Grypa latem − dlaczego rzadziej chorujemy?

Grypa latem zdarza się rzadziej. Wirus grypy może występować w różnych wariantach i towarzyszy ludzkości od wielu lat. Infekcje tym drobnoustrojem mają charakterystyczny sezonowy wzrost. Co sprawia, że grypa nie atakuje w lecie i jakie są alarmujące objawy?

Sezon grypy − grypa sezonowa a pandemiczna

Grypą powszechnie nazywamy zespół objawów, jaki występuje w efekcie ostrego zakażenia układu oddechowego wirusem grypy. Mówiąc o grypie możemy rozróżnić grypę występującą sezonowo i grypę pandemiczną.

Grypę sezonową wywołują typowe wirusy grypy, które występują u ludzi. Obserwuje się ją w określonym dla danego regionu sezonie epidemiologicznym. Sezon zachorowań na grypę na półkuli północnej przypada od jesieni do wczesnej wiosny, a na półkuli południowej od początku wiosny do końca lata.

Grypa pandemiczna natomiast to atak nowych, nieznanych wcześniej u ludzi podtypów wirusa. Zdarza się ona raz na kilkanaście lat i często przyjmuje postać ogólnoświatowych epidemii (takich jak np. epidemia hiszpanki w latach 20., świńska grypa w 2009 r.). Liczba zachorowań w przypadku grypy pandemicznej jest dużo większa, bo organizm ludzki nie ma jeszcze wykształconej odporności na nowy typ wirusa. Co ciekawe, Światowa Organizacja Zdrowia ogłasza pandemię uwzględniając zasięg geograficzny, w którym dochodzi do zachorowań, a nie ciężkość przebiegu infekcji danym patogenem.

Sprawdź też leki na przeziębienie i grypę.

Wirus grypy występuje w dwóch typach: A i B. Typ A dzieli się jeszcze na podtypy ze względu na obecność białek powierzchniowych, takich jak hemaglutynina (H) i neuramidaza (N). Grypę sezonową wywołują przeważnie podtypy H1N1 i H3N2. Typ A wirusa grypy wykazuje bardzo dużą zdolność do mutacji i zmienności, dlatego co roku aktualizuje się szczepionki przeciw grypie. W ten sposób na podstawie prognoz i statystyk zachorowań opracowuje się odpowiedni skład szczepionki na każdy kolejny sezon grypowy tak, żeby był on jak najskuteczniejszy i dawał jak najlepszą odporność na nadchodzący sezon.

Sprawdź też, jak rozpoznać grypę bez gorączki.

Grypa − jak się nią zaraża?

Wirusem grypy możesz się zarazić drogą kropelkową, a źródłem zakażenia jest chory lub już zainfekowany człowiek. Wirusy grypy atakują zarówno ludzi, jak i niektóre gatunki zwierząt, takie jak świnie czy ptaki. Wirus też może być przenoszony przez używanie tych samych przedmiotów co zakażony lub przez uścisk dłoni (jeśli nie zostaną one później zdezynfekowane i przeniesiemy zanieczyszczenia w okolice twarzy). Po kontakcie z wirusem infekcja zaczyna się od 1 do 7 dni, a osoba zarażona może zakażać od 1. dnia przed wystąpieniem objawów, do nawet 10 dni po.

Wirus po dostaniu się do dróg oddechowych przenika do komórek nabłonka i namnaża się w nich. W efekcie infekcji powstaje stan zapalny, a większość objawów grypy wynika bezpośrednio z działania substancji uwalnianych w procesie zapalnym.

Sprawdź też, czym rożni się zapalenie płuc od grypy.

W 2009 r. Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię świńskiej grypy, za którą odpowiedzialny był podtyp wirusa A/H1N1. To, co charakteryzowało ten podtyp i dodatkowo przekładało się na cięższy przebieg infekcji nim, to fakt, że upodobał sobie dolny odcinek dróg oddechowych. Wirus po wniknięciu penetrował w głąb układu oddechowego i wywoływał stan zapalny w dolnych drogach oddechowych. Powodowało to cięższy przebieg choroby.

Grypa w lato − jak nie zachorować?

Zarówno latem, jak i zimą, przed przeniesieniem wirusa uchroni unikanie osób chorych lub, jeśli to konieczne, kontaktowanie się z nimi zachowując dystans nie mniejszy niż 2 m, a także dodatkowe zabezpieczenia, takie jak chociażby maseczka zasłaniająca usta i nos.

Ponadto pamiętaj, żeby maksymalnie unikać kontaktu z przedmiotami, które mogły być dotykane przez osobę zakażoną. Szczególnie zwróć uwagę na higienę rąk. Częste i dokładne mycie dłoni, używanie podręcznych płynów i żeli do dezynfekcji pomoże zapobiec przenoszenia drobnoustrojów. Zobacz, jak poprawnie myć ręce: Jak prawidłowo myć ręce? Myj dłonie, co najmniej 20 sekund i stosuj płyny do dezynfekcji najlepiej na bazie alkoholu 60%. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób, które mają zwyczaj częstego dotykania rękami twarzy, a szczególnie okoli ust nosa i oczu. Ważne jest to również w przypadku małych dzieci, bo u nich zapanowanie nad dotykaniem twarzy może być dość trudne.

Kolejną wskazówką, którą warto wziąć sobie do serca, zarówno w dobie koronawirusa, jak i kiedy chcesz uchronić się przed zakażeniem grypą, to unikanie dużych skupisk ludzi. W większych grupach zachowanie dystansu staje się praktycznie niemożliwe i dużo łatwiej o przenoszenie drobnoustrojów między ludźmi. Dodatkowo, w przypadku kichania czy kaszlu zawsze zasłaniaj usta chusteczką jednorazową, a następnie wyrzuć ją do kosza i umyj ręce. Jeśli nie masz akurat pod ręką chusteczki, zasłoń usta przedramieniem (kichaj w zgięty łokieć), ale nie używaj do tego dłoni.

Pamiętaj również, że podstawową ochroną przed infekcją jest szczepienie ochronne. Co roku dostępne są nowe, zaktualizowane szczepionki przeciw grypie dedykowane na dany sezon. Szczepienie jednak nie daje 100-procentowej ochrony przed infekcją. Dlatego też pomimo zaszczepienia się na grypę zwracaj uwagę na przestrzeganie zasad wzmożonej higieny rąk i ograniczania kontaktu z osobami, które mogą być chore.

Sprawdź też, jak działa szczeponka na grypę.

Objawy grypy latem

To, co jest najbardziej charakterystyczne dla infekcji wirusem grypy to nagłe wystąpienie objawów. Do głównych objawów grypy w okresie letnim (i nie tylko) należy gorączka, dreszcze, bóle mięśni i głowy i ogólne poczucie rozbicia. Jeśli chodzi o objawy ze strony układu oddechowego, w którym to przecież dochodzi do namnażania wirusa i toczy się stan zapalny, to jest to suchy kaszel i ból gardła. Czasem pojawia się również katar, ale zwykle nie jest on mocny. Jeśli infekcja dotyczy dzieci, mogą pojawić się też objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty czy biegunka. Dolegliwości związane z grypą ustępują zwykle samoistnie po około tygodniu.

Co istotne, duża część zakażonych osób, przechodzi grypę bezobjawowo.

Najnowsze badania pokazują, że za sezonowym występowaniem grypy może stać wilgotność powietrza w danym rejonie. Wirus powoduje cięższy przebieg choroby w momencie, kiedy jest mała wilgotność powietrza. W Polsce najniższa wilgotność występuje zimą. Ta obniżona wilgoć powietrza utrudnia usuwanie z układu oddechowego wirusa i śluzu, sprawia, że komórki nabłonka oddechowego wolniej się regenerują i utrudnia przebieg odpowiedzi układu odpornościowego na zainfekowanie dróg oddechowych.

Sprawdź też, jak odróżnić przeziębienie od grypy.

Grypa w okresie letnim − jak ją rozpoznać?

Do zdiagnozowania grypy można użyć badań wirusologicznych. Przeprowadza się je na materiale pobranym z nosa i gardła, dlatego do tych badań niezbędne jest pobranie wymazu. Najdokładniejszą metodą jest badanie RT-PCR. Badania tego typu wykonuje się głównie w przypadku osób, które należą do grup ryzyka wystąpienia powikłań po grypowych lub ciężkiego przebiegu choroby. Wynik badania zadecyduje o sposobie przeprowadzenia leczenia, a w tych przypadkach jego efektywność może mieć kluczowe znaczenie.

Standardowych przypadkach nie zawsze badania są wykonywane. Ze względu na mało charakterystyczne objawy, żeby mieć pewność ze dana infekcja jest grypą, niezbędne jest wykonanie badań wirusologicznych.

Sprawdź też, jak zapobiegać grypie.

Leczenie grypy w lecie

Jeśli u chorego pojawiają się duszności, wysoka gorączka czy drgawki, niezbędna będzie hospitalizacja. Podobne postępowanie dotyczy osoby z współistniejącymi chorobami dróg oddechowych, takimi jak astma czy POChP.

Jeśli doskwierają Ci objawy grypopodobne, ale nie należysz do grup ryzyka powikłań pogrypowych, najrozsądniejszym postępowaniem jest pozostanie w domu, zastosowanie preparatów działających na doskwierające Ci objawy i obserwowanie swojego stanu. W razie pogarszania się objawów lub braku znaczącej poprawy po okresie około 3 dni skonsultuj się z lekarzem, bo może on zalecić stosowanie dodatkowo leków przeciwwirusowych czy też hospitalizację lub wykonanie dodatkowych testów diagnostycznych.

U osób znajdujących się w grupie ryzyka powikłań zaleca się wykonywanie testów pod kątem grypy i wcześniejsze wdrożenie leków przeciwwirusowych. W grupach ryzyka znajdują się osoby powyżej 65. roku życia i dzieci poniżej 1. roku, kobiety w ciąży (szczególnie w 2. i 3. trymestrze), osoby otyłe i mające choroby przewlekłe układu oddechowego, układu krwionośnego, niedobory odporności.

W umiarkowanej ciężkości grypy zalecany jest przede wszystkim odpoczynek i kontrolowanie odpowiedniego nawodnienia, a także w miarę możliwości izolacja, żeby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa. Z leków stosowanych objawowo, zalecane są preparaty przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, a w razie potrzeby leki przeciwkaszlowe (przypadku suchego kaszlu) i aerozole z solą morską lub lekami obkurczającymi naczynia błony śluzowej nosa (w przypadku kataru). Wszelkie leki ze składnikami przeciwwirusowymi są dostępne na receptę po konsultacji z lekarzem.

Sprawdź też, jakie powikłania mogą wystąpić po grypie.

Grypa a koronawirus

Infekcja wirusem grypy może być mylona zarówno z zapaleniem dróg oddechowych o podłożu bakteryjnym, jak i przeziębieniem czy innymi infekcjami wirusowymi dróg oddechowych. Dzieje się tak za sprawą mało charakterystycznych objawów. Dlatego też najlepszym wyjściem, żeby dowiedzieć się, co dokładnie jest przyczyną infekcji jest wykonanie specjalnych testów diagnostycznych i interpretacja ich wyników w oparciu o aktywność danych wirusów na danym terenie w czasie rozpoczęcia infekcji. Wynika to z faktu ze istnieje szansa, że wynik testu może być fałszywie ujemny.

Powikłania po grypie

Do najczęściej występujących powikłań pogrypowych zalicza się zapalenie płuc, anginę, czy też zaostrzenie chorób występujących wcześniej (chorób podstawowych), takich jak astma, POChP, cukrzyca czy choroba wieńcowa.

Źródła:

1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika
2. Eriko Kudo, Eric Song, Laura J. Yockey, Tasfia Rakib, Patrick W. Wong, Robert J. Homer, and Akiko Iwasaki, Low ambient humidity impairs barrier function and innate resistance against influenza infection