Wrzody żołądka i dwunastnicy – przyczyny, objawy i leczenie
Wrzody żołądka i dwunastnicy to ubytki w błonie śluzowej. Najczęstszą przyczyną choroby jest zakażenie Helicobacter pylori i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Podstawowym badaniem, które umożliwia rozpoznanie schorzenia, jest endoskopia.
Spis treści
Choroba wrzodowa żołądka dotyczy nawet 10% populacji. Schorzenie objawia się bólem brzucha, problemami trawiennymi i wieloma innymi nieprzyjemnymi symptomami. Dowiedz się, jakie są przyczyny wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz na czym polega ich leczenie. Sprawdź, jakie objawy powinny skłonić Cię do konsultacji z lekarzem!
Co to są wrzody żołądka?
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to cykliczne pojawianie się ubytków tkankowych w błonie śluzowej wyścielającej przewód pokarmowy. Początkową formą wrzodu jest nadżerka żołądka. Zmiany rozwijają się i utrzymują w zależności od aktywności kwasowo-peptydowej soku żołądkowego. Wrzody otoczone są naciekiem zapalnym i sięgają do głębszych warstw ściany, poza blaszkę mięśniową błony śluzowej. Uszkodzenie ściany przewodu pokarmowego w miejscu ich powstawania może prowadzić do poważnych powikłań. Wrzody żołądka w większości przypadków znajdują się na krzywiźnie mniejszej, szczególnie w obrębie kąta żołądka. Wrzody dwunastnicy najczęściej położone są w opuszce dwunastnicy – na przedniej części ściany dwunastnicy.
Wrzody żołądka – przyczyny
Choroba wrzodowa żołądka najczęściej rozwija się w wyniku zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta, dzięki szczególnym cechom budowy i fizjologii, jest w stanie przeżyć w kwaśnym środowisku żołądka. Produkuje toksyny, które uszkadzają komórki błony śluzowej i wywołują stan zapalny. Zapalenie żołądka prowadzi do zwiększonego wydzielania hormonu gastryny, co z kolei wpływa na większe wydzielanie kwasu solnego. Ten może uszkodzić błonę śluzową i prowadzić do powstania wrzodów. Infekcja Helicobacter pylori odpowiada za ok. 75-90% wrzodów dwunastnicy i ok. 70% wrzodów żołądka.
Do innych przyczyn należą:
- Przyjmowanie niektórych leków, np. NLPZ,
- Spożywanie produktów o działaniu drażniącym na żołądek (alkohol, ostre przyprawy, napoje gazowane),
- Palenie papierosów,
- Przewlekły stres,
- Nieprawidłowa dieta i nieregularne posiłki,
Wrzody żołądka i dwunastnicy mogą być również jednym ze skutków chorób,m.in.: choroby Leśniowskiego Crohna, sarkoidozy, zespołu Zollingera i Ellisona. Zdarzają się też przypadki, kiedy niemożliwe staje się określenie przyczyny choroby wrzodowej. Mówi się wówczas o idiopatycznych wrzodach żołądka i dwunastnicy.
Objawy choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy ma przewlekły oraz nawrotowy charakter. Jej charakterystycznym objawem jest ból w nadbrzuszu, który pojawia się ok. 1-3 godziny po posiłku. Zazwyczaj ustępuje po zażyciu środków, które hamują i zobojętniają kwas solny oraz zaraz po jedzeniu. Do innych objawów należą:
- Wymioty, nudności,
- Wzdęcia i zaparcia na przemian z biegunkami,
- Brak apetytu,
- Pieczenie za mostkiem (zgaga),
- Spadek masy ciała,
- Niesmak w ustach,
- Gorzkie, kwaśne odbijanie.
Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy
Rozpoznanie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy opiera się na badaniu endoskopowym (gastroskopii). Lekarz ocenia wówczas stan błony śluzowej i obecność zmian wrzodowych. Czasem konieczne jest także pobranie wycinka do badania histopatologicznego.
- Wszyscy pacjenci, u których zdiagnozowano chorobę wrzodową, powinni zostać poddani badaniu w kierunku zakażenia H.pylori. Można je wykonać za pomocą testu ureazowego, który pozwala na wykrycie ureazy i potwierdzenie infekcji. Do innych metod należą badania serologiczne, testy oddechowe oraz testy na antygeny Helicobacter Pylori w kale, jednak charakteryzują się one mniejszą czułością i swoistością.
- W leczeniu choroby wrzodowej żołądka, która wywołana jest Helicobacter Pylori, istotną rolę odgrywa eradykacja (zwalczenie czynnika infekcyjnego). Wówczas wdrożona zostaje skojarzona terapia z włączeniem kilku leków, które mają za zadanie uzupełnić swoje działanie. Obecnie większość pacjentów bardzo dobrze reaguje na leczenie za pomocą terapii trójlekowej, w skład której wchodzą: inhibitory pompy protonowej (IPP – mają za zadanie ograniczyć produkcję kwasu solnego), wybrane antybiotyki oraz pochodna nitroimidazolu (metronidazol lub tynidazol).
- Równie ważna jest jednoczesna modyfikacja czynników wpływających na rokowanie, np. leczenie chorób współistniejących, niedokrwistości oraz zmiana nawyków żywieniowych.
- Leczenie operacyjne stosuje się stosunkowo rzadko, tylko w określonych przypadkach, np. w wyniku powikłań choroby wrzodowej (np. perforacji wrzodu, krwotoku, zwężania odźwiernika czy braku gojenia się wrzodu mimo wdrożonej terapii). Niestety operacja nie eliminuje ryzyka nawrotu wrzodów i związanych z tym objawów.
Wrzody żołądka i dwunastnicy – domowe sposoby
Warto wiedzieć, że domowe sposoby leczenia wrzodów żołądka i dwunastnicy nie mają potwierdzonej skuteczności. Terapia zawsze powinna odbywać się pod kontrolą lekarza za pomocą środków farmakologicznych.
- Po konsultacji ze specjalistą możemy sięgnąć po leki na zgagę, które mają za zadanie złagodzić dolegliwości związane z nadkwaśnością.
- Aby wspomóc leczenie farmakologiczne i na długo pożegnać się z uporczywymi objawami, warto zmodyfikować swoje codzienne nawyki. Dieta przy wrzodach żołądka obejmuje:
- Ograniczenie spożycia alkoholu,
- Zaprzestanie palenia tytoniu,
- Unikanie NLPZ, w tym aspiryny (zwiększają one ryzyko powikłań) lub włączenie równoczesnego leczenia gastroprotekcyjnego (chroniącego błonę śluzową żołądka). Stosunkowo bezpiecznym lekiem przeciwbólowym dla żołądka jest paracetamol. Posiada on jednak inne działania niepożądane i również nie powinien być nadużywany.
- Warto wdrożyć regularne spożywanie posiłków (4-5 niezbyt obfitych). Dieta na wrzody powinna bazować na ograniczeniu tłustych, smażonych i ciężkostrawnych pokarmów. Przeciwwskazane jest spożywanie tłustego mięsa, warzyw kapustnych, cebulowych orzechów i niedojrzałych owoców. Dozwolone są natomiast produkty lekkostrawne, w tym chude mięsa, nabiał i warzywa korzeniowe. Potrawy najlepiej przygotowywać na parze lub piekąc bez dodatku tłuszczu.
- Bardzo ważne jest, aby podczas jedzenia nie śpieszyć się i dokładnie przeżuwać kolejne kęsy pokarmu – żołądek będzie wtedy w stanie łatwiej trawić pożywienie.
Czy wrzody żołądka da się wyleczyć?
Wiele osób, u których rozpoznano chorobę wrzodową, szuka odpowiedzi na pytanie, czy wrzody żołądka da się wyleczyć. W porę rozpoznane schorzenie i szybkie wdrożenie leczenia dają najczęściej dobre rokowanie na trwałe wyleczenie. Należy jednak podejść do sprawy kompleksowo i odpowiedzialnie przestrzegać zaleceń lekarskich, ponieważ choroba może nawracać, a kolejne terapie mogą być coraz mniej skuteczne.
Podsumowanie
Wrzody żołądka i dwunastnicy to poważna choroba związana z potencjalnymi niebezpiecznymi powikłaniami. W większości przypadków za jej rozwój odpowiada bakteria Helicobacter pylori, chociaż może pojawić się również na skutek długotrwałego przyjmowania popularnych leków przeciwbólowych. Dlatego aby nie dopuścić do rozwoju wrzodów, warto stosować je z umiarem, a przy pierwszych objawach choroby zgłosić się do lekarza, który zleci przeprowadzenie odpowiednich badań.Źródła:
- M.Treben,Choroby żołądka i jelit, Esprit, Kraków 2020
- N. Vakil, M. Feldman, S. Grover, Peptic ulcer disease: Epidemiology, etiology, and pathogenesis: https://www.uptodate.com/contents/peptic-ulcer-disease-epidemiology-etiology-and-pathogenesis, [dostęp: 17.12.2022 r.]
- P. Gajewski, Interna Szczeklika, Kraków 2015
Najnowsze artykuły
Żółty stolec − jakie są jego przyczyny?
Wysoki puls – czy jest niebezpieczny? Co może oznaczać?
Katar z krwią – co oznacza? Przyczyny i leczenie
Wyciek z ucha − kolor wydzieliny wskaże chorobę
Jak zbić gorączkę? Domowe sposoby na temperaturę
Inhalacje z soli fizjologicznej – jak je robić, by oczyścić nos i zatoki?
Spuchnięte dłonie – jakie są przyczyny i jak je leczyć?
Podrażnienie po retinolu - co zrobić, gdy pojawią się zaczerwienienia lub inne objawy skórne?
Przeczytaj także
Dieta przy wrzodach żołądka – co jeść, a czego nie jeść?
Nadkwasota - co robić, gdy pali i piecze w żołądku?
Wyrostek robaczkowy: jak rozpoznać zapalenie i kiedy udać się po pomoc?
Nerwica żołądka – przyczyny, objawy i leczenie
Zespół jelita drażliwego (IBS) – przyczyny, objawy, leczenie
Prawdopodobnie masz tę bakterię! Helicobacter pylori – skąd się bierze?
Marskość wątroby – przyczyny, objawy i leczenie
Biegunka u dziecka – objawy, domowe sposoby. Ile trwa i jak ją zatrzymać?
Więcej artykułów na ten temat
Nadkwasota - co robić, gdy pali i piecze w żołądku?
Gruczolak jelita grubego. Objawy to m.in krew w kale
Gastroskopia − co warto o niej wiedzieć?