Czym są zaparcia? Sprawdź domowe sposoby na zaparcia

Zaparcie to problem dotyczący regularnego oddawania stolca. Objaw ten występuje najczęściej sporadycznie. Powstaje m.in. w wyniku stosowania złej diety, obniżonej aktywności fizycznej czy zmiany klimatu. Sprawdź, jakie są domowe sposoby na zaparcia i nie daj się zaskoczyć!

Czym są zaparcia?

Kinga Zawiłowicz pisze:

„Zaparcie (inaczej zatwardzenie lub obstrukcja) to nic innego, jak nieregularne wypróżnianie (rzadsze niż 2 razy w tygodniu), lub oddawanie małych ilości twardego stolca z dużym wysiłkiem. Towarzyszy temu uczucie niepełnej defekacji. Pokarm za długo pozostaje w przewodzie pokarmowym, ponieważ brakuje odruchu parcia na stolec. Zaparcia zwykle wynikają ze zwolnienia pasażu jelita grubego, lub nieodpowiedniego działania mięśni dna miednicy”.

Zaparcia – przyczyny

Kinga Zawiłowicz kontynuuje:

„Przypadłość ta dotyczy 20-30% populacji, lecz jest to na ogół objaw krótkotrwały, który przechodzi po kilku dniach. Co powoduje zaparcia? Przyczyn zaparć może być bardzo wiele, jednak podłoże tej dolegliwości najczęściej jest niegroźne i nie świadczy o chorobie jelitowej.

Zatwardzenia pojawiają się w wyniku stosowania złej i mało urozmaiconej diety ubogiej w błonnik, warzywa i owoce, oraz zbyt małej ilości przyjmowanych płynów. Zmiana klimatu oraz warunków życiowych w czasie podróżowania również mogą wpływać na powstawanie zaparć. Dotykają one także ludzi powyżej 60. roku życia, kobiet w ciąży oraz osób, których aktywność fizyczna jest niewielka. Częściej pojawiają się u kobiet niż u mężczyzn.

Przeczytaj także artykuł „Zaparcia u osób starszych – skuteczne sposoby na leczenie wstydliwej dolegliwości”.

Zaparcia są utrapieniem chorych czasowo unieruchomionych, oraz ludzi cierpiących na inne choroby np. zespół jelita drażliwego czy hemoroidy. Obstrukcja może występować także u osób mających niedoczynność tarczycy, chorobę parkinsona lub depresję. Przyczyny zaparć to także operacje przeprowadzane w okolicach odbytu. Co więcej, przyjmowanie niektórych leków może powodować powstawanie zaparć. Są to między innymi leki przeciwbólowe, preparaty z żelazem, opioidy, środki antykoncepcyjne, przeciwdepresyjne oraz leki na nadciśnienie.

Jeżeli u zdrowego człowieka nagle dochodzi do zaparć, nie należy tego lekceważyć, ponieważ niekiedy jest to objaw innej choroby, np. stanu zapalnego jelit, niedrożności przewodu pokarmowego, czy raka jelita grubego, który późno rozpoznany może być bardzo groźny”.

Dowiedz się, czym są zaparcia nawykowe.

Zaparcia – objawy

Kinga Zawiłowicz poucza:

„U ludzi zdrowych wypróżnianie występuje raz, dwa razy dziennie, ewentualnie co drugi dzień. Gdy częstotliwość ta jest mniejsza, mamy do czynienia z zaparciem. Towarzyszy temu brak parcia na stolec, lub parcie, które nie przynosi efektu. Objawy to także ból brzucha oraz uczucie niepełnego wypróżnienia, wzdęcia i pełności. Niekiedy dochodzi ból głowy oraz nudności. Oddawany stolec jest suchy i twardy”.

Zaparcia – diagnostyka

Kinga Zawiłowicz dzieli się wiedzą:

„Zaparcia najczęściej występują przez krótki czas, lecz zdarzają się również długotrwałe problemy z regularnym oddawaniem kału. Gdy zatwardzenie trwa dłużej, warto udać się do lekarza, aby zrobić dodatkowe badania. Diagnostyka polega przede wszystkim na dokładnym wywiadzie z pacjentem. Wykonuje się też badanie per rectum, czyli badanie okolicy odbytu oraz zwieraczy poprzez umieszczenia palca w odbycie pacjenta.

Lekarz może także zalecić morfologię oraz badanie kału na obecność krwi utajonej. Zdjęcia jamy brzusznej pomogą określić drożność przewodu pokarmowego. Kolejnym badaniem jest kolonoskopia, która wskaże czy zaparcia nie są objawem innych chorób układu pokarmowego. Dodatkowo specjalista może zalecić badanie określające motorykę jelit poprzez defekografię lub manometrię odbytu i odbytnicy”.

Sprawdź, skąd biorą się zaparcia czynnościowe.

Zaparcia – leczenie

Kinga Zawiłowicz radzi:

„W czasie krótkotrwałych obstrukcji możesz stosować leki na zaparcia, ale leczenie to nie powinno trwać długo. Stosowanie zbyt silnych preparatów może wywołać przesadny efekt i doprowadzić do powstania biegunki. Co więcej, podawanie środków przeczyszczających przez dłuższy czas pogłębia „rozleniwienie” i spowolnienie jelit, co nie przynosi pożądanych efektów. Lekami, które można stosować dłużej, są probiotyki, które poprawiają odporność oraz florę jelitową, a także błonnik w tabletkach poprawiający perystaltykę jelit i umożliwiający regularne wypróżnianie.

Leczenie nawracających, długotrwałych zaparć, polega przede wszystkim na zmianie stylu życia.

Należy zwiększyć aktywność fizyczną i dostosować dietę. Dodatkowo możesz zastosować masaże w obrębie brzucha, które pomogą pobudzić jelita do lepszego działania. Gdy czujesz parcie na stolec, nawet niewielkie, powinieneś udać się do toalety. Jeżeli problem pojawia się po zażyciu stałych leków, poinformuj o tym swojego lekarza”.

Poszerz swoją wiedzę dzięki artykułowi „Zaparcia w ciąży − jak im zaradzić?”.

Zaparcia u dzieci

Kinga Zawiłowicz ostrzega:

„Przyczyną zaparć u dzieci może być spożywanie zbyt małej ilości płynów oraz niewystarczająca ilość błonnika w diecie (zbyt mało spożywanych warzyw i owoców). Co więcej, jedzenie słodyczy również wpływa na wystąpienie problemów z oddawaniem kału. Zatwardzenia pojawiają się także u niemowląt, których układ pokarmowy nie jest do końca rozwinięty. Maluszki ucząc się korzystania z toalety, mogą czuć zakłopotanie z załatwiania się w miejscach publicznych, np. przedszkolach, co może prowadzić do zatwardzenia.

Gdy te problemy nie przechodzą mimo zmiany diety i podawania większej ilości płynów, należy zastosować leki na zaparcia u dzieci. Co więcej, podając probiotyki dla dzieci i niemowlątwspomożesz przywrócenie prawidłowej równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego u dziecka”.

Problem zatwardzeń i zaparć u niemowlaka został szerzej opisany w artykule „Jak rozpoznać i jak sobie poradzić z zatwardzeniem i zaparciami u niemowlaka?”.

Domowe sposoby na zaparcia

Zaparcia zdarzają się wielu pacjentom, których spotykam w aptece. Problem ten dotyka szczególnie osób w podeszłym wieku, ale występuje też u młodych ludzi, u których rozleniwione jelita są wynikiem siedzącego trybu życia, niedoboru błonnika w diecie, stresu lub problemów natury hormonalnej.

Leczenie warto rozpocząć od zmiany diety, a dopiero potem sięgać po leki na zaparcia bez recepty.

W medycynie dowiedziono, że do prawidłowej pracy układu pokarmowego potrzebne są dwie frakcje błonnika: pektynowy (rozpuszczalny w wodzie) i celulozowy (nierozpuszczalny w wodzie). Fizjologicznie idealne proporcje obejmują 60% błonnika pektynowego i 40% błonnika celulozowego.

Jak powinna wyglądać dieta przy zaparciach? Dowiedz się sam!

Naturalne źródła błonnika w diecie

Zobacz, jakie są naturalne sposoby na zaparcia!

1. Owoce: jabłka, suszone śliwki i morele

Chyba najbardziej znanym domowym sposobem na zaparcia jest zjedzenie 5-6 suszonych śliwek na czczo. Owoce te dostarczają składników odżywczych, są smaczne i pomagają pozbyć się uciążliwego zaparcia.

Podobne właściwości mają suszone morele i jabłka. Owoce te zawierają błonnik pektynowy, który pochłania wodę i tworzy wraz z nią rodzaj galaretowatego żelu. Żel ten wyścieła układ pokarmowy i zapobiega nadmiernemu wysuszeniu stolca, który jest przyczyną zaparć i stanów zapalnych w jelicie.

2. Babka płesznik

Babka płesznik jest źródłem błonnika celulozowego, który nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast ma zdolność pęcznienia i mechanicznego stymulowania ścian jelita. Babkę płesznik możesz stosować codziennie. Łagodnie pobudza ona jelita do pracy i regularnych wypróżnień. Możesz kupić ją w aptece lub sklepie zielarskim.

Czy wiesz, jakie są najskuteczniejsze zioła na zaparcia i wzdęcia?

W ciągu dnia możesz spożyć 8 łyżeczek nasion babki płesznik jako dodatek do jogurtu lub musli. Pamiętaj, żeby w tym czasie pić duże ilości wody (2-3 litry dziennie).

Bogatym źródłem błonnika celulozowego są także warzywa liściaste, takie jak groch, fasola i otręby.

3. Siemię lniane

Podobnie jak babka płesznik zawiera błonnik celulozowy. Siemię lniane także pobudza jelita do pracy i pomaga Ci pozbyć się zaparcia.

Jak przyjmować siemię lniane? Zalej łyżeczkę mielonego siemienia lnianego 3/4 szklanki gorącej wody i mieszaj aż do uzyskania konsystencji śluzowatego kleiku.  Pij kleik na pół godziny przed każdym posiłkiem. Możesz również spożywać len mielony jako dodatek do pieczywa, jogurtów i owoców. Jest to bezpieczny, domowy sposób na zaparcia, który mogą stosować pacjenci w każdym wieku. Został on szerzej opisany w artykule „Siemię lniane na zaparcia − domowy sposób na dobre trawienie!”.

Wlewki i czopki na zaparcia

Może czopki glicerynowe oraz doodbytnicze wlewki nie są do końca uznawane za naturalne, domowe sposoby na zatwardzenie, ale warto o nich wspomnieć, gdy już jesteśmy w temacie bezpiecznego leczenia.

Czopki na zaparcia są całkowicie bezpieczne dla seniorów, kobiet w ciąży, dzieci i niemowląt. Pod wpływem ciepła rozpuszczają się w jelicie, nadając poślizg i ułatwiając wypróżnienie. Czopki nie wchłaniają się z jelit do krwiobiegu, więc nie ingerują w pracę Twoich narządów wewnętrznych.

Z kolei wlewki doodbytnicze, nazywane popularnie lewatywami, to jeden z najstarszych sposobów radzenia sobie z zaparciami. Lewatywa powoduje rozmiękczenie stolca i oczyszcza jelita z zalegających złogów pokarmowych. W aptekach są dostępne gotowe preparaty do wykonywania wlewek doodbytniczych. O tym, jak je prawidłowo stosować, dowiesz się z ulotki dołączonej do opakowania.

Podstępny senes na zaparcia – uważaj na niego!

Być może słyszałeś, że senes jest egzotyczną rośliną wchodzącą w skład wielu leków na zaparcia dostępnych bez recepty. Herbatki z senesem są bardzo popularne pośród pacjentów, bo działają dość szybko i przynoszą ulgę już po 8-12 godzinach od zażycia.

Senes efektywnie pobudza motorykę układu pokarmowego, stymulując mięśnie odpowiadające za przesuwanie mas kałowych. Duża dostępność, jak i wysoka skuteczność preparatów z senesem spowodowała, że wielu pacjentów nieświadomie wpadło w podstępny nałóg. Jeżeli będziesz stosować senes dzień w dzień, Twój przewód pokarmowy łatwo się od niego uzależni! Jelita się rozleniwią i nie będą pracować bez „senesowego wspomagania”.

Paradoks tkwi w tym, że środek, który leczy zaparcia, na dłuższą metę sam te zaparcia powoduje. Pamiętaj, że mieszanki zawierające senes powinny być przyjmowane tylko w razie konieczności i nie dłużej niż przez tydzień!

Zaparcia – zapamiętaj!

Kinga Zawiłowicz podsumowuje:

„Pamiętaj, że leczenie zaparć powinno być możliwie jak najkrótsze. Przede wszystkim dbaj o siebie, aby nie doszło do kolejnych problemów z oddawaniem regularnego stolca. Zmień swój sposób odżywiania i uprawiaj więcej sportu, aby polepszyć trawienie i pobudzić jelita do działania”.