Bruksizm - objawy i leczenie zgrzytających zębów
Bruksizm to odpowiedź organizmu na przewlekły stres. Metod leczenia jest kilka – szyna relaksacyjna, nakładki na zęby, fizjoterapia, a nawet... botoks! Sprawdź, jak rozpoznać schorzenie i wybierz najlepszy sposób!
Spis treści
Nocne lub dzienne zgrzytanie zębami może oznaczać, że cierpisz na bruksizm. Schorzenie to może mieć różne przyczyny, zarówno fizjologiczne, jak i psychologiczne. Istnieje wiele sposób zwalczania bruksizmu - od specjalnej szyny, przez stosowanie technik relaksacyjnych, po ostrzykiwanie twarzy specjalną toksyną. Zobacz, czym jest bruksizm, jakie są jego przyczyny i jak można go wyleczyć?
Co to jest bruksizm?
W stomatologii bruksizm zaliczany jest do parafunkcji, czyli niefizjologicznych ruchów, które są wykonywane jakościowo i ilościowo nieprawidłowo. Jest to powtarzająca się aktywność mięśniowa (głównie mięśni żwaczy, ale też innych mięśni twarzoczaszki), polegająca na zaciskaniu i zgrzytaniu zębami, a także na wykonywaniu dodatkowych ruchów żuchwy. Mimowolne zaciskanie zębów może być nawet 10 razy silniejszeniż podczas żucia pokarmów.
Bruksizm występuje w dwóch odmianach:
- bruksizm nocny występuje podczas snu, pacjent nie jest jego świadomy, objawia się głównie przez zgrzytanie zębami,
- bruksizm dzienny jest kontrolowany przez pacjenta, jest to bezdźwięczne zaciskanie zębów, nie występuje zgrzytanie zębami.
W medycynie snu bruksizm zaliczany jest do parasomnii, czyli zaburzeń snu, do których należą też takie zjawiska jak: lunatykowanie, mówienie przez sen, skurcze mięśniowe. Zgrzytanie zębami nie ma natomiast wpływu na czas snu i jego jakość.
Sprawdź, po czym poznać zapalenie przyzębia.
Jakie są przyczyny bruksizmu?
Przyczyny bruksizmu są niewyjaśnione. Jedno jest pewne, w przypadku jego występowania dochodzi do połączenia czynników psychicznych i zgryzowych, związanych z zwiększonym napięciem i funkcją mięśni żucia. Dlatego można uznać, że podłoże stanowią czynniki emocjonalne, głównie stresujący tryb życia. Mocne zaciskanie mięśni prowadzi do degradacji struktur stawu skroniowo-żuchwowego, która objawia się bólem przy szerokim otwarciu ust. Dodatkowo występują trzaski i przeskakiwanie krążka stawowego.
Osoby bardzo ambitne, żądne sukcesu, ale też lękliwe, są bardziej narażone na występowanie tej parafunkcji. Cierpiący na tą dolegliwość mają charakterystyczne rysy twarzy jest ona bardziej kwadratowa lub prostokątna, a dolny odcinek twarzy jest skrócony. Przy silnym zaciśnięciu zębów u niektórych widoczne są wręcz wyraźne zarysy mięśni żwaczy.
Dodatkowymi przyczynami, które mają wpływ na pojawienie się bruksizmu, mogą być:
- zespół Parkinsona,
- przebyte urazy głowy,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- tężec,
- padaczka,
- krwotoki do mózgu.
Bruksizm a nerwica
"Bruksizm często pojawia się u osób cierpiących na nerwice. Z badań* przeprowadzonych przy współpracy naukowców z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu oraz Uniwersytetu w Tel-Avivie wynika, że za nocne zgrzytanie zębami odpowiada m.in. wariant genu kodującego receptor dopaminy. DRD1 wpływa m.in. na procesy emocjonalne, funkcje poznawcze, regulację nastroju i odczuwanie lęków. Nieprawidłowości w wariancie DRD1 zwiększają więc ryzyko problemów neuropsychiatrycznych".
- dodaje Magdalena Ślaska
Bruksizm - objawy. Jak rozpoznać schorzenie?
Objawy bruksizmu często są niezauważalne przez pacjentów. Zgłaszają się oni z powodu bólu mięśniowego, który prowadzi do ograniczenia szerokości otwarcia ust, czyli szczękościsku. Przykurcz jest fizjologiczną reakcją na nadmierną aktywność mięśnia, a zmniejszenie zakresu jego ruchomości jest reakcją obronną, chroniącą struktury stawu skroniowo-żuchwowego przed patologicznym przeciążeniem. To, że zaciskaniu zębów towarzyszy nocne zgrzytanie zębami, zauważają częściej domownicy.
Zaniepokoić mogą Cię pojawiające się rano przewlekłe bóle głowy, ból karku oraz mięśni obręczy karkowej i twarzoczaszki. Powtarzający się cyklicznie ból głowy jest często mylony z migreną, jednak przy bruksiźmie oprócz tego, że ból występuje rano tuż po przebudzeniu, to dodatkowo towarzyszy mu ból żuchwy i w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych.
Do objawów towarzyszących zaliczamy:
- w jamie ustnej: starcia zębów, recesje w obrębie dziąseł, pionowe pęknięcia szkliwa, ubytki przyszyjkowe, odciśnięte ślady zębów na policzkach i języku, zbielenie i anemizacja bony śluzowej policzków
- ze strony stawu skroniowo-żuchwowego: występują trzaski, przeskakiwania, tarcie, bolesność przy dotyku, ograniczenie ruchomości,
- ogólnoustrojowe: bóle głowy, karku, obręczy karkowej, ucha, zaburzenia widzenia (mroczki przed oczami), zaburzenie słuchu i równowagi,
- związane z mięśniami twarzoczaszki i obręczy barkowej: bolesność, przerost, wzrost napięcia mięśniowego.
Sprawdź też tabletki na migrenę.
Bruksizm - skutki. Czym grozi brak leczenia?
"Leczenie bruksizmu stanowi konieczność. Zaniedbanie schorzenia bądź nieprawidłowa diagnostyka wiążą się z licznymi konsekwencjami zdrowotnymi. Wiele z nich dotyczy problemów stomatologicznych. Nieustanne ścieranie zębów zwiększa ryzyko wystąpienia:
- Próchnicy pojawiającej się na skutek ubytków szkliwa,
- Nadwrażliwości dziąseł,
- Krwawienia podczas szczotkowania,
- Pękania szkliwa zębów,
- Rozchwiania i łamliwości zębów,
- Zapalenia miazgi zębowej,
- Bólu żuchwy oraz szczęki,
- Problemów z otwieraniem żuchwy (w trakcie czynności może pojawić się przeskakiwanie oraz trzaskanie kości),
- Zanik przyzębia skutkujący rozchwianiem oraz wypadaniem zębów.
Oprócz wymienionych wyżej trudności skutki bruksizmu obejmują również inne obszary. Nadmierne napinanie żwaczy, czyli mięśni wspomagających proces przeżuwania, prowadzi do zaburzeń ogólnoustrojowych. Pacjenci często skarżą się m.in. na:
- Wybroczyny pojawiające się na języku oraz błonach śluzowych policzków występują na skutek nadgryzania przy zgrzytaniu zębów,
- Szum oraz ból w uszach, a w niektórych przypadkach zaburzenia słuchu zaciskanie zębów powoduje uraz stawu, co wywołuje dyskomfort i liczne dolegliwości słuchu,
- Chroniczny ból głowy (najczęściej zlokalizowany w obrębie czoła, skroni, a także tyłu głowy),
- Bóle pojawiające się w okolicach obręczy barkowej oraz ręki,
- Bolesność gałek ocznych,
- Nieostre widzenie,
- Zaburzenia równowagi,
- Nieprawidłowości w procesie produkcji śliny,
- Przerost mięśni prowadzący do zmiany kształtu twarzy i wyraźnego zarysowania żwaczy."
- dodaje Magdalena Ślaska
Bruksizm - jak leczyć?
Leczenie bruksizmu ma na celu rozluźnienie mięśni, wyeliminowanie parafunkcji ścierania zębów oraz zredukowanie dolegliwości bólowych. Jaka jest najprostsza metoda ograniczająca destrukcje szkliwa przez bruksizm? Nakładki na zęby! Szyna na bruksizm jest wykonana z tworzywa miększego niż szkliwo, więc pacjent ściera nakładkę, nie zęby. Zaleca się użytkowanie jej w ciągu nocy.
Długość terapii zależy od efektów, pierwsze w postaci zmniejszenia dolegliwości bólowych, powinny być zauważalne już po tygodniu użytkowania szyny. Czasem taka szyna relaksacyjna na bruksizm musi być użytkowana przez nieokreślony czas. Terapia ta pozwala oddalić szczękę od żuchwy, przez co powoduje utratę bezpośrednich kontaktów okluzyjnych (pomiędzy przeciwstawnymi zębami) i odciążenie stawu skroniowo-żuchwowego. Nie mniej sama nakładka na bruksizm nie wystarczy. Istotna jest również kontrola nieprawidłowych nawyków, takich jak zaciskanie zębów i eliminacja stresu (wszelkiego rodzaju techniki behawioralne, hipnoza, relaksacja, praktyka jogi i medytacji).
Metody wspierające leczenie bruksizmu
Ciężko jest zapanować nad zgrzytaniem nocnym, szczególnie, że odruch ten jest niezależny od naszej świadomości. Pomoże w tym wypadku fizjoterapia, automasaże i inne techniki, takie jak laseroterapia, terapia manualna, kinezyterapia, ciepłolecznictwo, nagrzewanie lampą Sollux czy kinesiotaping. Gdy poziom stresu jest zbyt wysoki, możesz sięgnąć po leki uspokajające, przeciwlękowe, antydepresanty. Ważne, aby te leki zawsze były przepisywane przez specjalistę, czyli psychiatrę!
W silnych postaciach bólowych wywołanych przez bruksizm, lekarz może zalecić niesteroidowe leki przeciwzapalne lub leki zmniejszające napięcie mięśniowe.
Domowe leczenie bruksizmu - zobacz, jak złagodzić objawy
Choć leczenie bruksizmu wymaga profesjonalnego wsparcia dentysty i fizjoterapeuty, część objawów możesz złagodzić samodzielnie. Na ból głowy pomagają tabletki przeciwbólowe, a także okłady oraz kompresy żelowe. Z kolei dyskomfort w jamie ustnej łagodzą lecznicze płyny do płukania jamy ustnej. Najlepiej wybierać preparaty o właściwościach antybakteryjnych i antyseptycznych. Znaczenia ma też zakup odpowiednich past do zębów. Doskonale sprawdzą się produkty dedykowane dla osób z problemem nadwrażliwości dziąseł.
Bruksizm - jak radzić sobie z problemem zaciskania zębów?
1. Idź do dentysty
Po pierwsze udaj się do stomatologa, który oceni, w jakim stanie znajdują się Twoje zęby. Pamiętaj, że mocno starte zęby czy starte szkliwo mogą powodować dolegliwości bólowe w postaci nadwrażliwości na bodźce (ciepło, zimno, słodkie). Gdy będzie taka potrzeba, lekarz wykona dodatkowe zabiegi, które zlikwidują nadwrażliwość, takie jak np. fluoryzacja czy odbudowa brakującej tkanki zęba materiałem kompozytowym.
Zbada też, czy Twoje stawy skroniowo-żuchwowe pracują prawidłowo, oraz sprawdzi napięcie mięśni twarzoczaszki. Gdy wystąpią jakiekolwiek niepokojące dolegliwości, powinien skierować Cię do wykwalifikowanego fizjoterapeuty. Ten z kolei za pomocą odpowiedniego masażu rozluźni mocno napięte partie mięśni oraz nauczy Cię technik automasażu, który będzie można wykonać samodzielnie w domu.
Źródłem napięcia, które powoduje bruksizm, mogą być wszelkiego rodzaju asymetryczne obciążenia występujące w jamie ustnej, czyli np. źle wykonane wypełnienia, protezy, mosty, korony i wady zgryzu. Gdy zostaną one zdiagnozowane, lekarz stomatolog wyeliminuje je lub skieruje Cię dalej do konkretnego specjalisty.
Sprawdź, skąd biorą się ubytki w zębach.
2. Pomyśl o botoksie
Jeśli nakładki będą dla Ciebie zbyt uciążliwe i nie chcesz co wieczór zasypiać z protezą, medycyna oferuje leczenie bruksizmu botoksem. Polega to na wstrzykiwaniu w mięśnie żwaczy toksyny botulinowej. Zabieg ten jest praktycznie bezbolesny (można dodatkowo znieczulić miejsce wkucia specjalnym żelem), a nadmierne zaciskanie zębów znika już po kilku dniach.
Dwa tygodnie po zabiegu następuje maksymalne rozluźnienie mięśni, a efekt działania utrzymuje się przez około 6 miesięcy. Rysy twarzy stają się łagodniejsze, a twarz z kwadratowej bardziej owalna. Gdy zauważysz u siebie, że efekt słabnie, zabieg należy powtórzyć. Każdy kolejny zastrzyk botoksu powinien starczać na dłuższy okres, ponieważ ponownie obstrzykiwane są te same mięśnie, które przez kilka miesięcy nie pracowały tak intensywnie, a ich masa uległa zmniejszeniu.
Przeciwwskazaniem do stosowania toksyny botulinowej jest między innymi: ciąża, laktacja, przyjmowanie antybiotyków, infekcja skórna w miejscu planowanej iniekcji, przyjmowanie immunosupresantów, leków przeciwmalarycznych, zaburzenia mięśniowo-nerwowe.
3. Wykonuj ćwiczenia na bruksizm
Magdalena Ślaska dodaje:
"Na bruksizm pomagają ćwiczenia rozluźniające żuchwę. Wykonuj je zawsze przed snem. Do przykładowych propozycji zaliczają się:
- Szerokie otwieranie, a następnie powolne zamykanie ust,
- Wysuwanie szczęki do tyłu i do przodu,
- Poruszania szczęką na boki,
- Wykonywanie okrężnych ruchów szczęką.
- Zaciąganie powietrza do ust z jednoczesnym nadymaniem policzków i stopniowe wypuszczanie powietrza,
- Otwieranie jamy ustnej oraz powolne wysuwanie i wsuwanie języka,
Żeby ćwiczenia na bruksizm przyniosły oczekiwany rezultat, poszczególne serie powtarzaj regularnie, przynajmniej raz w ciągu dnia.
Bruksizm - podsumowanie
Objawy bruksizmu wiążą się w dużym dyskomfortem i znacząco utrudniają wykonywanie codziennych czynności. Nieleczone schorzenie powoduje ból głowy, pleców, karku. Wpływa także na problemy ze słuchem i wzrokiem oraz zwiększa ryzyko chorób stomatologicznych. Jeśli chcesz uchronić się przed tymi konsekwencjami, zgłoś się do specjalisty. Pamiętaj, aby nie bagatelizować problemu. Dentysta oceni stan Twoich zębów i dziąseł i zaproponuje dalsze leczenie."
Źródła
*https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C82182%2Cwroclawscy-naukowcy-wskazuja-ze-nocne-zgrzytanie-zebami-moze-byc