Nietrzymanie moczu u mężczyzn – przyczyny i leczenie. Poznaj domowe sposoby i ćwiczenia oraz dyskretną bieliznę chłonną!

Chłopiec zdobywa umiejętność świadomego powstrzymywania oddania moczu w wieku średnio 3 lat, a sześciolatkowie zazwyczaj mają już pełną kontrolę nad pęcherzem. Nic dziwnego, że nietrzymanie moczu u mężczyzn to coś wyraźnie odstającego od normy, a ze względu na intymność tej czynności – również krępującego. Jakie są przyczyny tej dolegliwości? Jak sobie z nimi poradzić?

Czym jest nietrzymanie moczu u mężczyzn?

Nietrzymanie moczu inaczej określa się mianem inkontynencji moczu lub NTM. Zgodnie z informacjami podanymi przez WHO oraz ICS (Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji, ang. International Continence Society) nawet pojedynczy epizod niekontrolowanego (niezależnego od woli) wypływu moczu klasyfikuje się jako nietrzymanie moczu. Może być objawem albo powikłaniem wielu chorób (również nowotworowych), dlatego mężczyzna, któremu przytrafiła się taka „wpadka”, powinien bardzo poważnie podejść do diagnostyki.

Czy inkontynencja u mężczyzn to rzadki problem? Wręcz przeciwnie! Chociaż ze względu na wstydliwy charakter tej dolegliwości trudno o satysfakcjonujące dane epidemiologiczne, specjaliści szacują, że nietrzymanie moczu u starszych mężczyzn dotyka 11-34% populacji, a u mężczyzn w średnim wieku i młodszych – 3-5%. Do roku 2031 w Polsce przewiduje się wzrost wszystkich zachorowań o 4,2%. MęskieNTM uważa się za chorobę społeczną i jeden z ważniejszych problemów zdrowotnych XXI w.!

Przeczytaj również artykuł o wkładkach anatomicznych dla mężczyzn!

Rodzaje nietrzymania moczu

W zależności od podłoża dolegliwości najczęściej wymienia się trzy podstawowe rodzaje nietrzymania moczu:

• wysiłkowe – związane z oddawaniem moczu w czasie śmiechu, kaszlu, aktywności fizycznej itd.,
• z parcia – do tego typu zalicza się zespół nadreaktywnego pęcherza typ mokry, czyli OAB (ang. overactive bladder),
• mieszane.

Według dostępnych raportów u panów najczęściej występuje nietrzymanie moczu z parcia oraz mieszane. Inne rodzaje NTM u mężczyzn, o których wspomina ICS, to m.in.

• nietrzymanie moczu z przepełnienia,
• pozazwieraczowe,
• nocne (nokturia),
• ciągłe,
• związane ze zmianą pozycji czy też aktywnością seksualną.

Ponadto niezależnie od podłoża problemu inkontynencja może mieć różne stopnie nasilenia (kropelkowy, lekki, średni i ciężki). Sprawdź produkty na nietrzymanie moczu!

Nietrzymanie moczu u mężczyzn – przyczyny dolegliwości

Nieprawidłowości w działaniu mięśni dna miednicy występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Jednak różnice w budowie układu moczowego i rozrodczego warunkują powstanie specyficznych dysfunkcji, przez które pojawia się nietrzymanie moczu. Przyczyny u mężczyzn mają związek z nieprawidłowościami w obrębie cewki moczowej (dysfunkcje zwieracza i/lub zmiana osi cewki). Najczęściej wymienia się następujące czynniki:

• radykalna prostatektomia – nietrzymanie moczu u mężczyzn po usunięciu prostaty dotyczy 2-5% wszystkich pacjentów,
• przezcewkowa resekcja prostaty (TURP),
• łagodny przerost prostaty,
• jatrogenne uszkodzenie zwieracza,
• podłoże neurologiczne (zanik neuronów hamujących w wyniku choroby Parkinsona, stwardnienia rozsianego albo udaru),
• urazy miednicy,
• radioterapia.

Sprawdź leki na prostatę dostępne w naszej aptece!

Jak wygląda diagnostyka w przypadku nietrzymania moczu u mężczyzn?

Podstawowym objawem NTM u mężczyzn jest rzecz jasna mimowolny wyciek moczu. Jednak aby określić, jaki rodzaj inkontynencji dotyczy pacjenta, lekarz musi ustalić wiele ważnych faktów.

• Czy mimowolne oddanie moczu poprzedza nagła, silna potrzeba opróżnienia pęcherza?
• Czy wypływ moczu pojawia się w określonych sytuacjach (np. przy zmianie pozycji ciała, wysiłku fizycznym, w czasie lub po stosunku itd.) albo porach doby?
• Wypływ ma charakter ciągły czy przerywany?
• Ile moczu zostaje oddane mimowolnie?

Według raportu „Pacjent z NTM w systemie opieki zdrowotnej 2021” wydanego przez Stowarzyszenie UroConti prawidłowa diagnostyka męskiego NTM (czyli określenie przyczyn i rodzaju dolegliwości) jest kluczowa dla powodzenia terapii. W przeciwnym razie stan pacjenta nie tylko się nie poprawi, ale może dojść do pogłębienia dolegliwości! Lekarz powinien przeprowadzić dokładny wywiad i zlecić badania:

• analiza i posiew moczu – wykluczenie zapalenia pęcherza i układu moczowego,
• badanie per rectum oraz USG – sprawdzenie, czy w obrębie prostaty oraz układu moczowego nie ma guzów i innych zmian,
• analiza krwi – w przypadku podejrzenia chorób nerek,
• test nakładkowy – ustalenie objętości mimowolnie oddanego moczu.

Przydatne jest również zebranie informacji o chorobach współistniejących (cukrzyca, schorzenia neurodegeneracyjne) oraz przebytych urazach i operacjach. Oprócz tego sam pacjent powinien prowadzić tzw. dzienniczek mikcji.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn – leczenie i prognozy

Po postawieniu diagnozy lekarz powinien poinformować pacjenta, jak leczyć nietrzymanie moczu u mężczyzn. Terapię zazwyczaj zaczyna się od postępowania behawioralnego, a dopiero po jego niepowodzeniu stosuje się leki i tabletki na nietrzymanie moczu oraz zabiegi:

• leki antycholinergiczne (solifenacyna, tolterodyna) i/lub antagoniści receptorów β-3-adrenergicznych (mirabegron),
• neuromodulacja nerwów krzyżowych,
• dopęcherzowe wstrzyknięcia toksyny botulinowej,
• leczenie operacyjne.

Jeśli pacjent cierpi na lekkie lub kropelkowe nietrzymanie moczu, leczenie zachowawcze polegające na zmianie stylu życia, ćwiczeniach wzmacniających mięśnie w obrębie układu moczowego i fizjoterapii urologicznej ma duże szanse na powodzenie. Jednak również w przypadku cięższych stopni męskiego NTM terapia przynosi pozytywne efekty.

Domowe sposoby na nietrzymanie moczu u mężczyzn

Niektóre tzw. domowe sposoby na nietrzymanie moczu u mężczyzn należy traktować jako opcję (np. zioła, suplementy diety), a inne jako konieczność (środki absorpcyjne, ćwiczenia).

Bielizna chłonna – dyskretne zabezpieczenie

Zgodnie ze wspomnianym już raportem leczenie NTM u mężczyzn na każdym etapie wymaga zastosowania bielizny chłonnej. Lekkie i kropelkowe nietrzymanie moczu u mężczyzny wymusza zastosowanie wkładek urologicznych o mniejszej chłonności. Przy poważniejszym problemie przydadzą się np. wkłady anatomiczne Tena Men Super Level 3 dla mężczyzn ze średnim NTM (stopień chłonności 5/8) lub wkłady anatomiczne Tena Men Medium o nieco mniejszym stopniu chłonności (4/8).

Majtki chłonne zazwyczaj są polecane przy cięższym stopniu inkontynencji. Wyglądem przypominają krótkie, przylegające do ciała bokserki, a korzystanie z nich nie sprawia najmniejszych problemów (nosi się je jak zwykłą bieliznę i wyrzuca po zużyciu). Postronni obserwatorzy nie zauważą żadnej różnicy, a mężczyzna może wykonywać wszystkie codzienne czynności – chodzić do pracy, uprawiać sport czy uczestniczyć w wydarzeniach towarzyskich i kulturalnych.

Przed zakupem majtek chłonnych trzeba zwrócić uwagę na ich rozmiar. Dla porównania: bielizna chłonna Tena Men Pants Plus medium pasuje na panów o obwodzie pasa 75-105 cm, a majki chłonne Tena Men Pants Plus large – o obwodzie 95-130 cm. Dla opisanych majtek w przypadku wartości krańcowych (np. 95 albo 105 cm) mężczyzna powinien wybrać rozmiar mniejszy, dzięki czemu produkt będzie lepiej dopasowany.

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu u mężczyzn

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu u mężczyzn (po usunięciu prostaty albo z OAB) to:

• trening mięśni dna miednicy mniejszej (tzw. mięśni Kegla) – systematyczne napinanie i rozluźnianie mięśni, które prowadzi do zwiększenia objętości włókien mięśniowych,
• trening pęcherza moczowego – nauka kontrolowania skurczu wypieracza, aby uzyskać minimum dwugodzinne przerwy między mikcjami,
• trening kontroli mikcji – wypracowanie schematu oddawania moczu na podstawie dzienniczka mikcji, który pokazuje dobowy cykl mimowolnego.

Regularne wykonywanie tych ćwiczeń ma największe znaczenie w pierwszym roku po operacji prostaty.

Zioła na nietrzymanie moczu u mężczyzn

Zioła na nietrzymanie moczu u mężczyzn sprawdzą się jako naturalny wspomagacz przed wdrożeniem leczenia farmakologicznego. Przy problemach z prostatą polecane są napary z ziela i korzenia pokrzywy, ponieważ łagodzą ból w czasie oddawania moczu. Zioła o działaniu moczopędnym  (takie jak lipa czy zielona herbata) pomagają uniknąć przepełnionego pęcherza i silnego parcia kończącego się niekontrolowaną mikcją. Warto też sięgnąć po żurawinę, która nie ma bezpośredniego wpływu na panowanie nad oddawaniem moczu, ale zapobiega nawracającym zakażeniom dróg moczowych – jednej z przyczyn NTM.

Jeśli lekarz zdecyduje o wprowadzeniu leczenia farmakologicznego, warto upewnić się, czy stosowane zioła nie wchodzą z nimi w interakcje.

Jakie zmiany warto wprowadzić w przypadku nietrzymania moczu u mężczyzn?

Nietrzymanie moczu u mężczyzn w młodym wieku to wyjątkowo wstydliwa dolegliwość. W Internecie często można się spotkać z zapytaniami o męskie NTM, których autorami są młodzi ludzie (np. nietrzymanie moczu u mężczyzn po alkoholu, zwłaszcza w nocy). Alkohol faktycznie osłabia kontrolę nad zwieraczami, co powoduje samoistny wypływ moczu w czasie snu. Warto więc rozważyć ograniczenie lub nawet odstawienie trunków, szczególnie wieczorem.

Problem niekontrolowanego oddawania moczu mogą też pogarszać:

• substancje drażniące pęcherz (kofeina, owoce cytrusowe i wyciskane z nich soki, czekolada, ostre przyprawy, mleko),
• otyłość,
• dieta uboga w błonnik, która prowadzi do częstych zaparć,
• zażywanie leków nasennych,
• nieleczone infekcje układu moczowego.

Wprowadzenie nawet drobnych zmian w tych dziedzinach to także sposoby na nietrzymanie moczu u mężczyzn, które z pewnością poprawią sytuację.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn nie musi prowadzić do izolacji społecznej

Kontrola nad zwieraczami maleje z wiekiem, ale nietrzymanie moczu u młodych mężczyzn nie należy do rzadkości. Na szczęście męska inkontynencja przestaje być tematem tabu, a panowie coraz chętniej szukają sposobów na NTM. Leczenie, zmiana nawyków żywieniowych, ćwiczenia (nie tylko mięśni dna miednicy) oraz noszenie bielizny chłonnej umożliwiają mężczyznom normalne funkcjonowanie.

Źródła:

1. Stowarzyszenie Osób z NTM „UroConti”, Pacjent z NTM w systemie opieki zdrowotnej. 10 edycja raportu, Warszawa, lipiec 2021. Dostępny online: https://ntm.pl/wp-content/uploads/2021/08/Pacjent-z-NTM-w-systemie-opieki-zdrowotnej-2021.pdf. [dostęp online: 20.04.2022].
2. https://www.racgp.org.au/afp/2017/september/adult-male-stress-and-urge-urinary-incontinence/. [dostęp online: 20.04.2022].
3. https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/aktualnosci/239492,nawet-2-3-mln-polakow-ma-problem-z-ntm. [dostęp online: 20.04.2022].
4. https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/aktualnosci/253804,ukryty-problem. [dostęp online: 20.04.2022].
5. https://www.medicalnewstoday.com/articles/165408#diagnosis. [dostęp online: 20.04.2022].
6. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=100241. [dostęp online: 20.04.2022].
7. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladmoczowy/66632,moczenie-u-dzieci. [dostęp online: 20.04.2022].