Gorączka u niemowlaka – jakie są przyczyny i jak zbić gorączkę u niemowląt?

Gorączka u niemowląt zawsze budzi niepokój rodziców. Zazwyczaj świadczy o rozwijającej się infekcji, jednak może pojawić się także z innych powodów. Poznaj najbardziej prawdopodobne przyczyny podwyższonej temperatury u niemowląt. Dowiedz się, jak reagować, kiedy maluch gorączkuje. Sprawdź, kiedy udać się do lekarza.  

Jak sprawdzić gorączkę u niemowlaka? 

Temperatura ciała jest kontrolowana przez podwzgórze, gdzie znajduje się ośrodek termoregulacji. Organizm niemowlaka intensywnie się rozwija, dlatego normy dotyczące interpretacji temperatury są inne niż w przypadku osób dorosłych. Przyjmuje się, że prawidłowy zakres temperatury niemowlaka oscyluje w granicach od 36,6 do 37,5°C. Niższe odczyty obserwuje się zazwyczaj o poranku – w stosunku do godzin wieczornych różnica może wynosić nawet 0,5-1°C. 

Gdzie najlepiej mierzyć temperaturę u niemowlaka? Ciepłotę ciała sprawdzisz w uchu, odbycie lub pod pachą przy pomocy dedykowanych termometrów. 

• W przypadku noworodków zalecanym miejscem wykonywania pomiaru jest dół pachowy. Najlepiej sięgnąć po elektroniczny termometr dotykowy, 
• U niemowląt i dzieci do 3. roku życia rekomendowaną metodą jest pomiar przez odbytnicę. W tym celu używaj termometru elektronicznego z giętką końcówką, którą przed każdym użyciem zdezynfekuj i natłuść, np. niewielką ilością oliwki. Możesz także zmierzyć temperaturę w uchu za pomocą termometrów elektronicznych dousznych. 

Odpowiednie temperatura odnosi się do poszczególnych części ciała, w których został zrobiony pomiar: 

• Odbytnica: 36,6-38°C, 
• Pod pachą: 35,5-37,2°C, 
• Czoło, okolice tętnicy skroniowej: 35,6-37,9°C. 

W przypadku niemowląt o gorączce mówimy w sytuacji, gdy temperatura ciała dziecka przekracza 38°C. Może się zdarzyć, że wynik zostanie zafałszowany z wielu powodów, dlatego, aby tego uniknąć, najlepiej mierzyć temperaturę ok. 30 minut po kąpieli. Warto także odczekać 20 minut po wypiciu napoju lub zjedzeniu przez dziecko ciepłego posiłku. Przedłużający się płacz lub wzmożony wysiłek także wpływają na podniesienie temperatury. 

Sprawdź również, jak postępować w przypadku przeziębienia u dziecka. 

Gorączka u niemowlaka – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn występowania gorączki u niemowląt zaliczamy infekcję o podłożu bakteryjnym lub wirusowym, takie jak: 

• Zakażenia układu oddechowego: przeziębienie u niemowlaka, grypa, angina, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, 
• Nieżyt nosa, 
• Zapalenie ucha środkowego, 
• Zapalenie pęcherza moczowego, 
• Nieżyt żołądkowo-jelitowy (tzw. jelitówka), 
• Trzydniówka, 
• Choroby zakaźne (ospa wietrzna, mononukleoza), 
• Reakcje alergiczne 

U niemowląt bardzo często pojawia się gorączka po szczepieniu – objaw wpisuje się w tzw. odczyn poszczepienny. Nie stanowi zagrożenia dla zdrowia malucha. Gorączka zwykle nie przekracza 39°C i ustępuje w ciągu 2-3 dni.  

Stan podgorączkowy u dziecka obserwujemy również podczas wyrzynania się zębów. Objaw jednak nie wynika z samego ząbkowania, towarzyszy raczej infekcjom wirusowym, które w tym okresie występują ze wzmożoną częstotliwością. Ząbkowanie u niemowląt objawia się bólem i swędzeniem dziąseł. Dziecko zdecydowanie częściej wkłada do buzi dłonie i różnego rodzaju przedmioty. Ułatwia to wirusom wtargnięcie do organizmu i rozwój infekcji.  

Stosunkowo rzadkim, lecz bardzo poważnym stanem powodującym gwałtowny wzrost temperatury ciała u niemowlaka jest udar cieplny. Do rozwoju objawów udaru cieplnego może dojść w sytuacji, kiedy dziecko długo przebywa w gorącym otoczeniu – nagrzanym aucie, plaży, a także, gdy maluch jest zbyt ciepło ubrany. Ekspozycja na promienie słoneczne może spowodować także bolesne oparzenia słoneczne u dzieci. Udar to stan bezpośredniego zagrożenia życia, dlatego w przypadku zaobserwowania objawów (asymetrii ruchowej, zaburzeń gałkoruchowych, wymiotów) należy jak najszybciej zgłosić się po pomoc lekarską. 

Przeczytaj też, czym są potówki u dzieci.  

Objawy gorączki u niemowlaka 

U niemowląt zazwyczaj można zaobserwować inne symptomy towarzyszące gorączce. Najczęstsze objawy to: 

• Drażliwość, płaczliwość lub apatia, 
• Rozpalone, zaczerwienione policzki, 
• Płytki i przyspieszony oddech, 
• Wymioty lub biegunka u dziecka, 
• „Szkliste oczy”. 

Jak zbić gorączkę u niemowlaka? 

W celu zbicia temperatury stosuje się dwa leki przeciwgorączkowe dla niemowląt: ibuprofen lub paracetamol. Dawki dostosuj do masy ciała dziecka. Przestrzegaj również norm czasowych podawania środków. 

• Paracetamol w odpowiedniej dawce dostosowanej do masy ciała można podawać już od pierwszych dni życia dziecka, natomiast ibuprofen dopiero po ukończeniu 3. miesiąca życia, 
• Paracetamol na gorączkę stosowany jest w przeliczeniu 10-15 mg/kg masy ciała. Dawkę trzeba powtarzać co 6-8 godzin. U niemowląt należy zastosować lek w formie syropu lub czopków. Paracetamol wykazuje działanie przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, ale nie przeciwzapalne, 
• Ibuprofen aplikowany jest w dawce 10 mg w przeliczeniu na kilogram masy ciała, co 6-8 godzin. Lek wykazuje działanie przeciwgorączkowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Nie łączy się go z innymi lekami z grupy NLPZ, 
• Leki przeciwgorączkowe można podawać przez 3 do 5 dni. 

Jeśli pomimo stosowania jednego rodzaju leku gorączka powraca, można podawać preparat paracetamolu na zmianę z ibuprofenem. Zachowaj jednak odpowiedni odstęp czasowy. Ibuprofen podajemy co 8 godzin, a jeśli pomiędzy jego przyjmowaniem gorączka nie spada, możemy dodatkowo podać paracetamol. U niemowlętom nie stosuje się kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). Lek u tak małego dziecka może wywołać tzw. zespół Reye’a, czyli uszkodzenie układu nerwowego i wątroby. 

W pewnych okolicznościach warto wstrzymać się z aplikowaniem leków na gorączkę, dzięki temu organizm malucha będzie próbował walczyć z toczącą się infekcją. Możesz tak postąpić, jeśli temperatura nie przekracza 38°C – powyżej tej wartości mówimy o stanie podgorączkowym. Dlatego jeżeli zachowanie niemowlaka nie odbiega od normy, warto zastosować postawę wyczekującą, obserwując dziecko i nie podawać przedwcześnie leków. 

Istnieje kilka domowych sposobów na obniżenie gorączki u niemowlaka.  

• Stosuj zimne okłady – przykładaj je pod żebrami z prawej strony (na okolicę wątroby) oraz pachwiny – miejsca te cechują się dużym przepływem krwi, dzięki czemu organizm szybciej się schładza, 
• Dobrą alternatywą jest chłodna kąpiel w temperaturze o 1 lub 2 stopnie niższej, niż temperatura ciała dziecka. Czynność powinna trwać nie dłużej niż 15 minut i być powtarzana 1-2 razy dziennie.  

Takie domowe sposoby mogą okazać się przydatne, jeśli gorączka u dziecka nie jest wysoka i nie trwa długo. Istotne jest, aby dbać o prawidłowe nawodnienie niemowlaka. W tym celu przystawiaj maleństwo do piersi lub podawaj wodę do picia. 

Gorączka u niemowlaka – kiedy do szpitala? 

Kiedy gorączka u niemowlaka staje się niebezpieczna i wymaga wizyty w szpitalu? 

• Jeśli pojawiła się u dziecka przed ukończeniem 3. miesiąca życia, 
• Jeśli gwałtownie rośnie do wysokich wartości (przekracza 40°C) i nie spada pomimo podawania leków przeciwgorączkowych, 
• Jeśli pediatra nie jest w stanie ustalić powodu gorączki na podstawie zebranego wywiadu i zlecenia badań dodatkowych, 
• Jeśli gorączce towarzyszą drgawki, wymioty, biegunka lub zmiany na skórze, 
• Jeśli badania laboratoryjne uwidocznią wysokie wskaźniki zapalne lub nieprawidłowe badanie moczu. 

Powyższe przypadki są wskazaniem do podjęcia leczenia w warunkach szpitalnych i szybkiej diagnostyki, ponieważ mogą być oznaką wielu chorób zagrażających zdrowiu malucha. Do szczególnie niebezpiecznych należą: zakażenia dróg moczowych, rotawirusy, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa oraz inne. 

Kiedy gorączka u niemowlaka jest niebezpieczna? 

Szczególnie niebezpieczna dla niemowlaka jest gorączka przekraczająca40°C. Organizm malucha jest mocno osłabiony. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia, ponieważ może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu. Dlatego w tym przypadku jak najszybciej udaj się z dzieckiem do lekarza. 

Podsumowanie 

Nie każda gorączka u niemowlaka oznacza poważną chorobę, jednak wymaga od rodziców lub opiekunów stałej obserwacji, aby nie dopuścić do odwodnienia u dziecka lub innych groźnych powikłań. Jeśli gorączka wzrasta zbyt szybko i mimo podawania leków wciąż utrzymuje się na tym samym poziomie, udaj się z dzieckiem do pediatry.

Źródła:

1. K. Kiliś-Pstrusińska, Zakażenia układu moczowego u dzieci i młodzieży w praktyce lekarza POZ, https://www.termedia.pl/Zakazenia-ukladu-moczowego-u-dzieci-i-mlodziezy-w-praktyce-lekarza-POZ,98,27098,1,1.html, [dostęp: 19.07.2023 r.]
2. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulis, Pediatria, PZWL, Warszawa 2018 
3. Janeczko J., Gorączka, [W:] Dziubek Z. (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012