Ból zęba – jakie mogą być przyczyny i jak sobie z nim radzić domowymi sposobami?

Ból zęba jest trudny do zignorowania. Nawet jeśli próbujesz zamaskować stan zapalny za pomocą lekarstw lub innych metod, dolegliwość nawraca. Zazwyczaj im wcześniej udasz się do dentysty, tym lepiej. Jakie są przyczyny bólu zęba? Od jakich chorób bolą zęby? Sprawdźmy! 

Ból zęba – przyczyny 

Ból zęba jest odczuwany jako stały lub przerywany, często pulsuje. Nie ustępuje sam bez leczenia lub stosowania domowych metod na jego uśmierzanie. Jakie stany i choroby wywołują ból zęba? 

• Ropień zęba – to zapalenie wywołane zakażeniem bakteryjnym. Jest następstwem stanu zapalnego zęba lub tkanek zębowych. Ropień drąży tkanki i przedostaje się do kanału korzeniowego, a następnie do głębiej położonych struktur. Jego typowym objawem jest bardzo silny, tętniący lub pulsujący ból, który może promieniować do innych zębów. 
• Bruksizm – inaczej zgrzytanie zębami. Jest ono nieświadome, pojawia się w nocy i nie masz nad nim kontroli. Bruksizm powoduje ścieranie się szkliwa, przez co zęby stają się nadwrażliwe na bardzo ciepłe lub bardzo zimne pokarmy. 
• Pęknięcie, ułamanie lub wybicie zęba – ból pojawia się, gdy dojdzie do odsłonięcia wrażliwego wnętrza zęba, czyli zębiny i miazgi. Objawy są nagłe i bardzo nasilone. Możliwe, że linia złamania będzie przebiegała wewnątrz zęba i nie będzie dobrze widoczna na jego koronie. W takim przypadku ból zęba pojawia się, gdy wywiera się na niego nacisk, np. podczas gryzienia jedzenia. Nazywa się to „zespołem pękniętego zęba”. 
• Stan po zabiegu u stomatologa – ból lub dyskomfort oraz wrażliwość są odczuwane po założeniu wypełnienia czy usuwaniu kamienia z zębów. Narzędzia stomatologiczne wywierają pewien nacisk na zęby i podrażniają je. 
• Odsłonięte szyjki zębowe – powstają jako efekt obniżania się poziomu dziąsła. Pojawiają się z wiekiem u większości ludzi. Ten stan przyspieszać mogą stany zapalne przyzębia spowodowane utrzymującym się osadem i kamieniem oraz nieprawidłowe szczotkowanie zębów. Pojawia się wówczas nadwrażliwość i ból na zimne, gorące, kwaśne lub słodkie napoje i pokarmy. 
• Zapalenie miazgi zęba – jest spowodowane zaawansowaną próchnicą, ukruszeniem zęba lub innym mechanicznym uszkodzeniem. Ból początkowo ma mierne nasilenie, pojawia się głównie po spożywaniu posiłków. Z czasem staje się nie do zniesienia i wymaga kontaktu ze stomatologiem. Ubytek próchniczy może się przemieszczać w głąb tkanek i na okostną powodując zapalenie okostnej zęba. 
• Utrudnione wyrzynanie zęba, ząb zatrzymany – ból najczęściej dotyczy tzw. zębów mądrości, czyli ósemek. Te zęby wyrzynają się późno, najczęściej w wieku dorosłym i w niektórych przypadkach kierują się pod nieodpowiednim kątem. Może powstać stan zapalny zęba i otaczającego go dziąsła. Dolegliwości bólowe są zazwyczaj znaczne. 
• Aparat ortodontyczny – po założeniu aparatu mogą boleć wszystkie zęby w łuku. Na zęby działa dodatkowa siła, która ma za zadanie przemieścić je tak, żeby ułożyły się według planu ortodonty. Ból występuje zazwyczaj przez kilka dni po założeniu aparatu oraz po każdej wymianie drutów. 

Ból zęba a inne choroby 

Zdarza się, że pacjenci idą na wizytę do dentysty, ponieważ pojawiają się u nich uciążliwe dolegliwości bólowe. Jednak, gdy specjalista ogląda naszą jamę ustną, nie stwierdza żadnych ubytków wymagających natychmiastowej interwencji. Czy możliwy jest ból zęba bez przyczyny? Ból w niektórych chorobach i stanach może imitować problem z zębami. Zaliczamy do nich m.in.: 

• Zapalenie zatok – ból rzutuje się na zęby zwłaszcza w zapaleniu zatoki szczękowej. Infekcja obejmująca zatokę może drażnić odgałęzienia nerwu trójdzielnego, który m.in. odpowiada za unerwianie zębów. Ból jest często jednostronny, pulsujący i nasila się przy poruszaniu (pochylaniu) głową. Pojawiają się też dodatkowe objawy, takie jak ból w okolicy skroni, uczucie zatkania w zatokach i podwyższona temperatura ciała, 
• Nerwoból nerwu trójdzielnego – może być samoistny lub spowodowany przez guzy ośrodkowego układu nerwowego, półpasiec uszny i układowe choroby tkanki łącznej. Ból jest silny, napadowy, piekący, kłujący. Jego lokalizacja jest zawsze taka sama. Wędruje zazwyczaj wzdłuż gałęzi szczękowej i żuchwowej nerwu trójdzielnego, co może przypominać ból wszystkich zębów w danym łuku, 
• Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – ból jest tępy i rozlany, czyli trudno wskazać jego konkretną lokalizację. Nasila się w stresogennych sytuacjach, 
• Zapalenie ucha – nerwy ucha i szczęki przebiegają blisko siebie. Stan zapalny toczący się w uchu może się rzutować na zęby. Ból jest najczęściej silny, ostry, pulsujący. Bliskość połączeń nerwowych sprawia, że również w schorzeniach zębów może pojawić się ból zęba promieniujący do ucha.  

Domowe sposoby na ból zęba 

Podstawa leczenia bólu zęba to wizyta w gabinecie stomatologicznym. Istotne jest usunięcie przyczyny, a to zrobić może tylko lekarz. Co w sytuacji, gdy najbliższy wolny termin w gabinecie dentystycznym jest dopiero za kilka dni? Na silny ból, niezależnie od jego przyczyny, możemy działać objawowo, stosując łatwo dostępne leki na ból zęba. Sięgaj po preparaty z paracetamolem lub ibuprofenem. Większość osób ma te leki w swojej domowej apteczce. 

Jak jeszcze można przeprowadzić domowe leczenie bólu zęba? Metod jest kilka. One również zadziałają objawowo, chwilowo znosząc dolegliwości. 

• Zimne okłady – zawiń kostki lodu lub mrożonki w ścierkę lub ręcznik i tak przygotowany okład przykładaj w okolicę bolącego miejsca. Pamiętaj, żeby nie przykładać lodu bezpośrednio do skóry, bo może to ją podrażnić. Niskie temperatury mają tę zaletę, że obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęk. 
• Słona płukanka – do szklanki letniej wody wsyp 0,5-1 łyżeczkę soli i zamieszaj do rozpuszczenia. Tak przygotowaną mieszanką płucz jamę ustną. Płukanie pozwala na usunięcie z jamy ustnej i z przestrzeni między zębami resztek jedzenia, a sól ma korzystne działanie dezynfekujące i przeciwbakteryjne. 

Naturalne sposoby na ból zęba 

Wśród sposobów na ból zęba nie można zapomnieć o ziołach i innych naturalnych preparatach, które mogą uśmierzać ból. Co da się wykorzystać? 

• Olejek goździkowy – należy rozrobić go z olejem słonecznikowym w proporcji 1:2, a następnie nałożyć na gazę lub wacik kosmetyczny i przykładać na obszar dotknięty bólem. Taki okład zmniejsza dolegliwości bólowe i łagodzi stan zapalny. Olejkiem goździkowym można też płukać jamę ustną – wtedy wymieszaj go z wodą. 
• Płukanka z szałwii lekarskiej – najpierw przygotuj napar z suszonych liści szałwii. Łyżkę liści zalej szklanką wrzącej wody, przykryj i odstaw na kilka minut. Następnie napar należy przecedzić i ostudzić. Jamę ustną płucz przez kilka minut. Powtarzaj ten zabieg 3-4 razy dziennie. Niektóre płyny do płukania jamy ustnej również zawierają szałwię lekarską. 

Podsumowanie 

Ból zęba to przykra dolegliwość, która sprawia, że nie możemy spokojnie funkcjonować, spać i jeść. Samodzielne leczenie bólu zęba często przynosi ulgę, ale wizyta u stomatologa jest zazwyczaj nieunikniona. Nie zwlekaj z konsultacją u dentysty – leczenie powikłań chorób zębów jest trudne, długotrwałe i kosztowne.

Źródła:

1. A. Szczeklik (red.), Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, 2020
2. E. Hac-Szymańczuk, E. Lipińska, A. Chlebowska-Śmigiel, Porównanie działania przeciwdrobnoustrojowego olejków eterycznych z szałwii (Salvia officinalis L.) i oregano (Origanum vulgare L.), Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 2014
3. I. M. Tomaszewska, Nadwrażliwość zębów, http://www.mp.pl/social/article/107700, [dostęp: 15.11.2023 r.]