Uczulenie na komary − co warto o nim wiedzieć?

Uczulenie na komary zdarza się niezwykle rzadko. Choć komary często odpowiedzialne są za przenoszenie chorób zakaźnych w innych szerokościach geograficznych, w Polsce są raczej niegroźne. Swędzące bąble na ciele po komarach nie zawsze oznaczają alergię. Zobacz, jak rozpoznać uczulenie,  a także jak pielęgnować skórę po ataku komarów.

Sam środek okresu wakacyjnego to czas, gdy chętnie spędza się wolny czas na świeżym powietrzu, najlepiej blisko natury. Przebywanie nam morzem, jeziorem czy w lesie poza przyjemnością, wiąże się też niestety z narażeniem na częste pokłucie przez komary. Duża ilość jezior i innych zbiorników wodnych w Polsce sprzyja namnażaniu się komarów, przez co latem każdy przynajmniej raz zostanie ukłuty przez komara.

Sprawdź też choroby przenoszone przez komary.

Czy komary są groźne dla zdrowia człowieka?

Komary to stawonogi, które żyją niemal na całym świecie. W Polsce najczęściej spotkać można tak zwane komary pospolite i komary widliszki. Dorosłe owady wyposażone są w specjalny aparat kłująco-ssący, który samicom pozwala odżywiać się krwią zwierząt stałocieplnych, samcom natomiast umożliwia pobieranie nektaru roślinnego.

Wśród owadów, komary bardzo często przenoszą liczne choroby zakaźne, które stanowią nie tylko ich rezerwuar, ale także wektor.

Do chorób, które najczęściej przenoszone są przez komary należą:

• malaria
• denga
• żółta gorączka
• filarioza
• zapalenie mózgu o różnej etiologii

Na szczęście w Polsce komary niezwykle rzadko są przyczyną przenoszenia chorób zakaźnych. Od czasu do czasu w naszym kraju stwierdza się pojedyncze przypadki malarii, jest to jednak tak zwana malaria zawleczona z innych krajów, najczęściej przez turystów.

Sprawdź też środki na komary i kleszcze.

Swędzące ugryzienie komara. Uczulenie tylko u nielicznych!

Choć komary żyjące w Polsce na ogół nie stanowią większego zagrożenia dla życia i zdrowia człowieka, ich ukłucie jest przyczyną wielu przykrych dolegliwości. Osoby nieuczulone rozwijają zwykle typowy odczyn po ugryzieniu przez komara, któremu towarzyszy świąd. Silne swędzenie, które odczuwa osoba ukłuta przez komara to nie zawsze alergia na komary, jest to po prostu skutek działania śliny owada. Tylko u niewielkiego odsetka osób podejrzewać można uczulenie na komary, najczęściej wtedy gdy reakcja po ukłuciu jest bardzo nasilona.

 Jakie objawy daje ukłucie przez komara? U większości osób tuż po ukłuciu przez komara pojawia się niewielki rumień, w obrębie którego w ciągu kilku-kilkunastu minut powstaje ostro odgraniczony obrzęk skóry i tkanki podskórnej o porcelanowo białej barwie. Swędzący bąbel może mieć różne rozmiary, najczęściej jednak osiąga średnicę od kliku milimetrów do kilku centymetrów. Z czasem ognisko obrzęku przybiera bardziej spoisty i naciekowy charakter, po czym stopniowo ustępuje w ciągu kilku dni.

Silny świąd powoduje, że osoba pogryziona przez komara drapie się nawet w nocy przez sen. Drapanie miejsca po ukłuciu prowadzi do uszkodzenia skóry, przez co jest ona narażona na rozwój wtórnych infekcji najczęściej o etiologii bakteryjnej. Takie powikłania w postaci miejscowych zakażeń bakteryjnych obserwuje się najczęściej u dzieci, które nie potrafią zapanować nad odruchem drapania i bezwiednie rozdrapują ogniska po ukłuciu. Wtórne zakażenia bakteryjne wymagają wdrożenia leczenia antybiotykiem, a rozdrapywanie miejsc po ukłuciu przez komara grozi powstaniem trwałych blizn w tym miejscu.

Reakcja alergiczna na komary − objawy

Alergia na komary to na szczęście zjawisko dość rzadko spotykane. Uczulenie to błędnie określane przez pacjentów „uczuleniem na jad komara” jest w istocie alergią na białka zawarte w ślinie tego owada. W porównaniu z alergią na jad owadów błonkoskrzydłych jak pszczoły czy osy, w przypadku alergii na komary reakcja ta rzadko przybiera formę ogólnoustrojową, zagrażającą życiu i zdrowiu pacjenta.

Kiedy zatem możemy podejrzewać uczulenie na komary? Diagnoza uczulenia na ślinę komarów brana jest pod uwagę u pacjentów, u których po ukłuciu komara dochodzi do rozwoju nienaturalnie intensywnej reakcji miejscowej lub gdy rozwija się u nich reakcja systemowa z towarzyszącym obrzękiem naczynioruchowym, zaostrzeniem astmy oskrzelowej u pacjenta czy pokrzywką uogólnioną.

Do najbardziej niebezpiecznych reakcji uczuleniowych, a co za tym idzie wymagających natychmiastowej pomocy medycznej, należy wstrząs anafilaktyczny. Ta ogólnoustrojowa reakcja organizmu na kontakt z alergenem przebiega między innymi z nagłym spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, możliwym obrzękiem górnych dróg oddechowych i masywnymi, swędzącymi zmianami skórnymi. Rzadko spotykana reakcja anafilaktyczna na komary wymaga jak najszybszej pomocy medycznej, bo stanowi duże zagrożenie dla życia i zdrowia osoby uczulonej.

Sprawdź też maści na ugryzienia i użądlenia.

Uczulenie na komary − kto jest narażony?

Uczulenie na składniki zawarte w ślinie komarów częściej niż w zdrowej populacji stwierdza się u osób zakażonych wirusem Epsteina i Barr (EBV) i u pacjentów chorujących na rozmaite choroby układu odpornościowego.

Uczulenie na komary − mechanizm działania

Jak przebiega reakcja alergiczna na komary? Uczulenie na składniki zawarte w ślinie komara może przebiegać w 2 różnych mechanizmach: jako reakcja natychmiastowa, zależna od przeciwciał klasy IgE i reakcja opóźniona, uzależniona od funkcjonowania komórek zwanych limfocytami.

Samo zjawisko alergii to nic innego jak nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego pacjenta, który już wcześniej spotkał uczulający go alergen. W pierwszym typie reakcji dochodzi do połączenia obcego antygenu zawartego w ślinie komara ze swoistymi przeciwciałami IgE zlokalizowanymi na powierzchni takich komórek jak mastocyty czy bazofile. W wyniku połączenia antygenu z przeciwciałem IgE dochodzi do degranulacji ziarnistości komórek i uwolnienia do tkanek mediatorów reakcji alergicznej takich jak histamina, prostaglandyny, leukotrieny czy prozapalne cytokiny. Skutkiem działania wspomnianych mediatorów jest rozwój reakcji alergicznej o różnym przebiegu.

Sprawdź też domowe sposoby na swędzące bąble po ukąszeniu komara.

Alergia na komary może też rozwijać się w tak zwanym opóźnionym (komórkowym) mechanizmie nadwrażliwości. W tym przypadku znaczącą rolę odgrywają limfocyty T, które rozpoznają obcy antygen prezentowany im przez specjalnie wykształcone do tego komórki, czyli tak zwane komórki prezentujące antygen APC (ang. antigen-presenting cell). Zjawisko to również wyzwala wyrzut cytokin prozapalnych i w konsekwencji rozwój reakcji alergicznej.

Po ukłuciu przez komara u osoby uczulonej dochodzi do uruchomienia opisanych wcześniej mechanizmów immunologicznych, których skutkiem jest rozwój reakcji uczuleniowej o różnym przebiegu.

Uczulenie na komary − diagnoza

Nie ma powszechnie dostępnych badań diagnostycznych, które umożliwiłyby jednoznaczne potwierdzenie alergii na komary. Diagnozę tę stawia się najczęściej na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem i objawów klinicznych, które pojawiają się u pacjenta po ukłuciu przez komara.

Jeśli zauważyłeś, że ukłucie przez komara wywołuje u Ciebie niepokojąco silną reakcję, zgłoś się do lekarza rodzinnego. Warto mieć przy sobie dokumentację fotograficzną, żeby lekarz mógł sam ocenić jak bardzo nasilone były zmiany. W przypadku podejrzenia alergii na składniki zawarte w ślinie komara lekarz rodzinny kieruje pacjenta zwykle do specjalisty alergologa.

Sprawdź też najczęstsze choroby dermatologiczne.

Uczulenie na komary − opuchlizna nie zawsze oznacza uczulenie!

Faktyczna alergia na komary stwierdzana jest dość rzadko. Bywa też, że u osób nieuczulonych, po ukłuciu przez komary obserwować można bardzo nasilone reakcje miejscowe w postaci zmian pęcherzowych. Takie zmiany częściej rozwijają się u dzieci.

Ukłucie komara − łagodzenie obrzęku i opuchlizny

Bez względu na to, czy pacjent ma alergię na komary, czy nie, jednym z najbardziej dokuczliwych objawów jest silny świąd w miejscu ukłucia. Złagodzić go może stosowanie kremów lub płynów o działaniu przeciwświądowym i łagodzącym, niekiedy zaleca się również doustne leki przeciwhistaminowe.

Nasilony stan zapalny skóry może też wymagać zastosowania miejscowych preparatów zawierających glikokortykosteroidy. W przypadku powikłań w postaci wtórnych nadkażeń o etiologii bakteryjnej niezbędne jest stosowanie antybiotyków w formie miejscowej lub doustnej. Zwrócić szczególną uwagę, żeby nie drapać miejsc po ukłuciu przez komary. Miejsca te można zabezpieczyć przewiewnym plastrem z opatrunkiem, co zapobiegnie rozdrapywaniu zmian szczególnie w nocy.

Najskuteczniejsze jest jednak minimalizowanie narażenia na komary. W okresie letnim dobrze jest stosować specjalistyczne repelenty, które skutecznie odstraszają komary, co minimalizuje ryzyko pokłucia. Jednym ze środków o najwyższej skuteczności jest dietylotoluamid (DEET), który znaleźć można w większości dostępnych preparatów na rynku. Zobacz, czym jest DEET w artykule: Co to jest DEET? Czyli jak odstraszyć owady.

Wybierając się do lasu, nad morze czy jezioro warto też zadbać o odpowiednią odzież ochronną, która powinna zasłaniać jak największą powierzchnię skóry. Zwróć też uwagę, czy w miejscu w którym nocujesz okna i drzwi wyposażone są w moskitiery, które doskonale chronią przed dostaniem się komarów do pomieszczeń gdzie przebywają ludzie.

Dobra ochrona przed komarami naprawdę skutecznie minimalizuje ryzyko pokłucia przez te owady i pozwala cieszyć się wakacyjnym czasem bez nieprzyjemnych skutków pokłucia.