Zaburzenia snu – przyczyny, objawy i leczenie

Sen to podstawowy element fizjologii każdego z nas - u dorosłego człowieka zajmuje niemal 30% całego życia. Dane pokazują, że nawet do 40% dorosłych osób może cierpieć na zaburzenia snu związane z nieprawidłowym czasem jego trwania, czy niepożądanymi zachowaniami w trakcie nocnego odpoczynku. Co powoduje zaburzenia snu? Jak je leczyć? Jak zadbać o dobry sen? Sprawdź!

Zaburzenia snu - co to jest?

Zaburzenia snu to jedne z najczęstszych problemów związanych z ośrodkowym układem nerwowym. Mogą przebiegać ze zmianą długości, jakości lub rytmu snu, wpływając negatywnie na funkcjonowanie organizmu. Jednym z najczęściej występujących zaburzeń snu jest bezsenność. 

Pamiętaj – zaburzenia snu to nie tylko bezsenność, ale również nadmierna senność w ciągu dnia, trudności z wybudzeniem czy nieprawidłowe zachowania podczas snu.

Zaburzenia snu - rodzaje i klasyfikacja

Kłopoty ze snem należą do zaburzeń rytmów dobowych. To jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Zaburzenia snu zostały sklasyfikowane w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) stworzonej przez WHO. Występują pod dwoma kodami jako:

• Organiczne zaburzenia snu (G47) - są objawami innego schorzenia psychicznego lub somatycznego. Do tej grupy zaliczamy: bezsenność (towarzyszą jej zaburzenia zasypiania i utrzymania snu), hipersomnię (odczuwanie wzmożonej senności, pomimo przespanej nocy), narkolepsję (nadmierna senność w ciągu dnia), zaburzenia rytmu snu i czuwania (np. w wyniku pracy zmianowej lub zmianą strefy czasowej, tzw. jet lag) oraz bezdech senny,
• Nieorganiczne zaburzenia snu (F51) stanowią odrębne schorzenie wywołane czynnikami emocjonalnymi - bezsenność nieorganiczna, hipersomnia nieorganiczna, lunatyzm, lęki nocne i koszmary senne.

Sprawdź popularne kategorie

Zaburzenia snu - przyczyny

Prawidłowy senpowinien trwać nieprzerwanie ok. 7-8 godzin. Jego nadmiar bądź niedobór prowadzą do niekorzystnych skutków dla całego organizmu. Ze względu na przyczyny zaburzenia snu dzieli się na: bezsenność pierwotną (samoistną) oraz bezsenność wtórną (objaw innych problemów zdrowotnych). W przypadku pierwotnych zaburzeń snu najczęstsze przyczyny to:

• Uwarunkowania genetyczne osoba doświadczająca problemów już od dzieciństwa zdradza symptomy zaburzeń snu jest on płytki, przerwany i krótki. Wraz z wiekiem zaburzenia przybierają na sile i przyjmują postać przewlekłą,
• Niezdrowy tryb życia praca zmianowa, częste podróże do różnych stref czasowych mogą objawiać się całkowitą zmianą dotychczasowego trybu snu,
• Nadmierne spożycie substancji pobudzających, napojów kofeinowych, alkoholu i narkotyków,
• Czynniki psychofizjologiczne związane z trudną sytuacją życiową, np. stres w pracy, rozwód, śmierć bliskiej osoby,
• Wzmożona aktywność fizyczna tuż przed snem,
• Używanie przed snem urządzeń elektronicznych telefonu, komputera itp.

Równie powszechną grupą są następstwa chorobowe, będące objawem innych schorzeń psychicznych i somatycznych, np. depresji, uzależnienia od leków i używek, przewlekłych zespołów bólowych oraz zaburzeń metabolicznych i endokrynologicznych Wymagają odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia leczenia.

Do objawów występujących w nocy należy głośne chrapanie. Problem ten łagodzą leki na chrapanie.

Na zaburzony rytm snu często cierpią kobiety ciężarne. Bezsenność w ciąży może pojawić się już w pierwszym trymestrze, jednak najbardziej uaktywnia się pod koniec ciąży. Na powyższy stan wpływa wiele czynników, m.in.: zmiany hormonalne, zwiększona potrzeba korzystania z toalety, dolegliwości żołądkowe oraz bóle kręgosłupa.

Zaburzenia snu - objawy

Osoby doświadczające problemów ze snem często skarżą się na:

• Uczucie obniżonej jakości (sen nie przynosi odpoczynku),
• Trudności z inicjacją snu (czas od położenia się do zaśnięcia przekracza 45 minut),
• Wczesne budzenie się i niemożność ponownego zaśnięcia,
• Kłopoty z koncentracją, trudności w zapamiętywaniu informacji,
• Senność w ciągu dnia,
• Obniżoną wydajność w pracy,
• Rozdrażnienie i wahania nastroju,
• Brak motywacji i chęci do działania,
• Bóle głowy,
• Niepokój i stany lękowe związane ze snem,
• Drażliwość, agresję oraz impulsywność.

Zaburzenia snu - skutki

Trwające przez dłuższy okres zaburzenia snu wywołują szereg niekorzystnych skutków fizjologicznych dla wielu układów organizmu. 

• Jednym z następstw może być osłabienie układu odpornościowego, co skutkuje większą podatnością na infekcję, zwłaszcza spowodowane wirusami i bakteriami.
• Niska jakość snu przynosi również konsekwencje dla układu pokarmowego - zaburzeniu ulega cykl trawienia. Mogą wówczas wystąpić przewlekłe biegunki, zaparcia. 
• Słabe wysypianie się może doprowadzić do zespołu chronicznego zmęczenia. Schorzenie daje objawy przypominające zaburzenia depresyjne. 
• Osoby niewyspane mają większą podatność na choroby somatyczne (wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania narządów lub układów) i psychiczne. Są mniej odporne na stres, a osłabiona koncentracja powoduje spadek zdolności zapamiętywania i koncentrację, co przekłada się np. na jakość pracy. 
• Inne skutki przewlekłej bezsenności to m.in.: spadek popędu płciowego, a także zwiększone ryzyko chorób, takich jak cukrzyca, otyłość, nadciśnienie i choroby serca.

Zaburzenia snu - zapobieganie

Aby zapobiegać bezsenności i innym problemom ze snem, warto wprowadzić:

• Regularną aktywność fizyczną, najlepiej o stałych porach, z zachowaniem odstępu od godzin wieczornych,
• Nawyki wspierające zdrowie psychiczne, np. redukcję stresu i odpoczynek emocjonalny,
• Dietę obfitującą w składniki wspierające sen, np. magnez (orzechy i nasiona), witaminy z grupy B (produkty pełnoziarniste) i L-tryptofan (indyk, kurczak, tuńczyk).

Zaburzenia snu u dorosłych - podsumowanie

Bezsenność jest dla pacjentów poważnym problemem, który bezpośrednio przekłada się na spadek jakości życia. Jeśli doświadczasz zaburzeń snu, które zakłócają codzienne funkcjonowanie i negatywnie wpływają na jakość życia, to dobry moment, by poszukać pomocy. Tylko właściwa terapia obejmująca przyczynę schorzenia może przynieść pożądany efekt, który pozwoli na normalne funkcjonowanie i satysfakcjonujący sen nocą.