COVID-19 a zdrowie psychiczne osób starszych. Jak pomóc seniorom w czasach pandemii koronawirusa?

Pandemia wirusa SARS-COV-2 wstrząsnęła całym światem, wpływając na czasowe lub trwałe pogorszenie stanu zdrowia milionów osób. Niestety dotyczy to również zdrowia psychicznego. Zarówno osoby dotknięte infekcją COVID-19, jak i te, które się jej jedynie obawiają, mogą swój przedłużający się strach przypłacić zaburzeniami lękowymi i depresją. Szczególnie narażone na to są osoby starsze, którym izolacja społeczna wyjątkowo daje się we znaki. Jak przeciwdziałać konsekwencjom pandemii koronawirusa dla seniorów?

Koronawirus a zdrowie psychiczne seniorów

Choć większość osób przechodzi zakażenie koronawirusem bezobjawowo, istnieją w społeczeństwie grupy podwyższonego ryzyka, dla których może być on wyjątkowo niebezpieczny. Z pewnością należą do nich seniorzy, ponieważ ich układ immunologiczny nie pracuje już tak wydajnie, jak kilkanaście czy kilkadziesiąt lat wcześniej. Z tego powodu infekcja koronawirusem może doprowadzić do poważnych skutków w postaci ciężkiego przebiegu COVID-19, a w najgorszym wypadku – śmierci.

Nie ma więc nic dziwnego w tym, że to osoby starsze wyjątkowo często obawiają się wspomnianej choroby. Choć naukowcy wiedzą o wirusie coraz więcej, pojawiły się już zarówno szczepionki, jak i leki na COVID, których podanie umożliwia efektywną terapię i powrót do zdrowia, większość seniorów ciągle boi się o swoje zdrowie i życie. Nie pomagają również statystyki zgonów codzienne podawanie w telewizji, a także informacje o infekcjach czy śmierci w najbliższym otoczeniu emerytów. Nierzadko doprowadzają one do prawdziwej paniki i znacząco obniżają komfort życia seniora.

Sprawdź też, jak przygotować się do szczepienia przeciwko COVID-19.

COVID-19 a zdrowie psychiczne seniora – wpływ izolacji

Nie zawsze jednak lęk jest główną przyczyną pogorszenia się samopoczucia emerytów w czasie pandemii. Inny znaczący powód stanowi konieczność izolacji społecznej, związana z restrykcjami dotyczącymi przeciwdziałania rozprzestrzeniania się zakażenia. Dla wielu osób starszych izolacja to problem znacznie większy niż sama możliwość zachorowania na COVID-19.
Seniorzy znoszą warunki izolacji o wiele gorzej niż pozostałe grupy wiekowe. Wielu emerytów jest wykluczona cyfrowo – nie potrafią obsługiwać komputera czy smartfona, a zatem nie mogą skorzystać z internetu w celu komunikowania się z przyjaciółmi czy rodziną. Pozostają im rozmowy telefoniczne, jednak podczas nich mogą usłyszeć jedynie głos bliskiej osoby. Te warunki są dojmująco dokuczliwe szczególnie dla seniorów żyjących samotnie.

Sprawdź też, na czym polega mgła mózgowa po COVID-19.

Do tego dochodzą troski związane z codziennymi sprawami: podczas epidemii osoby starsze nie zawsze mają możliwość samodzielnego zrobienia zakupów, odebrania poczty czy opłacenia rachunków. To sprawia, że tracą również poczucie własnej sprawczości, będąc zależnymi od dzieci, wnuków czy sąsiadów. Przez to odczuwają nie tylko zagubienie, ale i poczucie winy, że stali się dla kogoś ciężarem.

Izolacja seniorów – próby pomocy

Izolacja społeczna w dobie COVID-19 znacząco wpłynęła również na programy aktywizacji i pomocy udzielanej osobom w wieku podeszłym. Uniwersytety Trzeciego Wieku, które dotychczas umożliwiały emerytom nie tylko zdobywanie wiedzy, ale i nawiązywanie oraz podtrzymywanie kontaktów towarzyskich, musiały zawiesić swoją stacjonarną działalność.

Sprawdź, jakie zajęcia manualne dla osób starszych aktywizują seniorów.

Z wyników badań dotyczących skutków zamknięcia brazylijskich Uniwersytetów Trzeciego Wieku podczas pierwszej fali pandemii wynika, że emeryci skarżyli się nie tylko na nudę, ale również na pogorszenie samopoczucia, samotność i problemy emocjonalne. Dlatego tak ważne jest, by umożliwiać osobom po 60. roku życia kontakt z innymi ludźmi – chociażby wirtualny. Wielu wolontariuszy i pracowników organizacji zajmujących się aktywizowaniem seniorów na co dzień postanowiła wspierać swoich podopiecznych długimi rozmowami telefonicznymi.

Osoby starsze potrafiące posługiwać się internetem w czasie pandemii chętnie korzystają także z facebookowych grup wsparcia, na których wymieniają się  poglądami czy udostępniają optymistyczne sentencje. Pojawiły się też formy teleterapii – standardowe lub w postaci wspólnego wykonywania zajęć twórczych, pisania wierszy czy organizowania dyskusyjnych klubów książki i klubów filmowych.

Sprawdź, jak długo utrzymuje się odporność na COVID-19.

Psychika seniora w czasie pandemii – jak mu pomóc?

W czasie epidemii seniorzy szczególnie potrzebują naszego wsparcia. Robiąc zakupy czy dopytując o stan zdrowia emeryta, nie zapominajmy także o jego potrzebach psychicznych. Warto spędzać z osobą starszą jak najwięcej czasu, choćby wirtualnie czy telefonicznie informować o tym, co dzieje się we wspólnym otoczeniu. Tym samym damy jej do zrozumienia, że jest ciągle obecna w naszym życiu i nie została wykluczona ze społeczeństwa ani pozostawiona sama sobie.

Jeśli jednak obawiamy się, że stan psychiczny bliskiej osoby znacząco się pogorszył, nie należy zwlekać z wizytą u psychiatry i psychologa. Epidemia wpłynęła istotnie na wielu z nas, a jej skutki, również psychologiczne, będziemy odczuwać jeszcze długo po powrocie do nowej normalności. Tym bardziej nie warto więc zwlekać z sięgnięciem po pomoc specjalisty.

Pamiętaj również o covidowej profilaktyce, stosując środki ochrony osobistej.

Źródła:

1. Chatzipentidis K., Biblioterapia reminiscencyjna osób starszych i możliwości jej zastosowania podczas epidemii COVID-19.  [w:] Dyskurs&Dialog, 2020, nr 2, s. 108-118.
2. Chatzipentidis K., Uniwersytety Trzeciego Wieku w obliczu pandemii COVID-19. [w:] Dyskurs&Dialog, 2020, nr 4, s. 123-134.
3. Pikuła N.G., Aktywność osób starszych w sytuacji pandemii koronawirusa. [w:] Wyzwania dla polityki społecznej w kontekście pandemii koronawirusa, Wydawnictwo Scriptum, Kraków, 2020.