Tran – właściwości. Na co pomaga?

Wzmacnia odporność, wspomaga funkcjonowanie układu krwionośnego i  nerwowego, dostarcza cenne składniki odżywcze. Czym jeszcze wyróżnia się tran? Na co pomaga? Jakie wykazuje właściwości? Komu poleca się go w szczególny sposób? Wyjaśniamy!

Tran − co to jest?

Tran to olej z wątroby dorsza atlantyckiego (Gadus morrhua) i ryb dorszowatych. Warto o tym pamiętać, szczególnie gdy szukasz produktów z tranem – coraz więcej suplementów dostępnych na rynku na wyrost nazywanych jest tranem. Możesz spotkać preparaty z olejem z rekina czy innymi olejami rybimi. Zapewne mają także wiele zdrowotnych właściwości, ale tranem niestety nie są i dlatego nie powinny być tak określane.

Każdy olej rybi ma nieco inny skład i profil zawartości składników chemicznych, a co za tym idzie, inne są jego właściwości. Olej z wątroby rekina jest na przykład gorszym źródłem kwasów omega niż tran, posiada jednak więcej składników stymulujących odporność, takich jak chociażby alkiloglicerole czy skwalen. Tran z kolei zawiera duże ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy D, co pośrednio wpływa na odporność.

Tran – właściwości. Co zawiera?

Pod względem chemicznym w skład oleju wątłuszczowego wchodzi szereg aktywnych biologicznie związków. Dla zdrowia Twojego organizmu najważniejsze są wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 oraz witaminy. Tran zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak A, D i E. W aptece możesz znaleźć także środek dodatkowo wzbogacany o witaminę D tak, żeby wraz z zalecaną dzienną porcją tranu przyjmować dobową dawkę tej witaminy.

W grupie kwasów omega-3 znajdują się niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe DHA i EPA. Związki te mają korzystne działanie nie tylko na odporność, ale też na układ nerwowy i krwionośny. Zobacz, dlaczego omega-3 są dla Ciebie tak ważne w artykule: Kwasy tłuszczowe omega-3. Dlaczego są dla Ciebie ważne? DHA, czyli kwasu dokozaheksaenowy, musi być dostarczany z dietą, bo organizm ludzki nie potrafi go samodzielnie wytworzyć. DHA, podobnie jak inne kwasy omega-3, występuje w większych ilościach w rybach morskich.

Tran − na co pomaga?

Tran przeważnie ma uzupełnić witaminę D i kwasy omega. I to właśnie ze względu na tę „witaminę słońca” stosuje się go od pokoleń. Pomaga chronić się przed krzywicą i niedoborami tego składnika, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, kiedy słaba ekspozycja na słońce ogranicza Ci możliwość syntezowania witaminy D przez skórę.

Kwasy omega z tranu odpowiadają przede wszystkim za regulacje profilu lipidowego krwi, prawidłowy przebieg procesów krzepnięcia, a także rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego. Omega-3 budują substancje przekazujące informacje między komórkami nerwowymi (tzw. neurotransmitery) oraz błony komórkowe i mitochondrialne w układzie nerwowym i siatkówce oka. Dodatkowo wpływają na odporność, bo biorą udział w reakcjach zapalnych organizmu. Kwasy omega pełnią funkcje przeciwkrzepliwe i obniżają wysoki poziomu cholesterolu we krwi. Dlatego też zaleca się je osobom z nadciśnieniem i miażdżycą. Więcej na temat cholesterolu dowiesz się z: Wysoki cholesterol – objawy, przyczyny i skutki, czyli wszystko, co powinieneś o nim wiedzieć.

Tran – wpływ na odporność

Pomimo tego, że preparaty z tranem stosowane są od pokoleń, istnieje niewiele badań, które potwierdzają jego wpływ na podniesienie odporności. Zauważono jednak mniejszą częstotliwość „łapania” infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych przez dzieci, które stosowały tran w porównaniu do dzieci przyjmujących placebo. Wyniki wielu badań potwierdzają dobroczynny wpływ na ludzkie zdrowie pojedynczych składników zawartych w tranie, chociażby DHA.

Naukowcy wykazali, że stosowanie DHA u kobiet ciężarnych oraz wzbogacanie nim mlek dla niemowląt może zmniejszyć ryzyko infekcji w pierwszych miesiącach życia dziecka. W przypadku tranu, jak i innych preparatów z witaminami i minerałami, które mają uzupełniać dietę i podnosić odporność, ważny jest umiar i rozsądek. Zwróć uwagę na to, jak długo stosować preparat i jak łączyć go z innymi suplementami diety. Często zdarza się, że równolegle przyjmujesz środki o podobnych składach, przez co przekraczasz zalecaną dzienną dawkę poszczególnych substancji. Zanim zaczniesz brać preparaty na odporność czy mieszanki witaminowe, sprawdź, czy nie powielasz niektórych składników i zapytaj o poradę lekarza lub farmaceutę.

Tran – wpływ na skórę i włosy

Magdalena Ślaska pisze:

„Tran świetnie sprawdza się w codziennej pielęgnacji ciała i włosów.

• Wysoka zawartość witaminy A, czyli naturalnego antyoksydantu, przyspiesza regenerację naskórka.
• Znajdujące w nim kwasy Omega działają przeciwzapalnie, stanowiąc wsparcie w leczeniu trądziku,
• Tran wpływa także pozytywnie na kondycję włosów. Witamina A wspiera metabolizm komórek rogowych skóry oraz chroni przed wypadaniem kosmyków. Dodatkowo kwasy tłuszczowe pomagają w utrzymaniu prawidłowego nawilżenia skóry głowy i tym samym sprawiają, że pasma stają się elastyczniejsze i mniej podatne na łamanie".

Czy tran jest zdrowy?

Odpowiedzieć należy: tak, tran jest zdrowy. Ale w przypadku oleju z wątroby dorsza i innych olejów rybich pojawia się pytanie o ich czystość i brak zanieczyszczeń, np. metalami ciężkimi. Pamiętaj, że zawsze lepiej sięgać po preparaty zaliczane do grupy leków niż po suplementy diety. Mówiąc najprościej, leki przechodzą więcej badań i ich pochodzenie jest bardziej pewne. Jednak dostępne w Polsce preparaty rejestrowane, czy to jako suplementy diety, czy dietetyczne środki specjalnego przeznaczenia medycznego, testuje się pod kątem obecności ewentualnych szkodliwych składników. Produkty dostępne na terenie Unii Europejskiej muszą spełniać ściśle określone normy.

Na opakowaniu tranu o statusie leku producent nie podaje konkretnych dawek składników, które zawiera, a ich zakresy. Wynika to z tego, że produkt jest badany w trakcie całego swojego okresu przydatności. W ten sposób ustala się, że w świeżym oleju z wątroby dorsza w leku jest dana dawka witaminy D czy kwasu DHA, a pod koniec daty jego ważności może być o tyle niższa.

Kiedy brać tran – rano czy wieczorem? Dawkowanie

Magdalena Ślaska pisze:

„Nie istnieją konkretne wytyczne dotyczące pory dnia, w której najlepiej przyjmować tran. Ważne, by zachować regularność. Tran zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego lepiej zażywać go w trakcie posiłków. Dodatkowo aplikowanie preparatów z tranem podczas jedzenia niweluje nieprzyjemny posmak w ustach, co ma szczególne znaczenie w przypadku podawania suplementu dzieciom. Wiele osób zastanawia się też, czy tran można brać przez cały rok. Choć nie ma przeciwskazań, najlepiej sięgać po niego w sezonie jesienno-zimowym, kiedy zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na witaminę D.

Tran - przeciwwskazania

Tran stanowi skarbnicę składników odżywczych wzmacniających odporność i wspierających pracę serca. Istnieją jednak przeciwwskazania dotyczące jego suplementacji. Substancji nie powinny przyjmować osoby:

• Ze stwierdzoną hiperkalcemią i kamicą nerkową,
• Zażywające leki o właściwościach przeciwzakrzepowych,
• Stosujące inne preparaty zawierające witaminy A i D.

Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem dawkowania zapoznać się z treścią ulotki. Możesz także skonsultować się z lekarzem.

Tran – czy powoduje skutki uboczne?

Tran jest uznawany za bezpieczny, ale może wywoływać skutki uboczne. Do najczęstszych zaliczają się:

• Hiperwitaminoza, czyli nadmiar witamin w organizmie,
• Reakcje alergiczne,
• Odbijanie,
• Ryzyko krwawienia wśród osób przyjmujących środki przeciwzakrzepowe, ponieważ tran wchodzi w interakcję z tymi lekami".

Tran − źródło witaminy D i kwasów omega

Tran ma wiele cennych właściwości zdrowotnych. Jednak wybierając preparat dla siebie, koniecznie zwróć uwagę na to, czy dany produkt ma w składzie olej z wątroby dorsza oraz czy zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Jeżeli nie jesteś fanem ryb, jest to dobra metoda na uzupełnienie kwasów omega w codziennej diecie. Dodatkowo możesz wybrać produkt, który zawiera również dzienną dawkę witaminy D.

Źródła:

1. Linday L.A.: Nutritional supplements and pediatric upper respiratory tract illnesses. J Allergy Clin. Immunol., 2006.
2. Karkos P.D.; Leong S.C.; Arya A.K. i wsp.: Complementary ENT: a systematic review of commonly used supplements. J. Laryngol. Otol., 2007.
3. Imhoff-Kunsch B.; Stein A.D.; Martorell R. i wsp.: Prenatal Docosahexaenoic Acid Supplementation and Infant Morbidity: Randomized Controlled Trial. Pediatrics, 2011.
4. Dietetyka Sportowa, PZWL, 2019.