Jak wygląda poparzenie barszczem sosnowskiego? Pierwsza pomoc!

Barszcz Sosnowskiego przywędrował na nasze tereny ze wschodu i niestety w dalszym ciągu można go spotkać w różnych miejscach w Polsce. Lato, słońce i upały tylko potęgują skutki kontaktu z sokiem tej byliny. Informacja o tym, jak wygląda poparzenie barszczem Sosnowskiego pomoże Ci szybko zareagować na zagrożenie, które niesie ta roślina.

Barszcz Sosnowskiego co to jest?

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden) występuje oryginalnie na terenie Kaukazu i północno-wschodnich częściach Turcji. Do Polski został sprowadzony w latach 50. jako roślina pastewna i zaczął być uprawiany jako pasza dla bydła. Podobnie jak koper, seler czy marchew barszcz Sosnowskiego należy do rodziny Apiaceaebaldaszkowatych, czy inaczej selerowatych.

Z czasem okazało się, że jest to gatunek bardzo inwazyjny i szkodliwy dla człowieka. Roślina zdziczała, a jej uprawy wymknęły się spod kontroli. Obecnie barszcz Sosnowskiego jest tępiony. Dodatkowo na terenie kraju występuje prawny zakaz uprawy oraz sprzedaży tej rośliny.

Barszcz Sosnowskiego jest groźny dla człowieka, ponieważ zawiera sok, który po dostaniu się na powierzchnię skóry wywołuje silną reakcję fotouczulającą. Działanie uwrażliwiające na promienie słoneczne jest tak mocne, że poparzenie barszczem Sosnowskiego może wywołać nawet oparzenia II i III stopnia.

Jak wygląda barszcz Sosnowskiego?

Barszcz wyglądem bardzo przypomina popularny koper, jednak jest znacznie większych rozmiarów.  Osiąga od 1 do 4 metrów wysokości. Roślina ma grubą (do 10 cm) łodygę, która jest pusta w środku. Liście mogą mieć nawet ponad metr średnicy. Na ich brzegach znajdują się drobne wypustki (ząbki). Kwiaty barszczu są białe, drobne i złożone w baldachy podobnie jak u kopru. Owoce tej rośliny są oliwkowo-zielone i podłużne z ciemnymi smugami.

Co wywołuje poparzenie przez barszcz Sosnowskiego?

Roślina ta zawiera zarówno wodnisty sok, jak i wydzielinę włosków gruczołowych uczulającą skórę na słońce. Odpowiedzialne są za to furanokumaryny, które po dostaniu się na skórę człowieka pod wpływem promieniowania UV powodują silne fotouczulenie. Efektem takiego uwrażliwienia skóry na działanie słońca, jak wspomniałam, mogą być nawet oparzenia II i III stopnia.

O poparzenie jest szczególnie łatwo w lecie, kiedy roślina znajduje się na etapie kwitnięcia i owocowania. Wtedy to składniki uczulające może wyrzucać z siebie w formie mgiełki i rozsiewać w okolicy. Dlatego też możesz ulec poparzeniu przez barszcz Sosnowskiego, nawet jeśli nie dotkniesz go bezpośrednio.

Jak wygląda poparzenie barszczem Sosnowskiego?

Pierwsze objawy po kontakcie z tą rośliną pojawiają się mniej więcej po kilkunastu minutach. Pełny obraz oparzenia rozwija się zwykle do 2 godzin od kontaktu z rośliną. To właśnie przez to, że objawy nie pojawiają się od razu, bardzo często trudno rozpoznać przyczynę oparzenia i ustalić, że jest to poparzenie barszczem Sosnowskiego.

W zależności od stopnia oparzenia na skórze może pojawić się zaczerwienienie lub pęcherze z płynem surowiczym. Dodatkowo zaobserwować możesz swędzenie i ból skóry. Jeśli oparzenie jest duże i obejmuje większą powierzchnię, mogą rozwinąć się nawet zmiany martwicze.

Zwykle przez kilka dni w obrębie zmian toczy się stan zapalny. Z czasem miejsca dotknięte przez roślinę ciemnieją, dochodzi do hiperpigmentacji, a poparzenia goją się, często pozostawiając na powierzchni skóry ciemne przebarwienia. Ten obszar ciała pozostaje zwykle bardziej uwrażliwiony na promieniowanie słoneczne nawet przez parę lat. To, jak długo skóra jest nadwrażliwa i jak przebiega proces gojenia, zależy w dużej mierze od stopnia poparzenia i indywidualnego tempa rekonwalescencji.

Oprócz objawów skórnych kontakt z barszczem Sosnowskiego może spowodować podrażnienie dróg oddechowych i spojówek oraz objawy takie jak nudności czy wymioty.

Oparzenia po barszczu Sosnowskiego leczenie

Jeśli rozpoznasz, że doszło do kontaktu z barszczem Sosnowskiego, a na skórze jeszcze nie pojawiły się objawy oparzenia, pierwsze, co trzeba zrobić, to przemyć skórę dużą ilością letniej wody z mydłem. Bezwzględnie chroń skórę przed promieniowaniem słonecznym, nawet jeśli objawy są delikatne lub długo się nie pojawiają. Zaleca się unikać słońca przez co najmniej 48 godzin po kontakcie z rośliną, co pozwala upewnić się, że nie dojdzie do poparzenia.

Jeśli rozwijają się objawy oparzenia, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W każdym przypadku trzeba chronić skórę przed słońcem. Jeśli pojawią się pęcherze z płynem surowiczym, nie należy ich samemu przebijać. Stanowią one naturalną, sterylną warstwę, chroniącą tkanki pod spodem. Kiedy pęcherz samoistnie pęknie, trzeba zdezynfekować ranę.

Na poparzenie barszczem Sosnowskiego (pod warunkiem, że nie jest przerwana ciągłość skóry) można zastosować również żel na oparzenia lub specjalne opatrunki. A gdy oparzenie jest już otwartą raną, najpierw zdezynfekuj ją i opatrz. Na rynku dostępnych jest dużo nowoczesnych opatrunków na oparzenia, które pomogą szybciej wygoić ranę.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzenia po barszczu Sosnowskiego, oprócz prób wymycia skóry z toksyn lub opatrzenia powstających już ran, powinna też zawierać przepłukiwanie oczu (najlepiej roztworem soli fizjologicznej). Dodatkowo, czekając na kontakt z lekarzem, można przyjąć tabletki na alergię (preparaty przeciwhistaminowe), a w przypadku zaczerwienienia skóry (bez przerwania jej ciągłości) maść na alergie skórne, takie jak np. preparat z dimetyndenem. Zaleca się go szczególnie alergikom, gdyż substancje zawarte w barszczu mogą u nich doprowadzić do pogorszenia zmian skórnych i zwiększenia odpowiedzi alergicznej na promieniowanie UV.

Gdzie w Polsce występuje barszcz Sosnowskiego?

Niestety roślina ta, pomimo usilnych prób wytępienia, w dalszym ciągu występuje w wielu miejscach w Polsce. Barszcz rośnie szybko, ma nieduże wymagania odnośnie warunków atmosferycznych i gleby, posiada dużą zdolność do regeneracji. Dodatkowo roślina produkuje dużo nasion, które mogą kiełkować nawet po paru latach bytności w glebie.

Najczęściej występuje w miejscach rzadko użytkowanych przez człowieka, na łąkach, skrajach jezior czy rzek. Czasem można ją spotkać również na poboczach dróg. Roślina ta lubi rosnąć również w lasach olchowych. Najliczniejsze skupiska barszczu Sosnowskiego w Polsce występują na wschodzie kraju oraz na granicy województw mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego.

Poparzenie barszczem Sosnowskiego co robić? Zapamiętaj!

Jeśli spotkasz gdzieś barszcz Sosnowskiego, czy oparzysz się i zachodzi prawdopodobieństwo, że stało się to w efekcie kontaktu z tą rośliną, zgłoś zaistniałą sytuację. W tym celu możesz zadzwonić na numer alarmowy do straży miejskiej. W Internecie znajdziesz informacje o potencjalnych miejscach, gdzie roślina może występować oraz strony, na których można meldować, że zauważono barszcz. Pomaga to skutecznie zmniejszać populacje tej rośliny w Polsce i chronić przed kolejnymi poparzeniami innych ludzi.

W przypadku poparzenia barszczem Sosnowskiego nie panikuj. Szybko umyj skórę, chroń ją przed słońcem i udaj się jak najszybciej do lekarza.

Źródła:

1. Sachajdakiewicz I., Mędrzycki P. i Rozwadowska R., Toksyczna roślina, 2007
2. Rozwadowska R., Inwazyjne rośliny toksyczne w OAK na przykładzie Heracleum mantegazzianum, 2003