Higiena jamy ustnej u dzieci w 9 krokach. Dentysta radzi!

Prawidłowa higiena jamy ustnej u dzieci pomoże zapobiec rozwojowi próchnicy i komplikacji stomatologicznych w późniejszych latach. Oto 9 podstawowych kroków, jak dbać o uśmiech swojej pociechy. Nie omijaj żadnego z nich!

Higiena jamy ustnej u dzieci od 1. dnia życia

O stan jamy ustnej malucha zacznij dbać już 1. dnia jego życia. To, że niemowlę je tylko mleko, nie oznacza, że nie ma w buzi bakterii. Higiena jamy ustnej niemowląt pomaga utrzymać czystość i zapobiegać rozwojowi próchnicy, ale także przyzwyczaja dziecko od maleńkości do tego, że myjesz jego dziąsła czy ząbki.

Pielęgnacja buzi dziecka zapobiegnie aftom i pleśniawkom. Przy użyciu gazy lub jałowego wacika przemywaj wały dziąsłowe, wewnętrzną stronę policzków i język wodą przegotowaną, naparem rumianku lub solą fizjologiczna. Gdy dziecko nie chce otworzyć buzi, wtedy wsuń palec w okolicy kącika ust i przesuń po wewnętrznej stronie policzka ku tyłowi. Następnie włóż palec między wały dziąsłowe. Od momentu pojawienia się pierwszego zęba, myj zęby przy pomocy specjalnej szczoteczki do zębów dla dzieci i pasty oraz żele do zębów dla dzieci.

Higiena jamy ustnej u dzieci a szczoteczka do zębów

Higiena jamy ustnej u dzieci to m.in. wybór odpowiedniej szczoteczki do zębów. Nawet już u najmłodszych dzieci wraz z pojawieniem się pierwszego zęba możesz zastosować szczoteczkę o klasycznym wyglądzie. Powinna być wykonana z miękkiego włosia i mieć małą główkę dopasowaną do małej buzi dziecka. Najlepiej kiedy główkę z tyłu pokrywa gumowa powłoka, bo dziecko odruchowo gryzie wszystko, co znajduje się w jego jamie ustnej.

Zwróć też uwagę na kształt i wielkość rękojeści szczoteczki − powinna być w miarę szeroka, żeby łatwo zmieściła się w małej rączce dziecka. Staraj się od małego uczyć dziecko myć zęby samodzielnie. U mnie w domu wygląda to najczęściej tak, że najpierw moja córka sama myje zęby, a następnie ja przejmuje szczoteczkę i poprawiam po niej. U niemowląt możesz stosować specjalną sylikonową nakładkę na palec. Pamiętaj jednak, że przy większej liczbie zębów nie oczyści ona ich tak dokładnie z resztek pokarmowych jak zwykła szczoteczka.

Czy wiesz, że nawet już półroczne maluchy mogą używać szczoteczki elektrycznej? Tu rekomenduję jednak szczoteczki soniczne ze względu na mniejsze ryzyko uszkodzenia błony śluzowej. Dodatkowo taka szczoteczka doskonale sprawdzi się w roli masażera w okresie ząbkowania. Szczoteczki eklektyczne wykorzystujące technologię rotacyjną powinno się stosować u dzieci powyżej 5 roku życia. Wybieraj oczywiście szczoteczkę przeznaczoną specjalnie dla dzieci, żeby szybkość i zakres wykonywanych przez główkę ruchów nie były zbyt duże. Poza tym mniejsze dzieci mogą bać się samego dźwięku wydawanego podczas pracy urządzenia. Sprawdź też, jak myć zęby: Nie wszyscy wiedzą jak prawidłowo myć zęby – profilaktyka próchnicy.

Pasta do zębów dla dzieci powinna mieć fluor

Jeżeli nie ma do tego przeciwwskazań (alergia na fluor), to już od pierwszego zęba stosuj u dzieci pastę z fluorem. Szczotkuj zęby 2 razy dziennie, rano i wieczorem. Przyłóż się w szczególności do mycia ząbków przed snem tak, żeby zatrzymać odpowiednią ilość fluoru w jamie ustnej. W trakcie snu spada produkcja śliny w śliniankach, a małe dzieci często budzą się w nocy na mleko. Z tego samego powodu nie wolno podawać żadnych słodzonych napojów ani soków w nocy! Prowadzi to do rozwoju próchnicy wczesnego dzieciństwa i wielu powikłań.

U najmłodszych dzieci w wieku 6 − 36 miesięcy stosuj pastę o zawartości 1000 ppm, nakładając jej śladową ilość na szczoteczkę. W przypadku zawartości fluoru w wodzie pitnej powyżej 1 mg/l zaleca się pastę o mniejszej zawartości fluoru − 500 ppm. Powyżej 3. roku życia ilość pasty nakładanej na szczotkę powinna przypominać ziarno grochu. Powyżej 6. roku życia tak naprawdę dzieci mogą używać pasty do zębów dla dorosłych o zawartości 1450 ppm, nakładając jej ok. 1-2 cm. Zobacz, co dzieje się w buzi dziecka, które nie chce myć zębów: Próchnica zębów mlecznych. Częsta choroba opornych na mycie zębów!

Profilaktyka higieny jamy ustnej u dzieci a inne akcesoria dentystyczne

Starsze dzieci w zależności od wieku mogą stosować inne akcesoria higieniczne. Irygatory stomatologiczne nadają się już dla 4 − 5-latków. Wszelkie płukanki wdrażaj najwcześniej ok. 6. roku życia. Z kolei nici dentystyczne lub szczoteczki międzyzębowe do oczyszczania powierzchni stycznych powinny stosować dopiero dzieci w wieku ok. 8-10 lat. Oczywiście na początku są one używane pod nadzorem osoby dorosłej. Pokaż dziecku jak posługiwać się nitką: Jak używać nici dentystycznej? Stomatolog radzi!.

Wizyta adaptacyjna w gabinecie stomatologicznym

Pierwsza wizyta dziecka w gabinecie stomatologicznym powinna odbyć się pomiędzy 6. − 12. miesiącem życia. W gabinecie stomatolog uczy przede wszystkim uczy rodziców, jak dbać o ząbki malucha. Każda kolejna wizyta sprawi, że młody pacjent przyzwyczai się do warunków gabinetu stomatologicznego i oswoi się z lekarzem czy asystentką stomatologiczną. Co ważne, pierwsze zabiegi u dentysty najlepiej wykonywać w atmosferze spokoju. Dlatego największy błąd to przyprowadzenie małego pacjenta do gabinetu dopiero wtedy, gdy już pojawia się ból lub inny problem wymagający interwencji.

Bardzo ważne, aby lekarz dentysta jasno komunikował się z dzieckiem, a rodzicom przekazał instruktaż higieny jamy ustnej dla dzieci. Dentysta powinien dostosować słownictwo i ton głosu dobrany do małego pacjenta. Pod żadnym pozorem nie można oszukiwać dziecka − lepiej więc nie mówić, że nic nie będzie bolało, jeżeli nie ma się takiej pewności.

Zaplanuj wizyty kontrolne co 3 miesiące

Dzieci powinny pojawiać się u dentysty na kontroli co 3 miesiące. To podstawowa zasada higieny jamy ustnej dzieci w wieku przedszkolnym. Dlaczego tak często? Wszystko przez budowę zębów mlecznych i dopiero co wyrzniętych zębów stałych. Moją one mniejszą ilość tkanek twardych, łatwiej się demineralizacją, przez co są bardziej narażone na próchnicę. Do tego dochodzi niedokładne mycie zębów − dzieci mają mniejszą sprawność manualną.

Zadbaj o dietę malucha!

Za rozwój próchnicy odpowiada m.in. niewłaściwa, uboga w białko dieta. Inne czynniki to m.in. niedobór witaminy D (zobacz, dlaczego jest tak ważna dla zębów: Niedobór witaminy D, groźny także dla zębów!) czy jedzenie dużej ilości produktów węglowodanowych − są pożywką dla bakterii kriogennych, czyli próchnicotwórczych. Zwróć uwagę, że nadprogramowy cukier często ukrywa się w  popularnych napojach gazowanych, owocowych czy sokach. Próchnicy sprzyjają także produkty oblepiające zęby, np. chipsy, paluszki, jasne pieczywo czy płatki śniadaniowe. Niezdrowe jedzenie prowadzi również do otyłości, cukrzycy i niedoboru wielu istotnych składników odżywczych.

Higiena jamy ustnej u dzieci powinna być pilnowana przez rodziców!

Rodzice powinni myć lub co najmniej poprawiać mycie zębów po dzieciach do ok. 8. roku życia. A tak naprawdę higiena jamy ustnej u dzieci w wieku szkolnym powinna być przypilnowana do ukończenia 10 lat. Nastolatków warto motywować do regularnych wizyt kontrolnych u stomatologa. Jak to robić? Mów swoim młodym dorosłym, jak ważny jest przyjemny zapach z ust czy piękny biały uśmiech.

Dobry przykład idzie z góry!

Aby być bardziej wiarygodnymi dla swoich dzieci, rodzice powinni dawać im dobry przykład! Dbaj więc o prawidłową higienę jamy ustnej i regularnie kontrolować stan uzębienia u stomatologa. Zobacz, jak to robić w artykule: Jak dbać o higienę jamy ustnej?.

Źródła:

1. Pels E., Kobylińska A., Kukurba-Setkowicz M., Szulik A., Chałas A.: Profilaktyka stomatologiczna i postępowanie lecznicze u kobiet w ciąży. Stanowisko grupy roboczej ds. profilaktyki stomatologicznej u kobiet w ciąży Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy. W:  Nowa Stomatol, 2018; 23(4): 159-165.
2. Szczepańska J., Hilt A., Daszkowska M., Marczuk-Kolada G.: Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla dzieci i młodzieży w kolejnych grupach wiekowych. [online] Dostępny w Internecie: https://ptsd.net.pl/wp-content/uploads/2017/05/Zalecenia_w_zakresie_higieny_jamy_ustnej_dla_dzieci_i_mlodziezy_w_kolejnych_grupach_wiekowych.pdf. [Dostęp: 24.02.2021].
3. Olczak-Kowalczyk D., Szczepańska J., Kaczmarek U.: Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. W: Med Tour Press International, 2017.