Zapalenie żołądka – co to za choroba? Sprawdź jak leczyć!

Zapalenie żołądka jest częstą chorobą układu pokarmowego, charakteryzującą się występowaniem różnych objawów. Nie warto jej bagatelizować, bo może prowadzić do dość groźnych powikłań. Co to za dolegliwość, jak ją zdiagnozować i leczyć? Zobacz sam!

Zapalenie błony śluzowej żołądka – co to jest?

Żołądek jest jednym z narządów przewodu pokarmowego. Jego funkcja to trawienie spożywanego przez nas pokarmu poprzez wydzielanie kwasu solnego i enzymów. Od wewnątrz wyściela go błona śluzowa, w której znajdują się liczne gruczoły wydzielające składniki soku żołądkowego oraz śluz. Właśnie on chroni żołądek przed autodestrukcją i szkodliwym działaniem innych drażniących substancji i patogenów. Niestety, czasami ta bariera ochronna jest osłabiana i niszczona przez różnego rodzaju czynniki infekcyjne, toksyczne lub immunologiczne. Dochodzi wtedy do uszkodzenia błony śluzowej, pojawia się też ryzyko zachorowania na nieżyt żołądka.

Zapalenie żołądka – przyczyny

Najczęstszym czynnikiem powodującym zapalenie żołądka jest Gram-ujemna bakteria, Helicobacter pylori, która stanowi przyczynę ponad 90% zapaleń żołądka w polskiej populacji. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, najczęściej w dzieciństwie, a jedynym do tej pory znanym rezerwuarem tego patogenu stanowi błona śluzowa żołądka człowieka. Szacuje się, że w Polsce zakażonych jest nawet 80% dorosłych. Bakteria ta może wywoływać zarówno przewlekły nieżyt, jak i ostre zapalenie żołądka. Ponadto, Helicobacter pylori stanowi także najpowszechniejszą przyczynę choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Drugim najczęstszym czynnikiem wywołującym stan zapalny żołądka są niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. kwas acetylosalicylowy, naproxen czy diklofenak) oraz alkohol. Również stres, palenie papierosów czy niewłaściwa dieta mogą nasilać objawy, jakie daje nieżyt żołądka.

Zobacz, co to jest refluks żołądka.

Rzadsze przyczyny to czynniki infekcyjne takie jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Groźne są także czynniki toksyczne (np. żółć), czynniki zewnętrzne (radioterapia, chemioterapia) oraz czynniki alergiczne. Czasem rozwija się autoimmunologiczne zanikowe przewlekłe zapalenie żołądka, którego przyczyna nie jest do końca poznana.

Istnieje jednak pewna predyspozycja genetyczna – większe ryzyko zachorowania cechuje osoby z grupą krwi A. Może ona też towarzyszyć innym chorobom autoimmunologicznym, takim jak choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1 i reumatoidalne zapalenie stawów. Przy tym schorzeniu, ze względu na zmniejszone lub całkowicie osłabione mechanizmy wchłaniania, zazwyczaj rozwija się niedokrwistość, można więc stosować witaminę B12.

Zdarza się również, że stan zapalny błony śluzowej żołądka pojawia się w przebiegu innych chorób, np. celiakii, sarkoidozy, choroby Leśniowskiego-Crohna czy zapaleniu naczyń.

Zapalenie żołądka – objawy i diagnostyka 

Ostry nieżyt żołądka rzadko jest rozpoznawany i bardzo często nie daje żadnych objawów. Natomiast w niektórych przypadkach może powodować bóle brzucha, nudności i wymioty.

Najczęstszą postacią tego schorzenia jest jednak przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka, które również może przebiegać bezobjawowo lub przejawiać się tak zwanymi objawami dyspeptycznymi: bólem, pieczeniem, uczuciem dyskomfortu w nadbrzuszu (czyli między pępkiem a mostkiem) czy uczuciem pełności po posiłku. Także uciążliwe odbijanie, wzdęcia brzucha, nudności, a rzadziej wymioty, mogą być powodami do niepokoju.

Czasem tym dolegliwościom może towarzyszyć zgaga i pieczenie w okolicy mostka, tym bardziej, jeśli ktoś cierpi na chorobę refluksową przełyku. Część osób łączy tego rodzaju symptomy z określonym rodzajem i czasem posiłków. Objawy mogą występować okresowo i nie zawsze są stałe. Zazwyczaj występują tylko w ciągu dnia i nie wybudzają w nocy ze snu. Bardzo często dolegliwości nasilają się w czasie stresu oraz pod wpływem różnych czynników uszkadzających błonę śluzową żołądka, takich jak alkohol, palenie tytoniu i niektóre leki, w szczególności niesteroidowe leki przeciwzapalne. Kawa, ostro przyprawione potrawy, jedzenie w pośpiechu, szczególnie obfitych posiłków, również mogą intensyfikować objawy.

Sprawdź, z czym może być związane palenie w przełyku!

Jeśli masz wyżej wymienione problemy, zgłoś się do lekarza, który rozpocznie odpowiednią diagnostykę. Na początku zdecyduje o metodzie badania. Przy ocenie stanu błony śluzowej żołądka najbardziej wiarygodnym badaniem jest gastroskopia, czyli badanie polegające na wprowadzeniu przewodu, endoskopu, do przewodu pokarmowego i obejrzeniu wnętrza przełyku, żołądka i dwunastnicy. Podczas tego badania można pobrać wycinki błony śluzowej żołądka, celem wykonania testu ureazowego lub badania histopatologicznego, rzadziej hodowli bakteryjnej.

Jeśli podejrzewa się zakażenie Helicobater pylori u osoby młodej, do 45 roku życia, bez żadnych objawów alarmowych, można zastosować metody nieinwazyjne: mocznikowy test oddechowy, test wykrywający antygen bakterii w kale, testy serologiczne, wykrywające obecność przeciwciał przeciwko H. pylori we krwi. Dostępne są także testy na Helicobater w aptekach, które można przeprowadzić we własnym zakresie w domu. To badania, do których potrzebne są próbki krwi lub stolca.

Mimo negatywnych wyników testów zakupionych w aptece, jeżeli występują objawy, warto zgłosić się do swojego lekarza rodzinnego w celu omówienia wyników i ewentualnie zaplanowania dalszej diagnostyki. Lekarz poinstruuje również, jak należy się przygotować do badań, czy to gastroskopii, badań nieinwazyjnych, czy testów aptecznych. Należy też pamiętać, że przewlekłe i długotrwałe nieleczone zakażenia H. Pylori, może doprowadzić do powstania wrzodów żołądka i dwunastnicy, zespołu rozrostu bakteryjnego czy niedokrwistości z niedoboru żelaza. W najgorszym przypadku schorzenie może przyczynić się do zachorowania na nowotwór żołądka, takiego jak rak żołądka albo chłoniak. Z tego powodu, w razie niepokojących objawów, warto jak najwcześniej zgłosić się na wizytę w gabinecie lekarskim.

Co na zapalenie żołądka możesz stosować?

Leczenie zapalenia żołądka zależy od czynnika, który ten stan zapalny spowodował. W przypadku potwierdzonego zakażenia Helicobacter pylori konieczne jest leczenie eradykacyjne trwające 10-14 dni. Jest to terapia zwalczająca zakażenie i zaleca ją lekarz. Przy tej metodzie stosuje się zazwyczaj 4 leki, w tym dwa różne antybiotyki, sole bizmutu oraz inhibitory pompy protonowej (IPP), czyli dość popularne leki na zgagę, takie jak omeprazol czy pantoprazol. Jeśli chce się ograniczyć ilość branych tabletek, można zastosować lek łączony. Skuteczność leczenia ocenia się po upływie 6-8 tygodni od jego zakończenia, na podstawie ustąpienia objawów i/lub negatywnego wyniku nieinwazyjnego testu oddechowego.

W razie wykrycia podczas gastroskopii podejrzanych zmian, takich jak zmiany przednowotworowe, wskazana jest kontrolna gastroskopia co 2-3 lata.

Gdy czynnikami powodującymi zapalenie błony śluzowej żołądka są niesteroidowe leki przeciwzapalne, należy je odstawić i stosować leki na zgagę (IPP) 2 razy dziennie. W razie dolegliwości bólowych najlepszym wyborem będzie stosowanie paracetamolu.

W przypadku innych czynników przyczyniających się do rozwoju zapalenia żołądka najważniejsze jest, by je ustalić i zlikwidować lub ograniczyć. W autoimmunologicznym zapaleniu żołądka nie stosuje się leczenia przyczynowego, ale ze względu na częste niedobory, tabletki z witaminą B12 mogą być dobrym pomysłem.

Dowiedz się więcej: Paracetamol czy ibuprofen? Co uśmierzy ból lepiej?

Zapalenie żołądka – leczenie domowymi sposobami

Dobrym domowym sposobem na łagodzenie objawów związanych z nieżytem żołądka, jest stosowanie kleiku z siemienia lnianego. Warto pamiętać także o tym, by spożywać regularne posiłki, zjadać je spokojnie i bez pośpiechu. Unikaj też zbyt dużego stresu, wyeliminuj pokarmy nasilające dolegliwości oraz ogranicz lub najlepiej całkowicie porzuć tytoń i alkohol.

Czy znasz 10 skutecznych sposobów na wzdęcia?

Zapalenie żołądka – zapamiętaj!

Podsumowując, jeśli występują u Ciebie objawy dyspeptyczne, skonsultuj się z lekarzem, aby zaplanować diagnostykę, wcześnie wykryć chorobę i następnie dobrać odpowiednie leczenie. Warto podczas terapii wykonać badania laboratoryjne, aby wykluczyć niedobory żelaza czy witamin. W przypadku ich wystąpienia możesz wdrożyć odpowiednie leki z witaminą B12 i preparaty żelaza. Zapalenie żołądka jest z reguły chorobą uleczalną, więc warto jak najszybciej pozbyć się jej nierzadko uciążliwych objawów, a przede wszystkim – uniknąć jej groźnych powikłań.

Źródła:

1. red. P. Gajewski, Interna Szczeklika 2020, W: Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
2. red. A. Windaka, S. Chlabicza, A. Mastalerz-Migas, Medycyna Rodzinna. Podręcznik dla lekarzy i studentów. W: Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2015.
3. red. J. B. Latkowski, W. Lukas, M. Godycki-Ćwirko, Medycyna Rodzinna. W: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.