Jak dbać o wzrok u seniora?

Wraz z upływem lat nasz organizm ulega procesowi starzenia się, a narządy stopniowo tracą swoją młodzieńczą wydolność. Proces ten nie omija również narządu wzroku. Skargi na pogorszenie jakości widzenia są bardzo częste wśród seniorów. Dzięki odpowiedniej dbałości o oczy możesz spowolnić ten proces i jak najdłużej cieszyć się doskonałym widzeniem.

Najczęstsze choroby narządu wzroku u osób starszych

Według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia na całym świecie żyje ok. 284 mln osób z wadami wzroku lub całkowicie niewidomych. Wiemy również, że dzięki odpowiedniej profilaktyce oraz terapii okulistycznej udałoby się uniknąć ślepoty nawet u 80% chorych. Pogorszenie oraz utrata wzroku wśród osób starszych to nie tylko niezwykle aktualny, ale również wciąż narastający problem. Wiąże się to ze stopniowym starzeniem się naszego społeczeństwa. W efekcie następuje wzrost odsetka pacjentów zmagających się z poważnymi schorzeniami okulistycznymi. Następstwem osłabionego widzenia wśród seniorów jest wzrost częstości upadków, złamań oraz wypadków komunikacyjnych, które mogą doprowadzić do niepełnosprawności, a nawet skutkować utratą życia.

Fizjologiczny proces starzenia się narządu wzroku stopniowo postępuje już od 40. roku życia. W tym wieku wiele osób zgłasza pogorszenie jakości widzenia podczas czytania oraz wykonywania precyzyjnej pracy wymagającej patrzenia na przedmiot znajdujący się w małej odległości od oczu. Na skutek utraty elastyczności soczewki – sprężystej struktury znajdującej się we wnętrzu gałki ocznej odpowiedzialnej za proces akomodacji – dochodzi do rozwoju starczowzroczności, inaczej nazywanej również prezbiopią. Odpowiednio dobrane okulary zazwyczaj rozwiązują ten problem.

Do pozostałych najczęściej występujących schorzeń mogących upośledzić zdolność prawidłowego widzenia wśród seniorów należą:

• Zaćma,
• Jaskra,
• Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD),
• Zespół suchego oka,
• Retinopatia cukrzycowa,
• Retinopatia nadciśnieniowa,
• Zator tętnicy środkowej siatkówki,
• Zakrzep pnia lub gałęzi żyły środkowej siatkówki.

Upośledzenie ostrości wzroku to objaw, który niezależnie od wieku pacjenci zauważają dość szybko i pośpiesznie zgłaszają się do okulisty. Niektóre z wymienionych powyżej schorzeń np.: zator tętnicy środkowej siatkówki, powodują pogorszenie wzroku z dnia na dzień. Najtrudniej natomiast wychwycić zmiany związane z ubytkiem w polu widzenia, zwłaszcza jeśli nie dotyczy on jego centralnej części. Pacjenci zwracają uwagę na ten problem, dopiero gdy zaczynają potykać się o wcześniej niezauważone przeszkody, gorzej widzą o zmierzchu, czy też doświadczają zaburzeń w adaptacji do światła i ciemności. Właśnie dlatego schorzenia takie jak AMD czy jaskra u pacjentów niebadających się regularnie są diagnozowane późno.

Jak należy dbać o wzrok po 60. roku życia?

Codzienne dbanie o narząd wzroku stanowi nieodzowny element profilaktyki chorób oczu. Natomiast regularne kontrole w gabinecie okulistycznym pozwalają na wczesne wykrycie schorzeń, jeszcze zanim dadzą zauważalne objawy, co pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Zapobieganie cukrzycy i nadciśnieniu 

Długoletnie źle kontrolowana cukrzyca i nadciśnienie tętnicze stanowią częstą przyczynę problemów ze wzrokiem wśród seniorów. Zmiany chorobowe na dnie oka wywołane tymi schorzeniami mogą poważnie upośledzać prawidłowe widzenie, a nawet doprowadzić do ślepoty. Z tego powodu seniorzy chorujący na cukrzycę oraz/lub nadciśnienie tętnicze powinni:

• Kontrolować poziom glukozy we krwi,
• Prowadzić pomiary ciśnienia tętniczego,
• Dbać o odpowiednią dietę,
• Przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza,
• Co roku zgłaszać się do lekarza okulisty na badanie oczu.

Dieta dla wzroku

Odpowiednia dieta bogata w witaminy i składniki odżywcze pomaga w utrzymaniu prawidłowej funkcji narządu wzroku. Warto zadbać o to, by w codziennym jadłospisie znalazło się jak najwięcej produktów stanowiących źródło karotenoidów – luteiny oraz zeaksantyny, takich jak:

• papryka, 
• marchewka, 
• brukselka 
• czy też szpinak. 

 Do witamin na oczy, wspierających ich funkcjonowanie należy witamina A, D3, C oraz witaminy z grupy B. Niedobór witaminy A jest powodem tzw. kurzej ślepoty, czyli pogorszenia widzenia o zmroku. Z tego powodu w diecie na oczy seniora powinny znaleźć się produkty obfitujące w ten składnik, czyli np.: 

• marchewka, 
• wiśnie, 
• śliwki oraz podroby mięsne.

 Do pozostałych składników wspierających wzrok należą kwasy omega-3 oraz cynk i selen. W razie niedostatecznej podaży opisanych powyżej witamin i minerałów warto sięgnąć po preparaty zawierające luteinę oraz witaminy dla seniora dostępne w aptece.

Regularne wizyty u okulisty

Jak często badać wzrok u okulisty? Jak wybrać okulary dla seniorów? To częste pytania zadawane przez osoby w sile wieku. Profilaktyczne badanie wzroku, polegające na ocenie ostrości oraz pola widzenia, dna oka oraz ciśnienia śródgałkowego powinno być wykonywane raz w roku od 40. roku życia. W razie konieczności okulista może zalecić częstsze kontrole. Regularne badania pozwalają na wykrycie choroby jeszcze na wczesnym etapie jej zaawansowania. 

Jest to niezwykle istotne, ponieważ w przypadku części schorzeń okulistycznych np.: jaskry czy retinopatii cukrzycowej nie mamy możliwości cofnięcia zmian chorobowych, które już wystąpiły. Z kolei ocena ostrości wzroku daje możliwość doboru szkieł korygujących o odpowiedniej mocy łamiącej. Choć okulary do czytania bez recepty dostępne są w wielu miejscach, warto przed ich zakupem zaczerpnąć porady okulisty.

Dbanie o odpowiednie nawilżenie oczu

Wielu seniorów mierzy się na co dzień z nieprzyjemnymi objawami zespołu suchego oka – pieczeniem i zaczerwienieniem spojówek, uczuciem piasku pod powiekami, ciągłym łzawieniem oraz zaburzeniem ostrości wzroku. Przyczyną tego schorzenia jest defekt filmu łzowego pokrywający powierzchnię gałki ocznej. Specjalne krople nawilżające oczy mogą zminimalizować te przykre objawy. W okresie grzewczym, gdy powietrze w pomieszczeniach jest bardzo suche, warto również zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza.

Ochrona przeciwsłoneczna oczu

Ochrona przeciwsłoneczna oczu to kolejny niezwykle ważny, a często pomijany temat dbania o zdrowie narządu wzroku. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie emitowane przez słońce może doprowadzić do poważnych uszkodzeń tej delikatnej struktury. Czy wiesz, że podobnie jak nasz skóra siatkówka oka jest również niezwykle podatna na szkodliwe działanie słońca? Na niej też może powstać oparzenie słoneczne. Z tego powodu warto zadbać o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną. Pamiętaj o tym, żeby zakładać okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV i nosić kapelusz lub czapkę z daszkiem.

Podsumowanie

Dbanie o wzrok od najmłodszych lat pozwala na jak najdłuższe cieszenie się jego pełną sprawnością. Oczywiście wraz z wiekiem pewne procesy związane ze starzeniem się organizmu stopniowo postępują. Jednak dzięki odpowiedniej profilaktyce można je spowolnić.

Źródła:

1. A. Grzybowski, Okulistyka, Edra Urban & Partner, Wrocław, 2021
2. K. Krawczyk, Jak dbać o wzrok?,https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/zdroweoczy/151481,jak-dbac-o-wzrok, [dostęp 02.09.2022 r.],
3. J. Wierzbowska, A. Stankiewicz, Choroby oczu u osób w wieku podeszłym, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/888/original/Strony_od_MpD_2011_08-6.pdf?1468491617, [dostęp 02.09.2022 r.]