Anemia u osób starszych - co warto o niej wiedzieć?
Anemia często występuje u osób starszych i może być związana z chorobami przewlekłymi. Postawą jej zapobiegania jest dieta bogata w żelazo i witaminy. Dowiedz się więcej!
Spis treści
- Czym jest anemia i dlaczego jest niebezpieczna w przypadku osób starszych?
- Przyczyny anemii u osób starszych
- Objawy anemii u seniorów
- Diagnostyka anemii
- Co na anemię u osób starszych?
- Dieta przy anemii u osób starszych
- Jaka dieta przy anemii osób starszych wynikająca z niedoboru witaminy B12?
- Anemia wynikająca z deficytu folianów – jakie produkty włączyć do diety?
- Dieta w anemii - jadłospis
- Anemia w starszym wieku - na co należy uważać?
Anemia w starszym wieku to zazwyczaj przewlekła choroba, która może przebiegać podstępnie i długo pozostawać niezdiagnozowana. Jej przyczyną jest zarówno nieodpowiednia dieta, jak i choroby ogólnoustrojowe pojawiające się w podeszłym wieku. Jak zapobiegać anemii? Co na anemię dla osób starszych?
Czym jest anemia i dlaczego jest niebezpieczna w przypadku osób starszych?
Anemia, zwana inaczej niedokrwistością, to obniżenie poziomu hemoglobiny i krwinek czerwonych lub obniżenie zdolności krwi do przenoszenia tlenu. Norma hemoglobiny ustalana jest w zależności od wieku i płci. Anemię rozpoznaje się, kiedy zawartość hemoglobiny spada poniżej 13d/dL u mężczyzn oraz poniżej 12d/dL u kobiet.
Anemia u seniorów to niestety dość powszechna choroba, a częstotliwość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Niedokrwistość u osób starszych jest szczególnie groźna, ponieważ często daje niespecyficzne objawy. W połączeniu z innymi dolegliwościami, na przykład ze strony nerek może być niebezpieczna dla zdrowia i życia. Dodatkowo anemia u osób starszych często wynika z chorób przewlekłych lub nowotworów.
Więcej o przyczynach i objawach anemii dowiesz się z naszego artykułu.
Sprawdź popularne kategorie
Przyczyny anemii u osób starszych
Częstość występowania niedokrwistości u osób starszych wynosi od 8 do 44%. Najczęściej pojawia się ona u mężczyzn po przekroczeniu 85 roku życia. Najczęstsze przyczyny anemii u seniora to:
Niedokrwistość w chorobach przewlekłych
Niedokrwistość z niedoboru żelaza
Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12
Niedokrwistość z niedoboru folianów
Objawy anemii u seniorów
Niektóre objawy anemii u osób starszych są niespecyficzne i często mogą przypominać inne jednostki chorobowe, na przykład chorobę serca. U wielu seniorów symptomy anemii występują późno, ponieważ adaptują się oni do małego stężenia hemoglobiny będącej wynikiem niedokrwistości.
Do objawów anemii u osób starszych należą:
- Blady kolor skóry i błon śluzowych,
- Zadyszka przy wysiłku fizycznym,
- Kołatanie serca,
- Uczucie zmęczenia,
- Uczucie zimna,
- Powysiłkowe, a nawet spoczynkowe bóle zamostkowe,
- Bóle głowy,
- Pękanie kącików ust,
- Pieczenie ust i przełyku,
- Nudności,
- Brak apetytu,
- Mroczki przed oczyma,
- Podatność na infekcje,
- Zmiany w EKG,
Chociaż łagodna anemia wydaje się z pozoru niegroźna, może znacząco obniżać jakość życia seniorów. Silna anemia u osób starszych zawsze wymaga natychmiastowego rozpoznania jej przyczyny.
Diagnostyka anemii
Podstawowym badaniem w diagnostyce anemii jest sprawdzenie stężenia hemoglobiny we krwi. Na jego podstawie można wyróżnić następujące rodzaje anemii:
| Łagodną | stężenie hemoglobiny wynosi od 10 do 12 g/dl. |
| Umiarkowaną | stężenie hemoglobiny wynosi od 8 do 9,9 g/dl. |
| Ciężką | w silnej anemii u osoby starszej stężenie hemoglobiny wynosi między 6,5 a 7,9 g/dl. |
| Zagrażającą życiu | wysoka anemia u starszej osoby, która wymaga natychmiastowej transfuzji krwi, to taka, kiedy stężenie hemoglobiny wynosi poniżej 6,5 g/dl. |
Poza stężeniem hemoglobiny do rozpoznania anemii stosuje się badanie morfologii krwi. W przypadku anemii można zauważyć zmniejszenie ilości erytrocytów i spadek hematokrytu, czyli procentowej zawartości krwinek czerwonych we krwi. Inne parametry często stosowane w diagnostyce obejmują: średnią objętość krwinek (MCV), średnią hemoglobinę krwinkową (MCH) i średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach (MCHC). Dają one informacje o wielkości czerwonych krwinek oraz ilości i stężeniu hemoglobiny, co może pomóc w różnicowaniu przyczyny anemii.
Dowiedz się również, czym jest gęsta krew.
W diagnostyce podtypu anemii przydatny jest pomiar poziomu folianów i witaminy B12. W niedokrwistości z niedoboru żelaza dodatkowe badane parametry to ferrytyna (białko odpowiedzialne za magazynowanie żelaza) i transferyna (białko odpowiedzialne za transport żelaza). W monitorowaniu postępów leczenia niedokrwistości u osób starszych warto zwrócić uwagę na poziom retikulocytów, niedojrzałych krwinek czerwonych, mówiący o szybkości odbudowywania się populacji erytrocytów.
Co na anemię u osób starszych?
W leczeniu anemii główny cel stanowi zwiększenie w organizmie ilości tlenu, który jest transportowany przez hemoglobinę. Ze względu na często wieloczynnikowy charakter niedokrwistości może ona wymagać kompleksowej terapii, w tym leczenia zaburzeń ogólnoustrojowych i suplementacji.
Jak leczyć anemię u osób starszych? Przede wszystkim poprzez modyfikację diety w kierunku zwiększenia spożycia pokarmów bogatych w składniki odżywcze i stosowanie suplementów witaminowych w celu poprawy wchłaniania żelaza.
- W diecie dużą rolę odgrywa spożywanie pokarmów bogatych w żelazo, tj. zielone warzywa, rośliny strączkowe, wątróbka, czerwone mięso czy gorzka czekolada.
- Leczenie anemii u osób starszych może również obejmować doustną suplementację żelaza. Warto pamiętać, aby optymalnie dobrać preparat żelaza. Niektóre suplementy i leki mogą powodować efekty niepożądane ze strony układu pokarmowego.
- Przyjmowanie zbilansowanych preparatów witaminowych zostaje również włączone w leczenie anemii u seniora. Witamina C działa korzystnie na wchłanianie żelaza z jelita, więc warto ją suplementować zgodnie z zaleceniem lekarza.
- Kawa i herbata, w przeciwieństwie do witaminy C, wykazują działanie zmniejszające wchłanianie żelaza i w związku z tym należy unikać spożywania ich nadmiernej ilości.
- Z kolei niedobór cynku zmniejsza wchłanianie folianów i może prowadzić do anemii z ich niedoboru.
- W przypadku silnej anemii u osób starszych mogą być niezbędne transfuzje krwi.
Dieta w anemii – sprawdź nasz przepis!
Porady żywieniowe dotyczące diety w anemii seniora opisuje dietetyk Bartosz Kulczyński.
Dieta przy anemii u osób starszych
W przypadku wystąpienia anemii u osób starszych niezbędne jest wprowadzenie odpowiedniego sposobu żywienia. To, jak powinien wyglądać jadłospis, jest uzależnione od tego, z jakim rodzajem niedokrwistości mamy do czynienia. Z dalszej części artykułu dowiesz się, co jeść w przypadku anemii z powodu braku żelaza, witaminy B12 i folianów.
Dowiedź się więcej na temat witamin krwiotwórczych.
Dieta przy anemii z niedoboru żelaza – jak się odżywiać?
Dieta przy anemii u dorosłych powinna uwzględniać wysokie ilości żelaza. Źródłem tego składnika w naszej diecie są zarówno produkty zwierzęce, jak również produkty pochodzenia roślinnego. Warto jednak pamiętać, że w roślinach żelazo występuje w formie niehemowej, która cechuje się bardzo niską przyswajalnością. Aby zwiększyć poziom wchłaniania żelaza niehemowego, należy spożywać produkty będące jego źródłem w połączeniu z witaminą C.
- Spośród produktów zwierzęcych najwięcej żelaza występuje w mięsie (głównie w podrobach), a także w rybach i owocach morza.
- Wśród produktów roślinnych najlepszym źródłem żelaza są nasiona roślin strączkowych (np. fasola), fermentowana soja (np. miso), orzechy i suszone owoce.
Jaka dieta przy anemii osób starszych wynikająca z niedoboru witaminy B12?
Aby zwiększyć poziom witaminy B12 w organizmie, należy włączyć do diety produkty spożywcze będące jej dobrym źródłem. Od razu warto zaznaczyć, że występuje ona wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jak zatem powinna wyglądać dieta przy anemii u osób starszych wynikająca z niedoboru kobalaminy?
Największe ilości witaminy B12 znajdują się w rybach (np. łosoś, pstrąg, tuńczyk, śledź, makrela), owocach morza (np. małże, ośmiornica) i mięsie (m.in. wołowina, wieprzowina, kurczak). Spośród produktów mięsnych najbogatsze w ten składnik są podroby takie jak wątroba i nerki. Znajdziemy ją także w mleku i przetworach mlecznych (jogurtach, kefirach, maślankach) oraz w jajach. W sprzedaży dostępne są również produkty spożywcze wzbogacane w witaminę B12. Zwykle są to płatki śniadaniowe. Aby przyspieszyć proces uzupełniania kobalaminy, można sięgnąć też po suplementy diety. Zazwyczaj są to preparaty w postaci tabletek lub pastylek do ssania.
Mowa tu przede wszystkim o lekach takich jak:
- Cholestyramina - stosowana w przypadku zbyt wysokiego poziomu cholesterolu we krwi,
- Kolchicyna - zalecana w leczeniu dny moczanowej,
- Omeprazol (inhibitory pompy protonowej) - stosowany u osób z chorobą refluksową przełyku i wrzodami żołądka,
- Ranitydyna (antagoniści receptora histaminowego H2) - wykorzystywana w leczeniu choroby wrzodowej,
- Neomycyna - powszechnie stosowany antybiotyk,
- Metformina - jeden z najczęściej stosowanych leków przez osoby z cukrzycą typu 2.
Dowiedź się również, jak łączyć witaminy, aby poprawić wchłanialność.
Anemia wynikająca z deficytu folianów – jakie produkty włączyć do diety?
W przypadku, gdy lekarz stwierdzi u nas niedokrwistość z powodu kwasu foliowego, należy stosunkowo szybko dostarczyć odpowiednich ilości tego składnika. Jak powinna wyglądać dieta przy anemii u osób starszych wynikająca z braku tego składnika?
- Należy zadbać o to, aby jadłospis obfitował w ciemnozielone warzywa, w tym głównie w jarmuż, brokuły, brukselkę, szpinak.
- Dobre źródło kwasu foliowego stanowią również szparagi, zielona soja i soczewica.
- Stosunkowo dużo folianów można dostarczyć, spożywając regularnie pełnoziarniste produkty zbożowe, np.płatki owsiane i otręby pszenne. W tym miejscu warto też zaznaczyć, że niektóre płatki śniadaniowe są wzbogacane w tę witaminę.
- Zasobne w kwas foliowy są nie tylko produkty pochodzenia roślinnego, ale również podroby (np. wątroba wołowa i wieprzowa), a także żółtka jaj i drożdże.
Sprawdź również, dlaczego suplementacja kwasem foliowym jest istotna nie tylko w ciąży.
Dieta w anemii - jadłospis
Jeśli zastanawiasz się, jak powinna wyglądać dieta w anemii osób starszych, to poniżej znajdziesz przykładowy jadłospis.
| Śniadanie: | Chleb żytni z jajkiem i polędwicą |
| Śniadanie II: | Zielone smoothie na bazie jogurtu naturalnego, jarmużu, kiwi, banana, z dodatkiem płatków owsianych |
| Obiad: | Wątróbka duszona z pomidorami, marchewką i cebulą podawana z kaszą gryczaną |
| Podwieczorek: | Płatki śniadaniowe (wzbogacone w żelazo, witaminę B12 i kwas foliowy) na mleku z dodatkiem suszonych owoców i orzechów |
| Kolacja: | Zapiekanka makaronowa z kurczakiem i brokułami |
Anemia w starszym wieku - na co należy uważać?
Cechą charakterystyczną anemii w podeszłym wieku jest jej powolny przebieg i związana z tym adaptacja organizmu oraz jej powszechność. W diagnostyce należy zwrócić uwagę na występowanie chronicznych chorób ogólnoustrojowych, ale też wziąć pod uwagę możliwość chorób nowotworowych, zwłaszcza tych przewodu pokarmowego. Leczenie łagodnej anemii u seniora można w wielu przypadkach rozpocząć od modyfikacji diety, która powinna być bogata w pokarmy zawierające żelazo, kwas foliowy, witaminę B12, witaminę C i cynk. Witaminy i minerały mogą być suplementowane w postaci preparatów podawanych doustnie. Ważne, aby anemii u osób starszych nie traktować jako normalnego stanu i zawsze szukać jej przyczyn oraz dążyć do przywrócenia normalnego stężenia hemoglobiny we krwi pacjenta.
Źródła:
- Zabrocka J., Wojszel Z.B., Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne. Geriatria 2013; 7: 24-32.
- Smith D.L., Anemia in the Elderly. Am Fam Physician. 2000 Oct 1;62(7):1565-1572.
- Goodnough L.T., Schrier S.L. Evaluation and management of anemia in the elderly. Am J Hematol. 2014;89(1):88-96.
- Karlikowska M., Niedokrwistość chorób przewlekłych. Medycyna praktyczna. Dostęp w internecie: : https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170501,niedokrwistosc-chorob-przewleklych. [dostęp: 10.03.2021].
- Watanabe F.: Vitamin B12 sources and bioavailability. Exp Biol Med., 2007, 232, 1o, 1266-1274.
- Damayanti D. i wsp.: Foods and supplements associated with vitamin B12 biomarkers among vegetarian and non-vegetarian participants of the Adventist Health Study-2 (AHS-2) calibration study. Nutrients, 2018, 10, 6, 722.
- Lopes K. i wsp.: Nutrition‐specific interventions for preventing and controlling anaemia throughout the life cycle: an overview of systematic reviews. Cochrane Database Syst Rev., 2018, 8.
- Prentice AM. i wsp.: Dietary strategies for improving iron status: balancing safety and efficacy. Nutr Rev., 2017, 75, 1, 49-60.
Najnowsze artykuły
Jak pielęgnować skórę podczas menopauzy?
Najlepsze prezenty na Dzień Dziadka – ranking produktów
Najlepsze prezenty na Dzień Babci – ranking produktów
Ból w dole brzucha u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Czerwony język u starszej osoby – jakie są przyczyny i jak temu zaradzić?
Andropauza – czym jest męskie klimakterium i jak złagodzić objawy?
Grypa u starszych ludzi – przyczyny, objawy i leczenie
Uderzenia gorąca u starszej osoby – jakie mogą być przyczyny i jak sobie z nimi radzić?
Przeczytaj także
Demencja starcza: objawy, leczenie i profilaktyka choroby
Alzheimer – objawy, przyczyny, potencjalne leczenie
„Niegojące się” rany u osób starszych. Skąd się biorą?
Jak dbać o protezę zębową i cieszyć się pięknym uśmiechem w każdym wieku?
Choroba Parkinsona. Leczenie DBS nie dla każdego!
Geriatria — interdyscyplinarny dział medycyny zajmujący się dolegliwościami osób starszych
Zaparcia u osób starszych – skuteczne sposoby na leczenie wstydliwej dolegliwości
Szczepionka na grypę dla seniorów - dlaczego warto się zaszczepić?
Więcej artykułów na ten temat
Zakażenie układu moczowego u osób starszych
Zawroty głowy u osób starszych: przyczyny, objawy i sposoby radzenia sobie z dolegliwościami
Sucha skóra na nogach u starszych osób – przyczyny, objawy i leczenie
Spis treści
- Czym jest anemia i dlaczego jest niebezpieczna w przypadku osób starszych?
- Przyczyny anemii u osób starszych
- Objawy anemii u seniorów
- Diagnostyka anemii
- Co na anemię u osób starszych?
- Dieta przy anemii u osób starszych
- Jaka dieta przy anemii osób starszych wynikająca z niedoboru witaminy B12?
- Anemia wynikająca z deficytu folianów – jakie produkty włączyć do diety?
- Dieta w anemii - jadłospis
- Anemia w starszym wieku - na co należy uważać?