Szyjnopochodny ból głowy. Skąd się bierze i jak go leczyć?

Szyjnopochodny ból głowy to problem, który potrafi spędzać sen z powiek. Chorzy garściami połykają tabletki przeciwbólowe, bez skutku walcząc z nawracającą dolegliwością. Ból głowy od kręgosłupa szyjnego jest zespołem objawowym, który wymaga ścisłej współpracy neurologa, neurochirurga, ortopedy i fizjoterapeuty. Czy istnieje zatem skuteczne leczenie szyjnopochodnego bólu głowy? Jaki jest ratunek dla pacjentów?

Szyjnopochodny ból głowy – skąd bierze się problem?

Bóle głowy można podzielić na pierwotne, czyli związane z zaburzeniami w obrębie głowy (na przykład migrenowe) oraz wtórne (na przykład od zatok). Szyjnopochodny ból głowy należy do wtórnych, bo jego przyczyny leżą w problemach z szyjnym odcinkiem kręgosłupa. Co powoduje, że pacjent odczuwa ból głowy od kręgosłupa?

Najczęściej ból głowy od kręgosłupa bierze się z:

• zmian zwyrodnieniowych w szyjnym odcinku kręgosłupa,
• dyskopatii krążków międzykręgowych kręgosłupa,
• zmiany zapalnych stawów kręgosłupa szyjnego,
• ucisku nerwów potylicznych,
• wad wrodzonych kręgosłupa szyjnego,
• zmian pourazowych kręgosłupa, najczęściej po wypadkach komunikacyjnych, gdy dochodzi do gwałtownych ruchów w stawach kręgosłupa (uraz typu whiplash injury),
• przeciążenia tkanek miękkich w obrębie szyi,
• zmian naczyniopochodnych.

Farmaceutka Irmina Turek pisze:

„Szacuje się, że ból szyjnopochodny głowy może występować nawet u 20% osób uskarżających się na przewlekłe problemy bólowe głowy. Co ciekawe, ból głowy szyjnopochodny może wynikać też z np. depresji. Przyczyny i podłoże psychiczne tego typu bólu mogą być związane zarówno z trwałym obniżeniem nastroju o podłożu depresji, ale i z nadmiaru stresu, czy silnych doznań emocjonalnych. W takich sytuacjach jest on objawem somatycznym wynikającym z nadmiernego obciążenia psychicznego i zwykle ma charakter przejściowy. Po ustąpieniu problemów psychicznych ból również przemija”.

Szyjnopochodny ból głowy − objawy

Najważniejsze jest to, by odróżnić szyjnopochodny ból głowy od innych typów bólu głowy.

Irmina Turek dodaje:

„Jego poszczególne objawy wynikają z faktu, że jest to ból głowy od kręgosłupa szyjnego. Dlatego najbardziej charakterystyczne dla tego typu dolegliwości staje się nasilenie bólu przy poruszaniu szyją. Dodatkowo występuje też wiele innych cech pozwalających odróżnić ten rodzaj bólu od innych, takich jak migrena, czy napięciowy ból głowy”.

Ból głowy od kręgosłupa posiada kilka charakterystycznych cech, tj.:

• ma tępy charakter,
• jest najczęściej jednostronny,
• zwykle rozpoczyna się w szyi, a następnie obejmuje połowę głowy z promieniowaniem do ramion i barków,
• może obejmować potylicę, czoło, skronie, gałki oczne,
• może być również bólem rozlanym,
• podczas każdego kolejnego ataku pojawia się w tym samym miejscu,
• pacjent dodatkowo odczuwa sztywność mięśni szyi i karku,
• najczęściej stopniowo się wzmaga, by po kilku godzinach osiągnąć największe natężenie, po czym również stopniowo ustępuje,
• ruch głową i szyją oraz ucisk na mięśnie szyi powoduje nasilenie objawów.

Irmina Turek uzupełnia:

„Dodatkowo szyjnopochodny ból głowy może łączyć się z zawrotami głowy, nudnościami czy nawet zaburzeniami wzrokowymi. W dokładnej diagnostyce źródła bólu bardzo ważna jest kontrola ruchomości odcinak szyjnego czy fakt występowania dolegliwości w górnej części pleców. Dodatkowo, aby sprawdzić, czy przyczyna nie leży w zmianach w obrębie kręgosłupa, takich jak chociażby dyskopatie, zaleca się wykonanie badania RTG lub tomografii komputerowej. Pełen obraz stanu, w jakim znajduje się szyja, pomoże dobrać skuteczne i bezpieczne metody dalszego postępowania”.

Szyjnopochodny ból głowy − leczenie

Jeśli Twoim problemem są nawracające bóle głowy od kręgosłupa, to mam dla Ciebie dobrą wiadomość! Można z tym skutecznie walczyć! Jak zlikwidować ból głowy od kręgosłupa szyjnego? Leczenie wymaga współpracy kilku specjalistów oraz wypracowania przez Ciebie paru dobrych nawyków.

Po pierwsze, skończ z nadużywaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych! Preparaty te mają bardzo negatywny wpływ na przewód pokarmowy, sprzyjają powstawaniu wrzodów żołądka, a także uszkadzają nerki. Bierz je tylko po konsultacji z lekarzem.

Dobra i skuteczna terapia szyjnopochodnych bólów głowy to przede wszystkim optymalne połączenie farmakoterapii i fizjoterapii. Odpowiedni dobór leków i ćwiczeń powinien być indywidualnie dobrany do chorego i wynikać z tego, co dokładnie dzieje się w odcinku szyjnym. Pomoże to skutecznie zadziałać na ból i zmniejszyć jego nawroty w przyszłości.

Jakie leki na ból głowy od kręgosłupa?

Irmina Turek pisze:

„Podstawą leczenia się leki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym oraz miorelaksacyjnym (rozluźniającym mięśnie). Na rynku dostępnych jest bardzo dużo różnych tabletek na ból głowy. Należy jednak pamiętać, że leki przeciwbólowe hamują odczuwanie bólu, ale nie likwidują jego przyczyny. Dodatkowo powodują działania niepożądane, które przy częstym stosowaniu, czy nawet nadużywaniu, mogą naprawdę dać się we znaki choremu. Dlatego należy je stosować z rozwagą.

Jeśli towarzyszy Ci przewlekły ból, zwróć uwagę, na jakie leki reagujesz lepiej, a na jakie gorzej. Pilnuj dozwolonych dawek i dokładnie sprawdzaj składy zażywanych środków tak, aby uniknąć przedawkowania. Pamiętaj też, aby dać preparatom czas na zadziałanie, dlatego jeśli po 5 minutach od zażycia dalej boli, to nie sięgaj od razu po kolejną tabletkę. Sprawdź artykuł: Paracetamol czy ibuprofen? Co uśmierzy ból lepiej?.

W wyniku nadużywania leków przeciwbólowych można nabawić się również polekowych bóli głowy. Rozwijają się zwykle w przypadku regularnego stosowania leków doraźnych przez okres powyżej 3 miesięcy. To działanie niepożądane może objawiać się albo w postaci nowego typu bólu głowy, albo w formie zaostrzenia szyjnopochodnego bólu głowy.

Najczęściej stosowane leki przeciwbólowe dostępne bez recepty mają w składzie paracetamol (lub jego połączenia z kofeiną oraz innymi lekami przeciwbólowymi), kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, metamizol sodu czy naproksen. Wśród tych leków najdelikatniejszy dla żołądka jest paracetamol. Na rynku występuje przeważnie w dawkach 500 mg lub 1000 mg. Na dobę można przyjąć maksymalnie 3000 mg tego środka. Przedawkowanie w pierwszej kolejności niesie ryzyko uszkodzenia wątroby.

Przy przewlekłych bólach głowy (niezależnie od ich rodzaju) należy skonsultować się z lekarzem. Długoterminowe zażywanie leków przeciwbólowych na własną rękę nie rozwiąże problemu, a może przysporzyć więcej szkód. Pamiętaj, że tabletki na ból głowy nie rozwiążą trwale Twojego problemu z szyjnopochodnym bólem głowy. Najważniejsze jest dokładne przebadanie się, aby znaleźć źródło bólu i wykluczyć inne choroby oraz ustalić schemat postępowania, aby ograniczyć do minimum konieczność zażywania leków przeciwbólowych. W szyjnopochodnym bólu głowy bardzo dobry efekt mogą dawać ćwiczenia zlecone przez fizjoterapeutę i zmiana codziennych nawyków związanych z postawą ciała i ułożeniem sylwetki w trakcie różnych aktywności”.

Aby mieć pewność, co dokładnie się dzieje, konieczna jest wizyta u neurologa lub neurochirurga, który potwierdzi związek bólu głowy z problemami z kręgosłupem.

Leki to nie wszystko! Niefarmakologiczne sposoby leczenia szyjnopochodnego bólu głowy

Filarem leczenia szyjnopochodnego bólu głowy jest fizykoterapia. Zestaw takich ćwiczeń fizjoterapeuta powinien indywidualnie dobrać do Twojego schorzenia. Część wymaga asysty, więc są wykonywane w gabinecie fizykoterapii.

Irmina Turek dodaje:

„Na początku rehabilitant może zalecać Ci wykonywanie ćwiczeń w gabinecie pod jego okiem. W ten sposób upewni się, że nauczyłeś się prawidłowej techniki wykonywania ruchów i możesz bezpiecznie samodzielnie odtworzyć je w domu”.

Ćwiczenia na szyjnopochodny ból głowy usprawniają ruchy w stawach kręgosłupa szyjnego, rozciągają i wzmacniają mięśnie szyi i karku.

Irmina pisze dalej:

„Dodatkowo w fizjoterapii szyjnopochodnych bólów głowy można zastosować również inne metody niż ćwiczenia, np. elektrostymulację prądami TENS. Co to jest? To przezskórna elektrostymulacja nerwów. Bazuje na prądach o małej częstotliwości, które albo nie są wyczuwalne, albo odczuwa się je jako niewielkie mrowienie. W ten sposób można selektywnie pobudzać poszczególne włókna nerwowe. W efekcie takiego celowego działania można częściowo zablokować napływ i odbiór bodźców bólowych na poziomie nerwów obwodowych. Skutkuje to zahamowaniem czucia bólu lub całkowitym jego zniesieniem.

Innym rodzajem zabiegów, które mogą mieć korzystny wpływ w szyjnopochodnym bólu głowy, są ultradźwięki. Odpowiednio dobrany zabieg z zastosowaniem ultradźwięków może zadziałać przeciwzapalnie i przeciwbólowo, polepszyć ukrwienie tkanek i odżywienie mięśni oraz zadziałać rozluźniająco na same mięśnie.

Kolejnym zabiegiem, który może pomóc w szyjnopochodnym bólu głowy, jest działanie polem magnetycznym o niskiej częstotliwości. To nieinwazyjna i nietermiczna metoda, która może być wykonywana bez ograniczeń wiekowych. Oddziaływanie odpowiednio dobranym polem magnetycznym na tkanki wpływa korzystnie na układ nerwowy oraz działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Ponieważ metoda ta ma mało przeciwwskazań i jest nietermiczna, można ją stosować nawet w stanie zaostrzenia dolegliwości.

Dobór metody i przebieg rehabilitacji zależy dokładnie od przyczyny bólu. Jedne ćwiczenia lepiej sprawdzą się w danych sytuacjach, inne mniej. Konkretny schemat postępowania ustala lekarz i fizjoterapeuta. Inne metody, które mogą być też stosowane w szyjnopochodnym bólu głowy, to terapia powięziowa, terapia nerwowo-mięśniowa, ciepłolecznictwo czy mobilizacja kręgów szyjnych”.

Masaże, podobnie jak ćwiczenia, muszą być wykonywane przez doświadczonego fizjoterapeutę. Dzięki nim Twoje mięśnie rozluźnią się, co zredukuje dolegliwości bólowe.

Pamiętaj też o prawidłowej pozycji ciała i zwracaj uwagę, żeby mieć wyprostowaną sylwetkę, bez zwieszania głowy do przodu. Unikaj spędzania wielu godzin w wymuszonej pozycji. Zapytaj rehabilitanta o proste ćwiczenia, które możesz wykonywać w przerwach w pracy. Jest to ważne, szczególnie kiedy cały dzień spędzasz przed komputerem.

Jak radzić sobie z szyjnopochodnym bólem głowy? Podsumujmy!

Czy to wszystko pomoże na szyjnopochodny ból głowy? Ćwiczenia, które zaleci Ci fizjoterapeuta, wykonuj także w domu! I to regularnie. Pamiętaj - żeby osiągnąć pożądane efekty, trzeba sumiennie i systematycznie ćwiczyć. Jeśli zastosujesz się do zaleceń rehabilitanta, już wkrótce odczujesz kolosalną różnicę!

Ból głowy od kręgosłupa to problem, którego leczenie wymaga od pacjenta systematyczności i dobrej współpracy z lekarzami i fizjoterapeutami. To się jednak opłaca! Zamiast rujnować swój organizm tabletkami przeciwbólowymi, sięgnij po pomoc specjalistów i na zawsze pożegnaj szyjnopochodny ból głowy!

Źródła:

1. Stępień A.: Bóle głowy. Diagnostyka i leczenie. Wydawnictwo Czelej sp. z o.o., Lublin 2004
2. Sinclair A., Sturrock A., Davies B., Matharu M.: Headache management: pharmacological approaches, Practical Neurology 2015
3. NICE: Clinical Guideline (150). Headaches: diagnosis and management of headaches in young people and adults. 2012
4. Konecki K., Kochański B., Zukow W., Hagner W., Bóle głowy pochodzenia szyjnego – wybrane techniki wg metody Briana Mulligana, Journal of Education, Health and Sport, 2013
5. Evans R., Badania diagnostyczne w migrenie i innych pierwotnych bólach głowy, Neurologia po Dyplomie, 2010