Operacja zaćmy − kiedy się na nią zdecydować?

Operacja zaćmy polega na pozbyciu się zmętniałej soczewki i wszczepieniu w jej miejsce sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Jak wygląda zabieg, co Cię po nim czeka i jakie jest ryzyko ewentualnych powikłań? Poznaj tę metodę leczenia zaćmy.

Zaćma − co to za choroba ?

Zaćma to choroba soczewki oka. Soczewka to dwuwypukły, elastyczny i przejrzysty twór zlokalizowany za tęczówką i przed ciałem szklistym. Jej zadaniem jest ogniskowanie promieni świetlnych. Dzięki zmianom swojej krzywizny, umożliwia ostre widzenie z różnych odległości.

Istotą zaćmy jest zmętnienie soczewki oka, co prowadzi do spadku ostrości widzenia i pogorszenia jakości życia. Obniżenie funkcji wzroku zależy od stopnia zamglenia soczewki i wysycenia zaćmy w jej centrum.

Sprawdź też, czym jest zaćma.

Rodzaje zaćmy

Istnieje wiele rodzajów zaćmy. W zaćmie wrodzonej, zmętnienie soczewki występuje już w pierwszych latach życia dziecka. Jeśli zaćma jest całkowita i obustronna, uniemożliwia rozwój widzenia u noworodka i prowadzi do wtórnego niedowidzenia.

Zaćma nabyta rozwija się wraz z wiekiem w wyniku starzenia się organizmu lub pojawia się wskutek innych zaburzeń metabolizmu soczewki. Powodem mogą być schorzenia przewlekłe, miejscowe choroby oka czy fizyczne lub chemiczne czynniki zewnętrzne. Najczęstszym typem zaćmy nabytej jest zaćma starcza. Jej objawy pojawiają się zazwyczaj w okolicach 50. − 60. roku życia.

Wyróżnić można zaćmę korową, podtorebkową i jądrową. W zaćmie korowej, nasilającemu się spadkowi ostrości wzroku często towarzyszy także widzenie podwójnych konturów i pogorszenie widzenia po zmroku. Zaćma podtorebkowa postępuje powoli, ale intensywnie upośledza wzrok, szczególnie w ostrym świetle i przy patrzeniu z bliska. W przypadku zaćmy jądrowej, dość szybko pojawia się krótkowzroczność, ale ostrość wzroku stosunkowo długo pozostaje dobra. W praktyce znaczna część zaćm starczych przyjmuje formy mieszane (podtorebkowo-korowe lub korowo-jądrowe), więc subiektywne objawy odczuwane przez chorych są różne.

Sprawdź też, co może oznaczać zamglone widzenie.

Warto jednak wiedzieć, że nawet w zaawansowanej zaćmie, zachowana pozostaje zdolność percepcji światła. Z biegiem czasu, postępujący i nasilający się spadek ostrości wzroku prowadzi do obniżenia jakości życia chorego, a zabieg usunięcia zaćmy staje się koniecznością.

Zaćma wtórna rozwija się jako efekt innych zaburzeń. Przyczyną zaćmy wtórnej mogą być: cukrzyca, przewlekłe i nawracające zapalne choroby oka, jaskra, długotrwałe odwarstwienie siatkówki, nowotwory wewnątrzgałkowe, urazy mechaniczne, uszkodzenia chemiczne czy przewlekłe zażywanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów).

Zaćma jest jedną z najczęstszych przyczyn upośledzenia wzroku, a usuwanie zaćmy to jeden z najpowszechniej przeprowadzanych zabiegów chirurgicznych w obrębie oka.

Sprawdź też, czym jest starczowzorczność.

Operacja zaćmy – kiedy się na nią zdecydować?

Jedynym skutecznym sposobem leczenia, jest operacja zaćmy.

W przypadku zaćmy wrodzonej, która istotnie upośledza wzrok i uniemożliwia prawidłowy rozwój zdolności widzenia u dziecka, podjęcie decyzji o zabiegu chirurgicznym powinno nastąpić jak najwcześniej. Całkowita obustronna zaćma wymaga operacji w ciągu pierwszych 6 tygodni życia (najpóźniej do 12. tygodnia).

Decyzja o leczeniu operacyjnym zaćmy nabytej zapada w oparciu o subiektywne objawy pacjenta i jego indywidualne potrzeby wyraźnego widzenia. Jeśli zmętnienie soczewki istotnie przeszkadza Ci w codziennym funkcjonowaniu lub w wykonywaniu pracy zawodowej, operacja zaćmy może być jedynym wyjściem.  

W niektórych przypadkach, istnieją medyczne wskazania do usunięcia zaćmy. Będą to niektóre powikłania zaćmy (np. wtórna jaskra, zapalenie błony naczyniowej czy przemieszczenie soczewki do przedniej komory) lub konieczność diagnostyki i leczenia chorób siatkówki oraz nerwu wzrokowego. Zmętniona soczewka może bowiem uniemożliwiać wizualizację dna oka.

Sprawdź też, jakie zioła stosować na oczy.

Na czym polega operacja zaćmy?

Leczenie zaćmy polega na chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki i korekcji zmniejszonej mocy łamiącej bezsoczewkowego oka poprzez wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej (oko bez soczewki widzi bowiem bardzo słabo.)

Moc sztucznej soczewki dobiera się przed zabiegiem, w oparciu o pomiary gałki ocznej, matematyczne obliczenia i potrzeby i przyzwyczajenia pacjenta. Przykładowo, jeśli chcesz dobrze widzieć z bliska i nie potrzebować okularów do czytania, możliwe jest wszczepienie soczewki, która Ci to umożliwi. Wtedy jednak będziesz potrzebować korekcji okularowej do patrzenia w dal.

Konsekwentne zmierzanie do celu, jakim jest nadanie sztucznemu implantowi cech naturalnej soczewki, prowadzi do rozwoju coraz to lepszych wszczepów. Soczewki wieloogniskowe i akomodujące umożliwiają dobre widzenie zarówno do bliży, jak i do dali, a soczewki toryczne pozwalają na korekcję astygmatyzmu.

Sprawdź też, jak leczyć astygmatyzm za pomocą lasera.

Jak długo trwa operacja zaćmy?

Jak długo będziesz w szpitalu? Zabieg usunięcia zaćmy trwa około kilkunastu minut. Operacja może być przeprowadzona w ramach tzw. chirurgii jednego dnia, co oznacza, że pacjent w tym samym dniu przychodzi do szpitala na zabieg i wychodzi do domu.

Badania przed operacją zaćmy

Zanim zostaniesz zakwalifikowany do zabiegu usunięcia zaćmy, musisz przejść szereg badań. Badanie okulistyczne obejmuje badania ostrości wzroku do dali i do bliży, badanie przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej, pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, biometrię i parę innych czynności. Istotna jest także ocena ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Przed zabiegiem konieczne jest również wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych czy EKG.

Jak wygląda operacja zaćmy? 

Zabieg operacji zaćmy przeprowadzany jest najczęściej w znieczuleniu powierzchniowym z użyciem kropli lub żelu do oka, a pacjent podczas operacji cały czas pozostaje świadomy. Wyjątek mogą stanowić pacjenci w utrudnionym kontakcie, osoby, które nie kontrolują ruchów (np. w chorobie Parkinsona) czy kaszlu lub dzieci. Wtedy możliwe jest przeprowadzenie operacji w znieczuleniu ogólnym. Zmętniała soczewka usuwana jest przez niewielkie nacięcie w rogówce.

Metoda fakoemulsyfikacji polega na rozdrobnieniu jądra soczewki za pomocą wibracji ultradźwiękowych i równoczesnym zasysaniu jej fragmentów. W miejsce usuniętej soczewki, wprowadzany jest implant − sztuczna soczewka wewnątrzgałkowa o odpowiednio dobranej mocy łamiącej. Taka sztuczna, elastyczna soczewka zwinięta jest w rulon, dzięki czemu nie ma konieczności poszerzania nacięcia w rogówce. Po umieszczeniu jej w odpowiednim miejscu, implant rozkłada się i przyjmuje pożądany kształt. Po uszczelnieniu ran operacyjnych, na oko zakładany jest sterylny opatrunek. Pamiętaj, że w wyjątkowych i szczególnych sytuacjach przebieg i forma operacji mogą być inne.

Sprawdź też, czy luteina pomaga na oczy.

Postępowanie po zabiegu na zaćmę

Warto wiedzieć, że po operacji usunięcia zaćmy, można wyjść ze szpitala prawdopodobnie tego samego dnia. Dlatego pacjenci po zabiegu mogą samodzielnie chodzić i dbać o siebie. Nie wymagają więc specjalistycznej opieki i pomocy osób trzecich. Przy wypisie pacjent dostaje dokładne instrukcje postępowania i zalecenia dotyczące leczenia miejscowego. Zwykle będą to krople do worka spojówkowego, zawierające antybiotyk i lek przeciwzapalny.

Pamiętaj, że po operacji zaćmy nie wolno trzeć rękoma operowanego oka. Unikaj wysiłku fizycznego, gwałtownych wstrząsów, schylania się i podnoszenia ciężkich przedmiotów. Przepisane krople zawsze stosuj zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie zapomnij udać się na kontrolę w wyznaczonym terminie.  

Sprawdź też, co oznaczają kłopoty z widzeniem po zmierzchu.

Powikłania po zabiegu usunięcia zaćmy

Operacja zaćmy uważana jest za zabieg bezpieczny, a stosowane metody operacyjne umożliwiają szybkie osiągnięcie dobrego widzenia. Po zabiegu pacjenci nie wymagają szczególnej opieki, a postępowanie pooperacyjne nie należy do skomplikowanych.

Jednakże, jak każda operacja, także zabieg usunięcia zaćmy niesie ze sobą ryzyko pewnych powikłań. Pooperacyjne zapalenie wnętrza gałki ocznej należy do rzadkich, ale groźnych i bardzo ciężkich powikłań. Wywołane jest zakażeniem i może skutkować nawet utratą wzroku w chorym oku. Ostre zakażenie rozwija się zwykle w ciągu pierwszych 14 dni po operacji, a czynnikiem etiologicznym są najczęściej gronkowce lub bakterie gram-ujemne. Objawia się gwałtownym spadkiem ostrości widzenia, bólem oka, wysiękiem ropnym w ciele szklistym i komorze przedniej oraz nacieczeniem rogówki.

Do innych powikłań należą: krwotok do wnętrza gałki ocznej, torbielowaty obrzęk plamki, odwarstwienie siatkówki, powikłania rogówkowe czy późne zapalenie wewnątrzgałkowe.

Sprawdź też płyny i chusteczki do higieny oczu.

Zapamiętaj!

Zaćma to choroba, w której dochodzi do zmętnienia soczewki oka. Prowadzi do postępującego spadku ostrości widzenia. Najczęstszym typem zaćmy jest zaćma starcza, związana ze starzeniem się organizmu. Jedyną możliwością leczenia jest zabieg operacyjny. Polega na usunięciu zmętniałej soczewki poprzez niewielki otwór w rogówce i wszczepieniu na jej miejsce nowej, sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. Operacja przeprowadzana jest najczęściej w powierzchniowym znieczuleniu oka, a po zabiegu możliwe jest wyjście do domu w ten sam dzień. Chirurgiczne leczenie zaćmy jest powszechnie przeprowadzanym zabiegiem, a stosowane aktualnie metody często pozwalają w stosunkowo krótkim czasie uzyskać zadowalający efekt. Powikłania pooperacyjne występują rzadko.

Źródła:

1. Polskie Towarzystwo Okulistyczne, Wytyczne leczenie operacyjnego zaćmy
2. W. Omulecki, Zaćma
3. H. Niżankowska, Okulistyka. Podstawy kliniczne