Uraz kolana po upadku – diagnostyka. Sprawdź, co może Ci dolegać

Doznałeś kontuzji i odczuwasz ból w kolanie? Prawdopodobnie jest to zwykłe stłuczenie, ale możliwe, że doszło do większego uszkodzenia. Uraz kolana po upadku może wiązać się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Sprawdź stan Twoich kolan u specjalisty i przywróć im sprawność.

Uszkodzenie kolana po upadku: objawy

Uraz kolana przydarza się najczęściej osobom uprawiającym sport, głównie dyscypliny kontaktowe. Można do nich zaliczyć piłkę nożną, siatkówkę, koszykówkę, a także sporty zimowe, takie jak narciarstwo i snowboard. Inną grupą narażoną na kontuzje kolan są osoby bierne fizycznie, czyli takie, które na co dzień stronią od aktywności fizycznej. Mogą one nabawić się urazu nawet podczas prostych czynności.

Często problem w kolanie pojawia się bez bezpośredniej przyczyny. Możesz nagle zauważyć dolegliwości, takie jak bóle przy niektórych ruchach czy obrzęk. W takich sytuacjach skonsultuj się z lekarzem, aby przeprowadzić potrzebne badania. 

Jeśli jednak dojdzie do urazu, to oprócz samego bólu, w stawie kolanowym może pojawić się obrzęk, ograniczenie ruchomości w stawie, bądź nawet blokada ruchu w stawie oraz stan zapalny. W niektórych przypadkach możesz odczuć również brak stabilności w stawie kolanowym. Nie bagatelizuj sprawy, nawet kiedy pojawi się sam ból kolana po upadku, bez opuchlizny.

Specjalista może zlecić Ci dodatkowe badania, takie jak RTG, rezonans magnetyczny, czy tomografię komputerową. Ponadto sprawdzi też reakcje na bodźce oraz oceni ruchomość w stawie. Wszystko po to, aby dobrać optymalną terapię oraz zabiegi i ćwiczenia. 

Ból kolana po upadku: przyczyny

Ból kolan to dość powszechny problem i występuje w przeciągu życia u wielu osób. Może się wiązać z występowaniem chorób, przeciążeniem lub kontuzjami. Jest to istotna dolegliwość, ponieważ znacząco wpływa na jakość życia, utrzymanie odpowiedniej aktywności fizycznej i Twoje samopoczucie. Uderzenie w kolano może spowodować urazy łąkotek, ścięgien, czy więzadeł. 

Ból kolana może wiązać się również z chorobami takimi jak zwyrodnieniowa choroba stawów, czy zespół bólowy rzepkowo-udowy. Przy terapii tego schorzenia stosuje się leki z grupy NLPZ oraz fizjoterapię. Zalecane są ćwiczenia, które wzmacniają mięsień czworogłowy uda i mięśnie bioder oraz pasmo biodrowo-piszczelowe. Wspomagająco możesz zdecydować się na zabieg ultradźwiękowy lub taping z użyciem taśm do kinezjoterapii. Przeczytaj także: Żywienie w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Czy dieta może pomóc w leczeniu?

W terapii urazów stawu kolanowego bardzo istotna jest odpowiednia rehabilitacja. W wyniku kontuzji kolana może dojść do:

Uszkodzenia więzadła

W tym przypadku najczęściej zostają uszkodzone więzadła krzyżowe lub poboczne. To, czy doszło do jego naciągnięcia, naderwania lub całkowitego zerwania zależy od tego, jak duża siła zadziałała na staw kolanowy. Więzadła krzyżowe biorą udział w utrzymaniu stabilności stawu, dlatego ich uszkodzenie może mieć spore konsekwencje. Przy takiej kontuzji występuje silny ból od razu po upadku. Następnie może pojawić się problem z prostowaniem stawu i samym poruszaniem (struktura będzie niestabilna). 

Oprócz zabiegów rehabilitacyjnych i leków, w przypadku osób młodych i aktywnych fizycznie, u których doszło do dużego uszkodzenia, można rozważyć operacyjną rekonstrukcję więzadła. 

Uszkodzenie rzepki

Schorzenie to może przybrać postać zwichnięcia, złamania lub bocznego przyparcia rzepki. Struktura ta to płaska kość, która znajduje się na przodzie stawu kolanowego. Ma ona za zadanie chronić kłykcie kości piszczelowej oraz front stawu przed urazami. W przypadku zwichnięcia rzepki dochodzi do poprzecznego przemieszczenia się kości z fizjologicznego położenia. W efekcie czego kość należy odpowiednio nastawić i unieruchomić nogę na początek terapii. 

Jeśli dojdzie do złamania rzepki (najczęściej dzieje się tak w wyniku upadku na twarde podłoże), należy określić dokładnie, jak wygląda ustawienie uszkodzonej kości. W przypadku złamania z przemieszczeniem niezbędne jest leczenie chirurgiczne. Jeśli nie doszło do przemieszczenia, na wyprostowaną nogę nakłada się gips.

Ostatnim urazem rzepki jest boczne przyparcie. To nieprawidłowe przesuniecie rzepki w bok. Dochodzi do niego najczęściej u osób mających wrodzone wady w stawie kolanowym lub koślawość kolan. Stan ten zwykle zwiastują wcześniejsze objawy takie jak ból w stawie, czy uczucie przeskakiwania podczas wykonywania ruchów nogą. Dowiedz się więcej o schorzeniach rzepki: Chondromalacja rzepki − gdy Twoje kolana chrupią...

Uszkodzenie łąkotek

Łąkotki to struktury zbudowane z tkanki chrzęstnej znajdujące się w stawie kolanowym. Ich główną funkcją jest amortyzacja i odpowiednie rozkładanie obciążeń jak są nakładane na staw. Z tego względu również bardzo często ich uszkodzenie łączy się również z innymi uszkodzeniami w kolanie. 

Mogą ulec uszkodzeniu w wyniku urazu lub w trakcie rozwoju choroby zwyrodnieniowej. Jeśli zostają uszkodzone w wyniku kontuzji, odczuwasz nagły i silny ból. W efekcie choroby zwyrodnieniowej zmiany zachodzą stopniowo, a ból narasta powoli. Możesz doświadczyć też stanu zapalnego w obrębie stawu oraz przeskakiwania w kolanie. Leczenie urazów łąkotek może mieć charakter zachowawczy lub operacyjny. Ustala się dokładne postępowanie w zależności od wieku i stanu pacjenta oraz stopnia urazu. Uszkodzona łąkotka może spowodować również zablokowanie kolana – przeczytaj więcej w artykule: Zablokowane kolano. Jakie urazy mogą je spowodować?

Uszkodzenie chrząstki stawowej

Chrząstka stawowa to warstwa pokrywająca zakończenia kości tworzących staw. W przypadku stawu kolanowego pokrywa ona kość udową, piszczelową oraz rzepkę w obrębie stawu. Dzięki swoim właściwościom umożliwia poruszanie się kości względem siebie, zapewnia poślizg oraz amortyzuje drobne wstrząsy i bodźce. Do uszkodzeń chrząstki może dochodzić albo w wyniku jednego gwałtownego bodźca lub na skutek stopniowo kumulujących się drobnych urazów i przeciążeń. 

Regeneracja chrząstki stawowej przebiega powoli ze względu na to, że nie jest bezpośrednio unerwiona ani ukrwiona. Pobiera ona składniki odżywcze z sąsiadujących tkanek i płynu stawowego. Często możliwa jest diagnoza problemów z uszkodzeniem chrząstki, zanim dojdzie do jakiejś kontuzji. Pomoże Ci to odpowiednio zmodyfikować dietę i styl życia oraz wprowadzić ćwiczenia wzmacniające tak, aby uchronić się przed dalszą degradacją tej tkanki. Sprawdź także działanie chondroityny na regenerację chrząstki stawowej.

Zwichnięcie kolana

Dolegliwość ta polega na poprzesuwaniu się poszczególnych elementów stawu. To bardzo poważny uraz, który często wiąże się z innymi wymienionymi powyżej uszkodzeniami. Objawów zwichnięcia kolana nie da się przeoczyć, to bardzo silny ból, obrzęk i krwiak oraz często nienaturalny wygląd stawu. Do kontuzji tego typu dochodzi np. podczas wypadków samochodowych. W efekcie tego urazu może dojść nawet do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych w obrębie stawu. Konsekwencje takich uszkodzeń mogą być nieodwracalne. 

Kontuzje kolan mogą być bardzo różne i wymagać innego postępowania. Czy istnieje uniwersalne leczenie? Nie, natomiast możesz zastosować pewien schemat postępowania. Jeśli objawy nie są nasilone, obserwuj staw, rób zimne okłady, używaj leków przeciwbólowych i na stan zapalny a przede wszystkim nie obciążaj kolana. Jeśli objawy ustaną, prawdopodobnie doszło tylko do stłuczenia. Jeśli dolegliwości nie znikną lub od samego początku są nasilone, udaj się do specjalisty. Reaguj podobnie, jeśli pojawiają u Ciebie się regularne problemy z kolanami bez konkretnej przyczyny (chwilowego przeciążenia, czy urazu). Może Cię to uchronić przed kontuzją w przyszłości. 

Uraz kolana: leczenie

W wielu przypadkach ortopeda bądź fizjoterapeuta zaleca pacjentom do stosowania produkty ortopedyczne, takie jak stabilizatory. Sprzęty tego typu są polecane przeważnie w terapii pourazowych uszkodzeń więzadeł i ścięgien stawu kolanowego. W niektórych typach bólu zalecane mogą być też odpowiednie wkładki ortopedyczne do butów. W stanach naderwania, zerwania więzadeł stawu kolanowego, czy też złamania lub zwichnięcia rzepki, do czasowego stosowania często zalecane są stabilizatory unieruchamiające staw kolanowy. Pomogą Ci skutecznie złagodzić ból w początkowej fazie leczenia. Sprawdź także: Jak dbać o stawy? Kolagen, glukozamina, ćwiczenia − co jeszcze możesz zrobić?

Dodatkowo w leczeniu bólu i stanu zapalnego sprawdzą się leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne) oraz paracetamol, który działa przeciwbólowo. Do grupy tej należą substancje takie jak ibuprofen, diklofenak, naproksen, czy ketoprofen i deksketoprofen. Dostępne są one w formie tabletek lub doustnych form do rozpuszczenia w wodzie oraz w preparatach miejscowych. Pomóc może Ci także maść na stawy zawierająca składniki przeciwbólowe. Sprawdzi się ona w przypadku bólu kolan i urazów stawów. 

Jeśli kontuzji kolana towarzyszy obrzęk, zastosuj maść na stłuczenia. Zawiera ona w swoim składzie octanowinian glinu. Związek ten stosuje się w obrzękach i stłuczeniach tkanek miękkich. Takie samo działanie wykazują tabletki z tym składnikiem, które służą do robienia roztworu wykorzystywanego do okładów spuchniętego stawu. 

W wielu przypadkach, kiedy uraz kolana wynika z toczącej się choroby zwyrodnieniowej lub po prostu nadmiernego obciążania stawu. Zaleceniem terapeutycznym może być redukcja masy ciała. Najczęściej obniżenie BMI jest polecane osobom otyłym i z nadwagą. Jeśli staw stale jest nadmiernie obciążany, tym trudniej o prawidłową regenerację i normalne funkcjonowanie. Stąd obniżenie wagi może bardzo korzystnie podziałać na bóle w kolanach u osób otyłych.

Domowym sposobem na kontuzje kolan są zimne okłady, które pomogą złagodzić ból i zredukują obrzęk. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić dostawowe zastrzyki z kwasu hialuronowego. Mają one za zadanie wspomóc regeneracje chrząstki stawowej i przez to poprawić działanie stanu i złagodzić odczucia bólowe. Decyzje, w jakich sytuacjach zabieg ten ma sens i jest potrzebny choremu, podejmuje lekarz. Fizjoterapia uszkodzeń stawu kolanowego powinna być indywidualnie dobierana pod kątem konkretnego urazu. 

Uraz kolana po upadku – jak postępować?

Szczegółowe leczenie urazu zależy od tego, co dokładnie się stało i jakie struktury zostały uszkodzone. Przypisanie skutecznej kuracji jest możliwe po dokładnej diagnostyce. Najczęściej leczenie polega na łączeniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz indywidualnie dobranej fizjoterapii. Nigdy nie lekceważ pozornie niegroźnych urazów, ponieważ w przyszłości mogą one przerodzić się w bardzo poważne kontuzje. Każdy niepokojący Cię objaw skonsultuj z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Źródła:

1. Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, MP, Kraków 2013.
2. Mutschler E., Farmakologia i toksykologia, red. Buczko W., Wyd. III polskie, MedPharm Polska, Wrocław 2013.
3. Brunton L.L., Lazo J.S., Parker K.L., Farmakologia Goodmana i Gilmana, Czelej, 2007.
4. Baker P., Reading I., Cooper C., Coggon D.: Knee disorders in the general population and their relation to occupation, Occupational and Environmental Medicine, 2003.