczych w wyrzniętych już zębach.
• Stosowanie samodzielnie, bez konsultacji z specjalistą żeli, płukanek, pianek, które zawierają fluor niesie za sobą ryzyko rozwoju fluorozy (przedawkowania fluoru).

W ostatnich latach bardzo często pacjenci rezygnują ze stosowania pasty z fluorem, bo boją się jego toksycznego działania. Jasno trzeba zaznaczyć, że nie znaleziono żadnych dowodów naukowych na wpływ kariostatycznych (przeciwpróchniczych) dawek fluoru na wzrost ilości zachorowań na raka kości, chorób tarczycy, zmniejszenie zdolności rozrodczych i obniżenia ilorazu inteligencji. Za to bezsprzecznie udowodniono pozytywny wpływ zewnętrznie stosowanego fluoru na obniżenie ilości ognisk próchniczych w jamie ustnej!