Dieta przy anemii – co jeść, a czego unikać przy niedokrwistości?

Niedokrwistość jest stanem wywołanym przede wszystkim przez najczęstsze niedobory pokarmowe, czyli deficyty żelaza. Czasami może wynikać również z braku witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Terapia anemii polega przede wszystkim na uzupełnianiu tych substancji przy wykorzystaniu leków, suplementów oraz odpowiedniej diety. Z artykułu dowiesz się, jakie produkty wybierać, a jakich unikać przy niedokrwistości. Sprawdź!

Jaką dietę stosować przy anemii?

Anemią (niedokrwistością) nazywamy stan obniżonego stężenia erytrocytów (czerwonych krwinek) i/lub niski poziom hemoglobiny we krwi. 

• Najczęściej rozpoznaje się niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza w organizmie. Może ona jednak rozwijać się również na skutek niedostatecznej ilości tzw. witamin krwiotwórczych, przede wszystkim witaminy B12 oraz kwasu foliowego. 
• Podstawową przyczynę zaburzeń stanowi niewystarczające spożycie i/lub wchłanianie wymienionych wyżej składników. Anemia często związana jest także ze zwiększonym zapotrzebowaniem na te substancje, obserwowanym m.in.:

• Na skutek utraty krwi (np. w wyniku urazów, częstego występowania krwawienia z nosa, obfitego miesiączkowania),
• U kobiet w okresie ciąży,
• U pacjentów z niektórymi chorobami przewlekłymi (np. schorzeniami nerek),
• U pacjentów ze schorzeniami lub stanami wywołującymi zaburzenia wchłaniania składników odżywczych (np. celiakią),
• U osób przewlekle przyjmujących niektóre leki, np. inhibitory pompy protonowej.

Sprawdź także, jakie są przyczyny oraz możliwe objawy anemii u osób starszych.

Co jeść przy anemii?

W przypadku stwierdzonej anemii z niedoboru żelaza w diecie warto zwiększyć ilość:

• Mięsa białego i czerwonego, 
• Ryb,
• Jaj,
• Nasion roślin strączkowych, np. fasoli, soczewicy, ciecierzycy, soi,
• Zielonych warzyw, w szczególności liściastych,
• Buraków,
• Suszonych owoców (np. suszonych moreli i śliwek)
• Nasion i orzechów (np. nasion słonecznika, pestek dyni, orzechów włoskich, laskowych)
• Produktów zbożowych.

Należy przy tym wziąć pod uwagę, że żelazo z produktów odzwierzęcych (mięsa oraz ryb) wchłania się w organizmie w większym stopniu niż żelazo pochodzące z produktów roślinnych. W diecie przy niedokrwistości zaleca się wykorzystywanie bogatej w ten składnik żywności z obu grup. Pamiętaj, że wchłanianie żelaza, szczególnie tego pochodzącego z artykułów roślinnych, można podwyższyć, uwzględniając w posiłkach produkty bogate w witaminę C, a więc różnorodne warzywa i owoce, szczególnie te spożywane na surowo.

Choć zdarza się to rzadziej, niedokrwistość może również wynikać z deficytu kwasu foliowego i witaminy B12.  Kwas foliowy w dużych dawkach znajduje się przede wszystkim w:

• Zielonych warzywach, przede wszystkim warzywach liściastych,
• Nasionach roślin strączkowych (np. zielonym groszku oraz ciecierzycy),
• Owocach (np. kiwi, pomarańczach),
• Produktach zbożowych.

Do dobrych źródeł witaminy B12 należą natomiast:

• Mięso oraz ryby,
• Jaja,
• Mleko i produkty mleczne.

Czego nie jeść przy anemii?

Niektóre ze składników pokarmowych zaburzają wchłanianie żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12. 

• Z tego powodu przy anemii zaleca się unikanie picia kawy, mocnej herbaty oraz alkoholu, szczególnie razem z posiłkami lub w krótkim odstępie czasowym od ich spożycia. Rekomenduje się, by zachować przerwę trwającą min. 30-60 minut.
• Oprócz tego istotne jest, by eliminować z diety produkty dostarczające tzw. „pustych kalorii”, np. żywność typu fast food i instant, frytki, chipsy, krakersy, słodycze. Zabierają one miejsce w jadłospisie artykułom, które mogą przyczynić się do uzupełniania niedoborów pokarmowych.

Dieta przy anemii – jadłospis

Poniżej znajdziesz przykładowy jadłospis polecany w niedokrwistości. Uwzględniliśmy w nim całą gamę produktów bogatych w żelazo, kwas foliowy oraz witaminę B12, a także sporo artykułów o wysokiej zawartości witaminy C.

1. Śniadanie: płatki owsiane lub płatki gryczane, podane z jogurtem naturalnym i świeżymi owocami (np. jabłkiem, borówkami, brzoskwinią czy morelą).
2. II śniadanie: sałatka z rukoli, pieczonego buraka i sera feta podawana z sosem winegret, orzechami włoskimi i grzankami.
3. Obiad: gulasz z mięsa wołowego, papryki, cebuli i pieczarek, podany z brązowym ryżem i surówką z białej kapusty i marchwi.
4. Podwieczorek: zielony koktajl z banana, szpinaku, napoju roślinnego (np. sojowego) oraz masła orzechowego.
5. Kolacja: kaszotto z tofu, soczewicą i brokułami (przepis poniżej).

Dieta przy anemii – przepis na kaszotto z brokułami Izabeli Daniel

Poniżej zamieszczamy przepis Izabeli Daniel na danie przygotowane na bazie różnorodnych produktów o wysokiej zawartości żelaza oraz kwasu foliowego – soczewicy, tofu, brokułów oraz kaszy jaglanej. Warto wykorzystać go jako element diety przy anemii – sprawdzi się, jako propozycja na kolację lub danie obiadowe.

Składniki:

• 40 g kaszy jaglanej,
• 40 g soczewicy czerwonej,
• 200 g brokułów,
• 50 g cebuli,
• 100 g tofu wędzonego,
• Oliwa z oliwek do smażenia,
• Natka pietruszki i orzechy do posypania,
• Przyprawy: papryka wędzona, sól, pieprz.

Przygotowanie:

1. Kaszę opłucz na sitku i ugotuj w wodzie w proporcji 1:1 z dodatkiem soli. To samo zrób z soczewicą czerwoną.
2. W międzyczasie tofu pokrój w kostkę i przypraw papryką wędzoną. Pokrój również w kostkę cebulę, a brokuł rozdziel na różyczki.
3. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż cebulę z tofu.
4. W oddzielnym garnku zagotuj wodę na brokuły. Gdy się zagotuje, podgotuj je przez 3 minuty i odcedź na sitku.
5. Gdy kasza i soczewica się ugotują, dodaj je do tofu i cebuli na patelni. Podsmaż minutę i dopraw solą lub pieprzem.
6. Na talerzu ułóż różyczki zblanszowanego brokuła i posyp rozdrobnionymi orzechami.
7. Obok ułóż kaszę z tofu i soczewicą, posyp obficie natką pietruszki i gotowe!

Źródła:

1. World Health Organization, Anaemia, https://www.who.int/health-topics/anaemia#tab=tab_1 [dostęp 15.04.2023 r.]
2. National Health Service (2021), Iron deficiency anaemia, https://www.nhs.uk/conditions/iron-deficiency-anaemia/ [dostęp 15.04.2023 r.]National Health Service (2023) Vitamin B12 or folate deficiency anaemia, https://www.nhs.uk/conditions/vitamin-b12-or-folate-deficiency-anaemia/ [dostęp 15.04.2023 r.]