Test Amslera - na czym polega badanie siatkówki oka?

Test Amslera to proste i nieinwazyjne badanie, które możesz wykonać nawet we własnym domu. Służy ocenie funkcji plamki żółtej czyli części siatkówki odpowiedzialnej za ostre, barwne i wyraźne widzenie. Test Amslera nie wymaga od Ciebie żadnego przygotowania, a jedyna rzecz jakiej potrzebujesz to siatka Amslera czyli specjalny kwadrat złożony z regularnych kratek.

Siatkówka, plamka żółta i dołek środkowy

Budowa ludzkiego oka jest skomplikowana. Siatkówka to światłoczuła, wewnętrzna błona gałki ocznej o bardzo istotnej funkcji. To właśnie ona odbiera bodźce wzrokowe i zamienia je na impulsy nerwowe. Siatkówka wyściela od wewnątrz gałkę oczną. Jest cienką, przezroczystą powłoką, która z jednej strony przylega do ciała szklistego, które wypełnia wnętrze gałki ocznej, z drugiej natomiast wyściela kulistą powierzchnię naczyniówki. Jej szczątkowa i niewrażliwa na światło część pokrywa od tyłu ciało rzęskowe oraz tęczówkę. Siatkówka składa się aż z 10 warstw, ale jej budowa histologiczna istotnie różni się w zależności od jej regionu.

Plamka żółta to obszar siatkówki w centralnej lokalizacji oka z największą gęstością czopków (czyli fotoreceptorów odpowiedzialnych za widzenie w ciągu dnia i w dobrym oświetleniu). To właśnie to miejsce i duża ilość czopków umożliwiają wysoką rozdzielczość widzenia. Dołek środkowy to niewielkie zagłębienie w centrum plamki żółtej. Jego średnica to zaledwie ok. 1,5 mm. W tym miejscu czopki są bardzo gęsto upakowane, mają też nieco inną budowę i zapewniają najostrzejsze widzenie.

W kierunku obwodowym od plamki żółtej, wzrasta natomiast liczba pręcików-  fotoreceptorów odpowiedzialnych za widzenie w słabym oświetleniu.

Sprawdź też, o czym mogą świadczyć mroczki przed oczami.

Plamka żółta − test Amslera

Test Amslera to prosty sposób oceny widzenia w obrębie dołka środkowego. Co istotne, metoda nie wymaga specjalistycznego sprzętu i taki test na plamkę żółtą możesz wykonać nie tylko w gabinecie okulistycznym, ale też u lekarza rodzinnego, a nawet we własnym domu!

Jedyna rzecz jakiej potrzebujesz to siatka Amslera, czyli kwadrat o boku 10 cm x 10 cm, narysowany na białym lub czarnym tle, podzielony za pomocą czarnych lub białych linii na malutkie kwadraty o boku 0,5 cm x 0,5 cm.

Sprawdź też, na czym polega witrektomia.

Badanie przeprowadza się osobno dla jednego i drugiego oka. Zasłoń więc jedno oko, ustaw siatkę w odległości około 30 cm od twarzy (taka odległość „do czytania”) i skieruj wzrok na punkt w centrum siatki. Jeśli nosisz okulary do bliży – załóż je przed badaniem.

Test Amslera − wyniki

Jeśli podczas badania, wszystkie linie widzisz jako proste, a kwadraciki są równej wielkości − test plamki żółtej wypada prawidłowo, a obszar plamki jest zdrowy. Nieprawidłowości obrazu takie jak mroczki, zaciemnienia, zniekształcenia linii (falowanie, zakrzywienie), czy wrażenie powiększonych lub pomniejszonych kwadracików wskazują natomiast na zaburzenia widzenia i mogą być efektem zmian zwyrodnieniowych i obrzękowych w plamce.

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD czyli age- related macular degeneration) to obecnie jedna z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u osób powyżej 50 roku życia. Wyróżnia się 2 postaci choroby − suchą, w której zaburzenia postępują powoli i stopniowo i rzadszą postać wysiękową, która charakteryzuje się szybkim i agresywnym postępem. Zwyrodnienie plamki żółtej dotyczy obydwu oczu, ale stopień nasilenia zmian jest zazwyczaj różny i asymetryczny. Przyczyn choroby upatruje się w czynnikach genetycznych i środowiskowych.

Zaawansowany wiek, palenie tytoniu, nieprawidłowa dieta, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, przebyty zawał serca czy udar mózgu oraz nadmierne narażenie na promieniowanie UV zwiększają ryzyko AMD. Nieco częściej chorują kobiety oraz osoby z jasnymi, niebieskimi tęczówkami oczu. Objawy obejmują stopniowe pogorszenie widzenia w ciemnościach oraz do bliży, zniekształcenia widzianego obrazu- falowanie i skrzywienia (rzadziej wrażenie pomniejszonego lub powiększonego obrazu), osłabienie widzenia barw, a czasem pojawia się w polu widzenia rozmazana, ciemna plama.

Jeśli objawy dotyczą początkowo tylko jednego oka i postępują powoli, wielu pacjentów traktuje je jako naturalne pogorszenie wzroku związane z wiekiem lub nawet nie zdaje sobie sprawy z ich występowania. Warto wówczas wykonać test Amslera, który nie wymaga od Ciebie szczególnego przygotowania, umiejętności ani profesjonalnego sprzętu.  Jeśli test na zwyrodnienie plamki żółtej będzie miał niepokojący Cię wynik, nie lekceważ takich objawów i niezwłocznie udaj się do okulisty. Lekarz z pewnością pokieruje dalszą diagnostyką i zaproponuje odpowiednie leczenie. Całkowite wyleczenie nie jest wprawdzie możliwe, ale im wcześniej rozpocznie się  adekwatne postępowanie tym większa szansa na złagodzenie objawów, zatrzymanie postępu choroby i poprawę jakości widzenia.

Sprawdź też, na czym polega i jak leczyć zwyrodnienie plamki żółtej.

Test Amslera nie kosztuje wiele wysiłku, a może pomóc we wczesnym wykryciu nie tylko zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, ale i innych chorób oczu, a tym samym ułatwić ich ewentualne leczenie. Warto stosować go w samokontroli wzroku, szczególnie jeśli jesteś po 50. roku życia.

Pamiętaj, że test Amslera to podstawowy i prosty test, który bazuje na Twoich subiektywnych odczuciach. W razie wystąpienia nieprawidłowości, lekarz okulista zdecyduje o dalszej diagnostyce i zastosuje dokładniejsze i specjalistyczne metody badania wzroku i siatkówki oka np. optyczną koherentną tomografię (OCT), która jest obecnie złotym standardem w diagnostyce AMD.