Co pyli w marcu? Alergiku, uważaj na leszczynę i olszę

Co pyli w marcu? To pytanie zadaje sobie nie jeden przerażony alergik! Lejący się katar lub zatkany nos, ciągłe kichanie, zaczerwienione, łzawiące i swędzące oczy, uczucie duszności i problemy ze swobodnym oddychaniem − takie objawy alergii najpewniej nie są Ci obce. I o ile zima pozwoliła Ci na chwilę wytchnienia, wraz ze zbliżającą się wiosną rośliny znowu zaczną pylić. Jak przygotować się na nadchodzące miesiące? 

Pyłki roślin to alergeny wziewne

Pyłki roślin (szczególnie tych wiatropylnych) należą do grupy alergenów wziewnych. Więcej o alergiach wziewnych przeczytasz tu: Ciągły katar i czerwone oczy! Sprawdź, czy to alergia wziewna. Pyłki często stanowią przyczynę alergicznego nieżytu nosa czy alergicznego zapalenia spojówek, mogą wywoływać napady i zaostrzenia astmy, a rzadziej powodują reakcje skórne (np. pokrzywkę). Więcej o alergicznym katarze przeczytasz: Jak rozpoznać katar alergiczny?. Dowiedz się także więcej o alergicznym zapaleniu spojówek: Alergiczne zapalenie spojówek – czym jest i jak przebiega?.

W Polsce do roślin, które najczęściej uczulają, należą:

• pyłki traw i zbóż uprawnych (np. tymotki łąkowej, wiechliny łąkowej, kupkówki pospolitej, kostrzewy łąkowej, żyta),
• pyłki chwastów (np. bylicy pospolitej, babki, komosy),
• pyłki drzew (np. brzozy, olchy, leszczyny, dębu, jesionu czy grabu).

Kalendarze pylenia roślin powstają w oparciu o pomiary stężenia pyłku roślin przeprowadzone w uprzednich latach. Warto jednak wiedzieć, że sezony pylenia mogą różnić się w poszczególnych latach i odbiegać od wieloletnich średnich. Poszczególne regiony Polski także charakteryzują się swoistym przebiegiem sezonu pylenia konkretnych roślin. Jeśli jesteś alergikiem, pamiętaj, że już wkrótce coraz więcej roślin zacznie pylić i mogą wywołać u Ciebie uciążliwe objawy. Postaraj się śledzić aktualne komunikaty dla alergików i odpowiednio przygotować się na nadchodzący czas. 

Co pyli w marcu? Alergie na pyłki roślin

Warto dodać, że pyłki roślin należą do alergenów sezonowych. Czas od kwietnia do września to okres, kiedy pyli najwięcej roślin w Polsce. Miesiące zimowe natomiast przynoszą zwykle ulgę osobom uczulonym na pyłki roślinne. Już w styczniu zaczyna pylić leszczyna, ale główny okres jej pylenia przypada na luty oraz marzec. W tych miesiącach obserwuje się także intensywne pylenie olszy.

Co pyli pod koniec marca? W tym czasie zaczyna się aktywność brzozy oraz topoli, której szczyt przypada na kwiecień. Grzyby pleśniowe (np. Cladosporium i Alternaria) pylą przez większość miesięcy w roku, ale największą koncentrację ich zarodników w powietrzu obserwuje się od maja do września.

Pamiętaj, że okres pylenia określonych roślin może być nieco odmienny w poszczególnych regionach Polski. W najcieplejszej zachodniej części Polski drzewa i trawy zaczynają pylić najwcześniej. Obszar wybrzeża i wschodniej części naszego kraju cechuje się opóźnieniem sezonu pylenia średnio o 7 − 10 dni od najcieplejszego rejonu Polski. W najzimniejszych górskich rejonach (Sudetach, Karpatach) i w okolicy Suwalszczyzny, Warmii i Mazur, gdzie zimy są bardziej mroźne i dłużej trwają, sezon pylenia roślin przesunięty jest o około 10 − 14 dni w stosunku do najcieplejszych regionów.

Sprawdź też, czym jest alergia wziewna.

Co teraz pyli? Marzec

W połowie lutego powietrze jest wolne od pyłków roślin. Natomiast w marcu, prawdopodobnie już wkrótce pojawią się alergeny leszczyny oraz olszy i będą utrzymywać się przez cały miesiąc. Pod koniec marca i na początku kwietnia zaczną także pylić brzoza i topola.

Alergeny pyłku brzozy (a kolejno alergeny pyłku olszy) zaraz po alergenach pyłku traw stanowią w Polsce najczęstsze podłoże objawów sezonowego alergicznego nieżytu nosa, alergicznego zapalenia spojówek i astmy alergicznej. 

Okres pylenia olszy charakteryzuje się nagłym początkiem i wysokimi wartościami stężenia pyłku w powietrzu w pierwszych dniach sezonu, co skutkuje gwałtownym pojawieniem się objawów klinicznych. Warto także wiedzieć, że uczulenia na alergeny pyłku brzozy, olszy i leszczyny często ze sobą współwystępują.

Jak objawia się alergia na pyłki roślin?

Objawy alergicznego nieżytu nosa obejmują:

• wyciek wodnistej wydzieliny z nosa,
• zatkanie nosa gęstą,
• śluzową wydzieliną,
• częste kichanie,
• swędzenia nosa,
• uszu i podniebienia,
• „drapanie” w gardle,
• zaburzenie węchu,
• suchość w ustach.

W ciężkim alergicznym nieżycie nosa mogą dodatkowo wystąpić objawy ogólnoustrojowe takie jak:

• zaburzenia snu,
• trudności z uprawianiem aktywności fizycznej czy aktywności dnia codziennego,
• problemy z koncentracją, nauką i pracą,
• bóle głowy,
• obniżenie nastroju.

Alergicznemu zapaleniu błony śluzowej nosa często towarzyszą objawy alergicznego zapalenia spojówek. Pojawia się: świąd i pieczenie oczu, zaczerwienienie i łzawienie, a czasem także obrzęk spojówek.

Pacjenci z sezonowym, alergicznym nieżytem nosa w okresie pylenia roślin często doświadczają także objawów nadreaktywności oskrzeli. Chorzy na astmę mogą spodziewać się częstszych napadów i zaostrzeń choroby. Napad astmy objawia się nagłą dusznością (głównie wydechową), suchym, gwałtownym kaszlem, świszczącym oddechem, a czasem także uczuciem ucisku w klatce piersiowej. O astmie pisaliśmy tu: Astma oskrzelowa: 6 rzeczy, które powinien wiedzieć o niej chory.

Jak zdiagnozować uczulenie na pyłki roślinne?

Jeśli jesteś alergikiem lub przypuszczasz, że Twoje objawy są wyrazem alergii na pyłki, udaj się do swojego lekarza. Dokładnie opisz swoje symptomy i zastanów się, o jakiej porze roku się pojawiają, a kiedy znikają. Zwróć także uwagę, jakie drzewa i inne rośliny dominują w Twoim otoczeniu. W diagnostyce przydatne mogą okazać się badania laboratoryjne (np. stężenie IgE całkowitego i swoistego, które może ujawnić konkretny alergen) oraz punktowe testy skórne.

Podczas punktowych testów skórnych na skórze przedramienia umieszcza się kropelki roztworu z alergenem, a następnie (w miejscu nakroplenia alergenu) nakłuwa się skórę. W skład testowanych alergenów mogą wchodzić pyłki drzew (leszczyny, olszy, topoli, brzozy, buku i innych), pyłki traw i zbóż, pyłki chwastów, grzybów pleśniowych i inne alergeny (np. sierści zwierząt). W ramach testu na skórę nakłada się także kontrolę dodatnią i kontrolę ujemną, by mieć pewność, że dane nadają się do interpretacji. Po około 20 minutach lekarz odczytuje wyniki − ocenia średnicę rumienia i bąbla pokrzywkowego. Aby rezultaty punktowych testów skórnych były wiarygodne, pacjent około 1 − 2 tygodnie wcześniej musi zaprzestać stosowania leków przeciwhistaminowych. Więcej na ten temat przeczytasz tu: Testy alergiczne skórne − na czym właściwie polegają?.

Alergia na pyłki roślin − leczenie

W leczeniu okresowego alergicznego nieżytu nosa stosuje się leki przeciwhistaminowe − doustne (np. cetyryzyna, desloratadyna, feksofenadyna) lub donosowe (np. azelastyna), a czasem także glikokortykosteroidy donosowe. Leki przeciwalergiczne można stosować również do worka spojówkowego. W celu doraźnego, szybkiego udrożnienia nosa możesz zastosować leki obkurczające naczynia błony śluzowej (np. fenylefryna, ksylometazolina), ale pamiętaj, że preparatów z tej grupy nie należy stosować przewlekle (nie dłużej niż 5 dni), bo mogą prowadzić do wystąpienia polekowego nieżytu nosa.

Najskuteczniejszą formą leczenia alergicznego nieżytu nosa spowodowanego uczuleniem na wziewne alergeny jest swoista immunoterapia alergenowa, czyli odczulanie. Pozwala ona wyraźnie zmniejszyć, a czasem nawet wyeliminować dokuczliwe objawy. Więcej o odczulaniu dowiesz się z tekstu: Odczulanie – jak wygląda i czy jest w ogóle skuteczne?.

W przypadku astmy postępowanie opiera się na regularnym przyjmowaniu leków kontrolujących przebieg choroby i doraźnym stosowaniu leków objawowych. Zaostrzenie astmy (zależnie od ciężkości) wymaga zintensyfikowania leczenia, kontroli u lekarza, a czasem nawet natychmiastowego leczenia w obrębie oddziału szpitalnego. O leczeniu astmy pisaliśmy tu: Astma oskrzelowa. Leczenie pozwala kontrolować chorobę.

A więc co pyli w marcu? Alergiku zapamiętaj!

Jeśli jesteś uczulony na pyłki roślin, już teraz zacznij śledzić aktualne prognozy pylenia. Sprawdź, które rośliny najsilniej pylą w Twoim regionie i w jakich godzinach. Pamiętaj, że najwcześniej pojawiają się w powietrzu alergeny pyłków leszczyny, olszy, topoli i brzozy. Od razu reaguj na męczące dolegliwości typowe dla alergii na pyłki roślinne, takie jak: lejący się katar, napadowe kichanie, zaczerwienie i świąd spojówek, a czasem także objawy nadreaktywności oskrzeli. W okresie pylenia uczulającej rośliny unikaj wychodzenia z domu, szczególnie w suche, gorące i wietrzne dni. Udaj się do lekarza i zaopatrz się w odpowiednie preparaty, które pozwolą Ci przetrwać ten ciężki czas.

Źródła:

1. Gajewski P., Szczeklik A.: Interna Szczeklika, 2013.
2. OBAS: Kalendarz pylenia roślin w Polsce. W: alergen.info.pl [online]. aktualizacja luty 2021. Dostępne w Internecie: [Dostęp: 12.02.2021]