Dziwny zapach potu − jakie są przyczyny i jak sobie z nim radzić?

Pocenie się to ważny proces fizjologiczny chroniący organizm przed przegrzaniem. Nagła zmiana woni potu nie musi być spowodowana wyłącznie brakiem higieny. Czasem świadczy również o toczących się w organizmie chorobach. Pot może wówczas przypominać zapach acetonu, octu lub moczu. To sygnał, na który należy zwrócić szczególną uwagę. Sprawdź, kiedy zapach potu powinien skłonić Cię do wykonania badań lekarskich.

Dziwny zapach potu − przyczyny

Pot jest substancją bezwonną. W 98% składa się z wody, a pozostałe 2% to amoniak, mocznik, chlorek sodu, tłuszcze oraz liczne związki mineralne takie jak żelazo, potas i magnez. Ilość wydzielanego potu i jego zapach to cechy indywidualne, na które wpływa wiele czynników, począwszy od genów, poprzez styl życia i dietę. Również pewne dolegliwości mogą zaburzać procesy chemiczne zachodzące w organizmie i w ten sposób zmieniać woń wydzielanego potu, dlatego poprzez określony rodzaj produkowanego zapachu, ciało wysyła Ci istotne informacje. Na jakie zapachy powinieneś zwrócić uwagę?

• Zapach moczu lub amoniaku − może być oznaką schorzeń nerek, a nawet wskazywać na ich niewydolność. Zwykle towarzyszą temu również inne objawy, takie jak: 

• Osłabienie, 
• Bóle kości, 
• Wielomocz lub skąpomocz, 
• Suchość skóry, 
• Dolegliwości ze strony układu kostnego. 

Ponadto pot o zapachu amoniaku często występuje u osób preferujących diety wysokobiałkowe.

• Zapach acetonu lub fermentujących owoców − najczęściej to objaw nieprawidłowo leczonej, lub niezdiagnozowanej cukrzycy. Trzustka nie wydziela insuliny (cukrzyca typu I) lub komórki przestają być na nią wrażliwe (cukrzyca typu II). W efekcie glukoza, pozostając wciąż w krwiobiegu, nie może dotrzeć do komórek i zasilić ich energią. Organizm czerpie więc ją z zapasów tłuszczów, czemu towarzyszy intensywna synteza ketonów, a wraz z nią intensywny zapach potu. Nadmiernemu poceniu się może towarzyszyć również wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu. Te objawy powinny do jak najszybszej konsultacji u diabetologa.
• Mysi zapach − pot o mysim zapachu może wskazywać na fenyloketonurię, czyli chorobę metaboliczną o podłożu genetycznym, w przebiegu której dochodzi do gromadzenia się w narządach fenyloalaniny − substancji doprowadzającej do ich dysfunkcji. Dzięki badaniom przesiewowym noworodków choroba wykrywana jest już w pierwszych dniach życia dzieci.
• Zapach wątróbki lub zgnilizny − może świadczyć o zaburzeniach pracy wątroby. Schorzenie oprócz zmienionej woni potu objawia się bólami brzucha, brakiem łaknienia, wzdęciami oraz powiększeniem narządu.
• Zapach piwa − pot o zapachu piwa w połączeniu z utrzymującymi się kaszlem i bólami w klatce piersiowej sygnalizuje gruźlicę. Wówczas charakterystycznym objawem jest także spadek masy ciała.
• Zapach świeżego chleba lub surowego mięsa − to charakterystyczny objaw duru brzusznego lub żółtej febry. Choroby te występują głównie w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej oraz na Dalekim Wschodzie. Powinieneś zwrócić na to uwagę, jeśli powróciłeś z podróży w te miejsca.
• Zapach potu może zmienić się na skutek przyjmowanych leków, szczególnie podczas leczenia antybiotykami na bazie penicyliny lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych.  
• Na nietypową woń potu mogą skarżyć się również osoby chorujące na zaburzenia tarczycy oraz kobiety podczas menopauzy. 
• Zmieniony zapach może pojawić się także, jeśli występują niedobory witamin i składników mineralnych (np. witamin z grupy B, cynku).

Dziwny zapach potu − jak sobie radzić?

Nietypowy zapach potu może wymagać diagnostyki lekarskiej. Należy zwracać uwagę także na nadmierne pocenie okolic intymnych oraz nadmierne pocenie się głowy i twarzy, szczególnie jeśli towarzyszy temu zespół innych objawów i wyraźne pogorszenie samopoczucia. Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego lekarz może zlecić wykonanie badań dodatkowych lub skierować na konsultację z lekarzami innych specjalności. Podstawowe badania laboratoryjne, które mogą być pomocne w ustaleniu przyczyn nieprzyjemnego zapachu potu, obejmują:

• Morfologię krwi z rozmazem,
• OB, 
• CRP,
• TSH,
• Glikemię,
• Parametry nerkowe i wątrobowe. 

W razie potrzeby pogłębienie diagnostyki może obejmować także wykonanie badań obrazowych np. USG brzucha, TK klatki piersiowej, MR głowy, echa serca i innych. Jeśli przyczyną nadpotliwości i intensywnego zapachu ciała jest choroba, jedyne wyjście to wyleczenie pierwotnej dolegliwości. 

Jeżeli przeprowadzona diagnostyka nie wykaże żadnych schorzeń wymagających terapii, w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na:

• Codzienną dietę − ilość produktów wysoko przetworzonych, fast-foodów oraz smażonych potraw, 
• Używki − szczególnie palenie papierosów oraz wypijanie dużych ilości alkoholu, 
• Wagę − nadwaga i otyłość mogą mieć wpływ na ilość i zapach wydzielanego potu,
• Higienę osobistą − szczególnie częstotliwość mycia miejsc podatnych na pocenie, takich jak pachy, stopy, miejsca intymne.

Dziwny zapach potu − domowe sposoby

Przy problemach dotyczących nieprzyjemnego zapachu ciała z powodzeniem możemy zastosować szereg domowych sposobów.  

• Skuteczną metodą ograniczającą pocenie, a tym samym ilość namnażających się bakterii, jest sięgnięcie po dedykowane produkty na nadmierną potliwość. Na rynku dostępne są różnego rodzaju preparaty do użytku miejscowego, które w zależności od składu wpływają na neutralizację nieprzyjemnego zapachu potu. Antyperspiranty i dezodoranty lub blokery potu w formie aerozolu, kulki czy sztyftu to najpopularniejsze metody walki z nadmierną potliwością pach, stóp i dłoni. 
• Istotna jest również dbałość o higienę osobistą, szczególnie przy wysokich temperaturach oraz po wysiłku fizycznym. Warto pamiętać o dokładnym wycieraniu ciała po prysznicu. 
• Równie ważne jest wybieranie garderoby z naturalnych materiałów, które nie zatrzymują wilgoci. Bardzo dobrym rozwiązaniem są ubrania wykonane z bawełny, lnu lub jedwabiu. W ciepłe dni sprawdzą się luźniejsze kroje, zimą warto ubierać się na tzw. cebulkę.
• Zależność między dietą a potliwością ma bardzo duże znaczenie, dlatego należy ograniczyć składniki, które w dużej mierze przyczyniają się do pogorszenia zapachu potu. Należą do nich:

• Wysoko przetworzone produkty zawierające konserwanty i sztuczne barwniki − w procesie trawienia ulegają przemianom do substancji niekorzystnie wpływających na zapach potu, 
• Ostre przyprawy − chili, ostra papryka, pieprz. Warto zastąpić je świeżymi ziołami i roślinami, jak: mięta, kolendra, szałwia, skrzyp, koper włoski czy anyż,
• Alkohol − należy do minimum ograniczyć napoje procentowe. Najlepszym wyborem będzie regularne wypijanie min. 2 litrów wody mineralnej każdego dnia, co pozwoli uzupełnić poziom płynów i chronić organizm przed odwodnieniem.

Podsumowanie

Dziwny, nietypowy zapach potu może być sygnałem ostrzegawczym, jednak nie zawsze wiąże się z poważnymi chorobami. Pierwszym krokiem w przypadku zauważenia zmienionej woni ciała powinna być zmiana diety na zdrowszą i większa dbałość o higienę osobistą. Jeśli te sposoby nie przynoszą rezultatów, warto udać się do lekarza i wykonać zalecone badania.

Źródła:

1. A. Polańska, Nadmierne wydzielanie potu (Hyperhidrosis), Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/168862,nadmierne-wydzielanie-potu-hyperhidrosis, [dostęp: 11.04.2023 r.]
2. J. Sazanów-Lubelski, B. Sylwia Bergiel-Czop, P. Barasińska i wsp., Nadpotliwość – patogeneza i metody leczenia, Przegląd Dermatologiczny, 2018, https://www.termedia.pl/Nadpotliwosc-patogeneza-i-metody-leczenia,56,33639,1,0.html, [dostęp: 11.04.2023 r.]
3. T. Wolski, B. Kędzia, Farmakoterapia skóry. Cz. 1. Budowa i fizjologia skóry, Postępy Fitoterapii, 2019