Aloes – zastosowanie, działanie, właściwości

Aloes jest niewymagającą w pielęgnacji rośliną, dlatego chętnie i z powodzeniem uprawia się ją w warunkach domowych. Oprócz walorów ozdobnych wykazuje również szereg właściwości wykorzystywanych jako skuteczne wsparcie w przypadku wielu dolegliwości. Przeczytaj, jakie zastosowanie ma aloes i w jaki sposób działa na organizm. 

Pochodzenie i ciekawostki o aloesie 

Niewiele jest roślin, które zawartością cennych substancji dorównują aloesowi. Potwierdza to nawet WHO, która zakwalifikowała aloes do grupy roślin najbardziej czynnych biologicznie. Mam jednak wrażenie, że nasze babcie wiedziały o tym dużo wcześniej, a aloes traktowany był przez nie jako uniwersalne remedium na wszystko. Służył m.in. do łagodzenia skutków oparzeń słonecznych. Wykorzystywano go też jako wsparcie w leczeniu wrzodów na ciele, a także jako skuteczny i naturalny środek nawilżający do skóry oraz włosów.  

Co musisz wiedzieć o samej roślinie? Aloes należy do rodziny liliowatych i pochodzi z półpustynnych i pustynnych obszarów Ameryki, Azji i Afryki. W warunkach naturalnych rośnie na kształt krzewu, a nawet drzewka, osiągając do 90 cm wysokości, natomiast hodowany w doniczkach zazwyczaj nie przekracza 40-50 cm. Ponieważ jest sukulentem, wyróżnia się zdolnością gromadzenia i magazynowania dużych ilości wody. Szacuje się, że w grubych, mięsistych liściach zakończonych charakterystycznymi kolczastymi krawędziami, znajduje się do 96% wody, a pozostałą część stanowi masa sucha. Co ciekawe, w sprzyjających warunkach aloes może obdarzyć swojego hodowcę uroczymi, drobnymi kwiatuszkami o żółtym wybarwieniu, wyrastającymi na pojedynczej łodydze kwiatowej. 

Choć aloesowa rodzina jest niezwykle liczna i obejmuje ponad 400 gatunków, to w dermatologii, branży kosmetycznej i medycynie wykorzystuje się głównie dwa z nich – aloes zwyczajny, a także aloes drzewiasty (Aloes arborescens). Z kolei najważniejsze surowce pozyskiwane z liści aloesu i stosowane w preparatach leczniczych i pielęgnacyjnych to: 

• Żel aloesowy – zawiera aż 99% wody i otrzymywany jest z miąższu znajdującego się wewnątrz liści, 
• Alona – stężały sok z liści o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeczyszczających, o charakterystycznym goryczkowym smaku. 

Aloes – właściwości lecznicze 

Dzięki swoim właściwościom aloes jest szeroko wykorzystywany w żywności, produktach kosmetycznych oraz preparatach leczniczych, np. w aloesowych kroplach do oczu, przeznaczonych do łagodzenia podrażnień. Aloes znajdziesz również w suplementach diety: 

• Duolife Aloes, suplement diety, płyn, 
• Aloes, suplement diety. 

Jak działa aloes? 

• Wykazuje między innymi działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, przyspiesza gojenie się ran, poprawia funkcjonowanie układu pokarmowego, a także działa kojąco i ochronnie na skórę.  
• Miąższ z aloesu to bogate źródło błonnika, który skutecznie oczyszcza organizm i zmniejsza łaknienie.  
• Z kolei w składzie alony znajdują się związki o działaniu przeczyszczającym, żółciopędnym i żółciotwórczym, dlatego stosowana jest jako remedium na zaparcia. 

Aloes na trawienie 

Niezwykle interesującą cechą aloesu jest jego zdolność do łagodzenia zaparć i biegunek, chociaż bardziej znany jest jako środek przeciwdziałający zaparciom. Aloes ma zdolność oczyszczania całego układu pokarmowego oraz poprawiania procesów trawiennych. Może być stosowany w przypadku dolegliwości, takich jak zespół jelita drażliwego czy cofanie się treści pokarmowej i soków żołądkowych do przełyku. 

Aloes niweluje stany zapalne, wrzody żołądka i dwunastnicy, wspomaga utrzymanie harmonii flory bakteryjnej jelit oraz wykazuje właściwości przeciwpasożytnicze. Co więcej, sok aloesowy charakteryzuje się zasadowym pH, co przyczynia się do neutralizacji nadmiaru kwasów powstających w żołądku podczas procesu trawienia. 

Aloes na wzmocnienie odporności 

Aloes skutecznie stymuluje działanie układu odpornościowego, zwiększając zarówno żywotność, jak i efektywność makrofagów w zwalczaniu bakterii i wirusów. Suplementacja aloesu przyspiesza produkcję cytokin, które są najważniejszymi komórkami biorącymi udział w procesie immunologicznej odpowiedzi przeciwko atakującym organizm patogenom. W związku z tym, że zawarte w aloesie składniki wspomagają ochronę organizmu przed infekcjami, w uzasadnionych przypadkach i po kontroli medycznej zaleca się suplementację aloesu przy obniżonej odporności.  

Aloes w kosmetyce 

Przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i nawilżające właściwości aloesu zostały z powodzeniem zaimplementowane przez branżę kosmetyczną. W jakich obszarach wykorzystuje się aloes? 

• Aloes jest doskonałym środkiem nawilżającym, który penetruje głęboko w skórę. Jego zdolność odbudowy komórek skóry sprzyja regeneracji, przyczyniając się do zwiększenia elastyczności i jędrności skóry. 
• Działa łagodząco na skórę, dlatego jest stosowany w produktach przeznaczonych do pielęgnacji skóry podrażnionej lub poddanej działaniu promieni słonecznych. Żel aloesowy efektywnie koi skórę, zmniejsza zaczerwienienie i przyspiesza proces gojenia. 
• Właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwwirusowe sprawiają, że jest skutecznym środkiem w pielęgnacji skóry trądzikowej. 
• Stosowany jako składnik w produktach do opalania zapobiega uszkodzeniom skóry wywołanym nadmierną ekspozycją na słońce. 
• Kondycjonuje, nawilża i regeneruje skórę głowy, pomagając utrzymać właściwe pH. 

Surowiec znajdziesz w różnych kategoriach produktów kosmetycznych, między innymi w kremach do twarzy, balsamach do ciała, szamponach i maskach do włosów, maseczkach, a nawet w kremach z filtrem. Formulacje zawierające aloes to np.: 

• Aloesove, nawilżający krem do twarzy na dzień z olejami roślinnymi, ekstraktem z aloesu i witaminą E do codziennej pielęgnacji każdego typu cery, 
• Equilibra Aloesowy, szampon do włosów, który oprócz aloesu zawiera bogactwo wyciągów roślinnych i innych substancji aktywnych zapewniających nawilżenie, ochronę i dogłębne odżywienie skóry głowy oraz trzonu włosa, 
• Aloes w żelu o działaniu ujędrniającym i regenerującym, bez parabenów, aromatów i barwników. Znajdzie zastosowanie w pielęgnacji twarzy i ciała, zapewniając optymalne nawilżenie i nawodnienie. 

Sprawdź najlepsze kosmetyki na oparzenia słoneczne. 

Aloes w kuchni 

Walory zdrowotne aloesu nie idą w parze z walorami smakowymi, ponieważ miąższ rośliny jest nieco gorzkawy w smaku, stąd nie sprawdzi się spożywany bezpośrednio.  

• Można natomiast wykorzystać go w formie dodatku do smoothie czy koktajlu, jogurtu naturalnego lub owsianki, a także do sałatek warzywnych.  
• Aloes świetnie komponuje się cytrusami, które neutralizują charakterystyczną goryczkę, dlatego możesz go dodać do lemoniady oraz innych napojów na bazie owoców cytrusowych.  
• Należy podkreślić, że świeży aloes najlepiej spożyć od razu po pobraniu. Jeśli nie uda Ci się zużyć wszystkiego, możesz go zamrozić lub przechować w lodówce, jednak nie dłużej niż kilka dni. 

Alergia na aloes 

Aloes rzadko powoduje reakcje alergiczne i zazwyczaj jest dobrze tolerowany, jednak niektóre osoby mogą być na niego uczulone. W takich przypadkach kontakt z aloesem może spowodować swędzenie, zaczerwienienie lub podrażnienie skóry, natomiast po spożyciu może wystąpić dyskomfort w obszarze układu pokarmowego. Jeśli po zastosowaniu aloesu pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy, przerwij jego stosowanie i skonsultuj się z lekarzem.  

Aloes w ciąży 

Ciąża to czas, w którym zaleca się szczególną ostrożność podczas przyjmowania różnych substancji. W przypadku aloesu istnieją pewne obawy dotyczące bezpieczeństwa płodu. zwłaszcza w odniesieniu do składników z grupy aloin, które mają właściwości przeczyszczające. Zbyt duże ilości substancji mogą powodować skurcze macicy, w związku z tym aloes nie powinien być stosowany wewnętrznie przez ciężarne i kobiety karmiące. Nie ma natomiast przeciwwskazań do stosowania kosmetyków zawierających aloes, pod warunkiem, że pozostałe składniki preparatu również są bezpieczne dla ciężarnych. 

Aloes – przeciwwskazania 

Przeciwwskazania do stosowania aloesu obejmują: 

• Schorzenia nerek i zaburzenia ich czynności, 
• Obecność kamieni w pęcherzyku żółciowym oraz nerkach, 
• Przyjmowanie leków moczopędnych, przeciwcukrzycowych, przeciwarytmicznych, a także diuretyków, 
• Problem z drożnością jelit, 
• Wiek poniżej 12. roku życia, 
• Ciążę i karmienie piersią. 

Aloes – skutki uboczne 

Wśród skutków ubocznych występujących po wprowadzeniu aloesu do diety wymienia się głównie niekorzystne reakcje ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka, uczucie nudności, dolegliwości żołądkowe, a także zakłócenia równowagi elektrolitowej. Ponadto właściwości przeczyszczające rośliny mogą zmniejszać absorpcję leków, osłabiając ich efektywność.  

Podsumowanie 

Aloes, znany ze swoich licznych właściwości zdrowotnych i kosmetycznych, może przynieść wiele korzyści, a wśród najważniejszych wymienia się działanie nawilżające, przeciwzapalne i wzmacniające odporność organizmu. Pamiętaj jednak, żeby zachować ostrożność podczas stosowania, a w przypadku kobiet w ciąży – zupełnie zrezygnuj ze spożywania rośliny. Ponadto zawsze wybieraj naturalne produkty aloesowe ze sprawdzonych źródeł, pozbawione dodatków chemicznych, dzięki czemu zminimalizujesz ryzyko niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego. 

Źródła:

1. A. Kukułowicz, I. Steinka, Aloes – możliwość wykorzystania jako suplementu diety, http://phie.pl/pdf/phe-2010/phe-2010-4-632.pdf [dostęp 16.12.2023 r.]
2. Sánchez M, González-Burgos E, Iglesias I, Gómez-Serranillos MP. Pharmacological Update Properties of Aloe Vera and its Major Active Constituents. Molecules. 2020 Mar 13;25(6):1324. doi: 10.3390/molecules25061324. PMID: 32183224; PMCID: PMC7144722., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32183224/ [dostęp 16.12.2023 r.]
3. B. K. Vogler, E. Ernst, Aloe vera: a systematic review of its clinical effectiveness, https://bjgp.org/content/bjgp/49/447/823.full.pdf [dostęp 16.12.2023 r.]
4. W. Czerwonka, Aloes w kosmetologii i dermatologii, https://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2016.3-4.pdf [dostęp 16.12.2023 r.]