Zaparcia w ciąży – jakie są przyczyny i jak sobie z nimi radzić?

Zaparcia w ciąży to problem, z którym zmaga się wiele kobiet. Zwolniona motoryka jelit spowodowana działaniem hormonów ciążowych oraz ucisk ciężarnej macicy to główne powody pojawienia się problemów z wypróżnieniem. Chociaż w czasie ciąży należy unikać stosowania leków przeczyszczających, to dzięki dbaniu o odpowiednią dietę i prawidłowy poziom nawodnienia można skutecznie walczyć z zaparciami. Sprawdź, co powinnaś wiedzieć na ten temat!

Przyczyny zaparć w ciąży

Zaparcia należą do jednych z najczęstszych dolegliwości w ciąży zgłaszanych przez kobiety, zwłaszcza w II i III trymestrze. Szacuje się, że mogą dotyczyć blisko 40% pacjentek. Rozpoznajemy je, gdy wypróżnienie występuje ≤ 2 razy na tydzień lub stolce są twarde, oddawane z dużym wysiłkiem, często z uczuciem niepełnego wypróżnienia. Nasilenie zaparć może zwiększać się wraz z zaawansowaniem ciąży.

• Winę za to ponosi nie tylko ucisk ciężarnej macicy na jelita, ale również specyficzny mechanizm działania hormonów ciążowych.
• W czasie ciąży w organizmie kobiety dochodzi do zwiększenia stężenia progesteronu. Hormon działa rozluźniająco na mięśniówkę gładką, co jest pożądane w tym okresie, ponieważ pozwala na utrzymanie ciąży. Jednak sprawia, że dochodzi również do spowolnienia motoryki jelit, co sprzyja zaparciom. Spowolniony pasaż przez przewód pokarmowy powoduje, że wypełniająca go treść ulega odwodnieniu, przez co stolec staje się nadmiernie twardy.
• Dodatkowo występująca u wielu ciężarnych kobiet niedoczynność tarczycy przyczynia się do nasilenia zaparć.
• Nie bez znaczenia pozostaje także dieta oraz przyjmowane witaminy dla kobiet w ciąży, zwłaszcza związki żelaza, a nierzadko również zażywane leki w ciąży. Jak pokazują badania, bardzo często zdarza się, że kobiety w tym okresie spożywają dużo mniej błonnika i piją mniej płynów.
• Z kolei przypadłości takie jak hemoroidy w ciąży, powodują, że samo wypróżnienie bywa bolesne, co może sprawić, że ciężarna stara się unikać nadmiernego parcia.

Zaparcia w ciąży – objawy

Zaparcia same w sobie stanowią objaw pewnych zaburzeń, dlatego nie powinno się ich rozpatrywać w kategorii choroby. W czasie ciąży najczęściej mamy do czynienia z zaparciami czynnościowymi. Rozpoznajemy je, gdy nie stwierdzimy żadnej przyczyny organicznej zgłaszanych przez kobietę zaburzeń. Zaparcia wynikają ze zwolnionego pasażu jelit lub czynnościowych zaburzeń defekacji. Nierzadko te dwie przyczyny ze sobą współistnieją. Do objawów, które nierzadko towarzyszą zaparciom w czasie ciąży, należą również inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak:

• nudności i wymioty,
• brak apetytu,
• zgaga,
• ból brzucha,
• uczucie pełności,
• wzdęcia.

Do objawów alarmowych, które mogą towarzyszyć zaparciom i powinny skłonić nas do poszukiwania przyczyn organicznych stojących za dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, należą:

• gorączka,
• zmniejszenie masy ciała,
• anemia,
• obecność krwi w stolcu,
• wyczuwalny przez powłoki brzuszne guz jamy brzusznej,
• ból brzucha budzący w nocy,
• wywiad rodzinny wskazujący na możliwość zachorowania na raka jelita grubego lub chorobę zapalną jelit.

Opisane objawy powinny wzbudzić nasz niepokój niezależnie od tego, czy kobieta spodziewa się dziecka, czy nie.

Domowe sposoby na zaparcia w ciąży

W czasie ciąży nie powinno się używać leków na zaparcia, w tym czopków. W przypadku tych ostatnich warto być świadomym, że mechanizm działania związany z podrażnieniem jelit może powodować ich nadmierne skurcze, co nie jest pożądane w tym okresie. Jednym lekiem na zaparcia w ciąży uznanym za bezpieczny do stosowania jest laktuloza. Jednak dla wielu ciężarnych okazuje się ona niewystarczająca.

Dużo kobiet w ciąży zauważa pozytywne skutki stosowania naturalnych metod poprawiających wypróżnienia, które nie wykazują negatywnego działania na płód. Do sprawdzonych domowych sposobów na zaparcia w ciąży należą:

• codzienne picie naparu z suszonych śliweklub zjedzenie kilku owoców,
• wypicie naparu z siemienia lnianego – dodatkowo pomaga on w walce ze zgagą,
• zadbanie o prawidłowe nawodnienie – zaleca się wypijanie co najmniej 2,5 l wody dziennie,
• zwiększenie spożycia błonnika – jeśli jego dostarczenie z dietą jest zbyt małe, można wspomóc się, stosując błonnik w tabletkach,
• zadbanie o prawidłowy poziom aktywności fizycznej, której intensywność powinna być dostosowana do okresu ciąży i kondycji kobiety.

Należy podchodzić z dużą ostrożnością do stosowania wszelkich ziół w ciąży, ponieważ bezpieczeństwo większości z nich nie zostało jak dotąd potwierdzone w badaniach.

Dieta na zaparcia w ciąży

Jeśli jesteś w ciąży i cierpisz z powodu uciążliwych zaparć, zwróć szczególną uwagę na swoją dietę.

• Zwiększenie spożycia błonnika w diecie i zadbanie o prawidłowe nawodnienie to uniwersalna rada dla każdej osoby zmagającej się z problemami w wypróżnianiu. Zaleca się, by codziennie spożywać co najmniej 20-30 g błonnika.
• Czym tak właściwie jest błonnik? To włókno pokarmowe, które nie ulega trawieniu w naszym przewodzie pokarmowym, jednak w pozytywny sposób wpływa na znajdującą się tam mikroflorę bakteryjną i motorykę jelit. Do produktów bogatych w błonnik należą otręby pszenne, pieczywo pełnoziarniste, warzywa i owoce.
• Poza tym warto, by w codziennej diecie osoby cierpiącej na zaparcia znalazły się oleje roślinne bogate w kwasy omega-3, takie jak olej lniany, oliwa z oliwek, czy olej rzepakowy.
• Należy unikać pokarmów przetworzonych obfitujących w cukry proste, tłuszcze trans i konserwanty.

Ćwiczenia na zaparcia w ciąży

Wykazano, że aktywność fizyczna w pozytywny sposób wpływa na motorykę jelit i może zredukować nasilenia zaparć w ciąży.

• W fizjologicznie przebiegającej ciąży najczęściej nie ma przeciwwskazań do kontynuowania lub rozpoczynania aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności.
• Zgodnie z zaleceniami WHO dotyczącymi populacji ogólnej, kobiety spodziewające się dziecka powinny poświęcić przynajmniej 150 minut tygodniowo na wysiłku aerobowym. Może to być marsz, trucht, joga czy jazda na rowerze.
• Należy unikać ćwiczeń wymagających pozycji leżącej na plecach, zwłaszcza po upływie I trymestru ciąży oraz sportów kontaktowych i związanych z ryzykiem upadku na brzuch np.: jazdy na rolkach, łyżwach, czy jazdy konnej.

Czy zaparcia w ciąży mogą zaszkodzić dziecku?

Choć zaparcia w ciąży mogą być problematyczne dla kobiety, nie stanowią zagrożenia dla rozwijającego się w jej łonie płodu. Dodatkowo warto pamiętać, że zadbanie o prawidłową dietę, wspierającą motorykę jelit, w pozytywny sposób wpływa również na dziecko.

Podsumowanie

Zaparcia w ciąży to częsta dolegliwość. Ich nasilenie może wzrastać wraz z upływem kolejnych tygodni. Najczęściej mają one charakter czynnościowy i są wynikiem zwolnionej motoryki jelit. Odpowiednia dieta bogata w błonnik i zadbanie o prawidłowy poziom nawodnienia nierzadko redukują nasilenie zaparć. Nie bez znaczenia pozostaje również aktywność fizyczna.

Źródła:

1. Wałęga, M. Romaniszyn,P. Wręczycka-Cegielny, Choroby proktologiczne u kobiet w ciąży i połogu, https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/94412,choroby-proktologiczne-u-kobiet-w-ciazy-i-pologu, [dostęp 24.07.2023 r.]
2. Talar-Wojnarowska, E.Małecka-Wojciesko, P. Eder, W. Bartnik, Zaparcie, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.39., [dostęp 24.07.2023 r.]
3. Dąbrowski, Zaparcia w ciąży, https://podyplomie.pl/medycyna/15327,zaparcia-w-ciazy, [dostęp 24.07.2023 r.]